Ήταν 10 Ιουνίου 1944, ακριβώς 69 χρόνια πριν, όταν ένα γερμανικό απόσπασμα που έψαχνε αντάρτες μπήκε στο χωριό Δίστομο.
Ο Φριτζ Λάουφενμπαχ, λοχαγός των Ες Ες είχε λάβει εντολή να μετακινήσει το λόχο του (δεύτερος λόχος πρώτου τάγματος έβδομου τεθωρακισμένου συντάγματος) από τη Λιβαδειά προς τα χωριά Δίστομο, Στείρι και Κυριάκι. Άλλοι δύο γερμανικοί λόχοι ήρθαν από την Άμφισσα και συναντήθηκαν στο Δίστομο.
Το πρωί του Σαββάτου της 10ης Ιουνίου του 1944 δυνάμεις του ΕΛΑΣ, με διοικητή τον Λοχαγό Χριστόφορο, έφυγαν από το Κυριάκι και κατέβηκαν στο Στείρι, περιμένοντας τις επίλεκτες δυνάμεις των Γερμανών που είχαν διαταχθεί από την Λιβαδειά και την Άμφισσα να έλθουν με σκοπό την τρομοκράτηση και εκφοβισμό του πληθυσμού του Διστόμου και των άλλων δύο χωρών.
Το Γ' Ράιχ είχε ήδη υποστεί τότε σημαντικές ήττες τόσο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη. Οι κάτοικοι του Διστόμου βοηθούσαν το ΕΑΜ. Η καρδιά της Εθνικής Αντίστασης χτυπούσε έντονα στη Βοιωτία.
Μετά την μάχη του Στειρίου, που τελείωσε με οδυνηρές απώλειες για τους Γερμανούς, τα Ες Ες μπήκαν στο Δίστομο και σε αντίποινα για τις απώλειές τους, άρχισαν την σφαγή όσων κατοίκων έβρισκαν στο χωριό. Αποκεφάλισαν τον ιερέα του χωριού. Βρέφη θανατώθηκαν, γυναίκες βιάστηκαν και έπειτα εκτελέστηκαν.
Η μαρμάρινη πλάκα αναφέρει 218 ονόματα νεκρών. "Οσοι επέζησαν, έπρεπε να φροντίσουν τα ορφανά, να θερίσουν", λέει ο Λευτέρης Σταθάς. Οι Διστομίτες δεν ξέχασαν. Στη Γερμανία, η μόνη δικαστική διεκδίκηση που εκδικάστηκε, αλλά τελικά απορρίφθηκε, κατατέθηκε από τον νομικό Αργύρη Σφουντούρη.
Η επομένη αγωγή κατατέθηκε στη Λιβαδειά το 1995 από συγγενείς των σφαγιασθέντων, με πρωτοβουλία του δικηγόρου Ιωάννη Σταμούλη. Οι Διστομίτες δικαιώθηκαν στον Αρειο Πάγο, αλλά δεν κατάφεραν να εκτελέσουν την απόφαση, καθώς το ελληνικό Δημόσιο δεν έδωσε ποτέ την απαιτούμενη άδεια.
Στη συνέχεια προσέφυγαν στα ιταλικά δικαστήρια για να εκτελέσουν την απόφαση, με κατασχέσεις γερμανικών περιουσιακών στοιχείων στην Ιταλία. Η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ κατέφυγε στη Χάγη για την επίλυση της διαφοράς κι ενώ αντίστοιχες διεκδικήσεις εγείρουν οι Ιταλοί.
Η Ελλάδα άσκησε παρέμβαση στη δικαστική διαφορά Ιταλίας-Γερμανίας, η οποία έληξε με νίκη της γερμανικής κυβέρνησης: επικυρώθηκε από το Διεθνές Δικαστήριο το δικαίωμά της στην ετεροδικία, να μη δικάζεται δηλαδή σε άλλα κράτη.
