Του Γιάννη Συμεωνίδη
Απρίλιος 2010. Ο 51χρονος Λάμπρος Μουστάκης παρακολουθεί με αγωνία, όπως και οι περισσότεροι Έλληνες άλλωστε, το διάγγελμα του Γιώργου Παπανδρέου από το Καστελόριζο με το οποίο ο τότε πρωθυπουργός εγκαινίαζε την εποχή των μνημονίων στη χώρα μας. Ο ίδιος, γεννημένος στη Βραζιλία από Έλληνες γονείς κι έχοντας εργαστεί και στην Αργεντινή, γνωρίζει πολύ καλά τί σημαίνει Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ούτε εκείνος περίμενε, όμως, πως μόλις ένα μήνα αργότερα θα είχε απολυθεί από την εργασία του και, εν συνεχεία, θα αναγκαζόταν να εγκαταλείψει τη γκαρσονιέρα στην πλατεία Βικτωρίας στην οποία κατοικούσε, λόγω αδυναμίας πληρωμής του ενοικίου και να κοιμάται τα βράδια με «στέγη» του τα αστέρια, καταφέρνοντας να επιβιώνει στην καθημερινότητά του χάρη στην καλοσύνη ορισμένων γειτόνων του.
Κι όμως, είχαν ξεκινήσει όλα τόσο διαφορετικά εκείνη τη ζεστή αθηναϊκή ημέρα του Ιουλίου του 1997, όταν και προσγειωνόταν για πρώτη φορά στη μητέρα πατρίδα, εγκαταλείποντας τη Λατινική Αμερική για μια καλύτερη ζωή στην...αναπτυγμένη Ευρώπη. Ο Λάμπρος δεν είχε τίποτα να φοβηθεί: διέθετε πτυχίο ελεγκτή ποιότητας κρεάτων, εργαζόταν από μικρό παιδί, γνώριζε τέσσερις ξένες γλώσσες και, κυρίως, διέθετε το πάθος για κοινωνική καταξίωση που χαρακτηρίζει τους περισσότερους από τους Έλληνες του εξωτερικού, για τους οποίους η Ελλάδα δεν είναι, απλώς, ένας προορισμός αλλά η δική τους ομηρική Ιθάκη...
"Πολύ ηχηρή σφαλιάρα"
Στην αρχή, και για αρκετά χρόνια, όλα πήγαιναν κατ' ευχή: είχε βρει μια καλή δουλειά σε ξενοδοχειακό όμιλο μόλις μια εβδομάδα μετά από τον ερχομό του στη χώρα μας, έκανε φιλίες και ήταν σε θέση να κάνει μια ζωή που μπορεί να μην ήταν πολυτελής, ήταν όμως αξιοπρεπής. Όλα αυτά, όμως, τέλειωσαν το Μάιο του 2010, όταν η απόλυσή του σήμανε και την αφετηρία μιας προσωπικής περιπέτειας από την οποία ακόμα και σήμερα δεν έχει ξεφύγει. Μπορεί να κατοικεί, πλέον, σε ένα ικανοποιητικό δωμάτιο ξενοδοχείου με έξοδα του δήμου Αθηναίων και να ερμηνεύει ρόλους σε ερασιτεχνικές παραστάσεις, ωστόσο κατανοεί ότι αν θέλει να ξανασταθεί μόνος του στα πόδια του είναι πολύ πιθανότερο αυτό να συμβεί επιστρέφοντας στη ραγδαία αναπτυσσόμενη Βραζιλία παρά μένοντας στη χειμαζόμενη Ελλάδα. "Η σφαλιάρα της οικονομικής κρίσης εδώ είναι πολύ πιο ηχηρή από ό, τι ήταν στη Λατινική Αμερική", δηλώνει ο Λάμπρος στο news.gr, που τον συνάντησε στο Κέντρο Σίτισης Αστέγων του Δήμου Αθηναίων όπου παρέχει εθελοντικά τη συνδρομή του.
Όσο παράδοξο, όμως, κι αν διαβάζεται, θα πρέπει να αισθάνεται τυχερός μέσα στην ατυχία του. Κι αυτό γιατί, σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία, αυξάνεται δραματικά ο αριθμός των ατόμων χωρίς επαρκή στέγη στην Ελλάδα, ξεπερνώντας τα 20.000 άτομα, ενώ σε 11.000 υπολογίζονται μόνο στην Αθήνα, όπου είναι γύρω στα 50 τα σημεία στα οποία βρίσκουν καταφύγιο. Το Κέντρο Υποδοχής & Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων (ΚΥΑΔΑ) φιλοξενεί στους ξενώνες του περίπου 100 άτομα, ενώ συγκεντρώνει και διανέμει είδη τροφίμων, ιματισμού, υπόδησης κ.λπ. σε όσους προσέρχονται ή φιλοξενούνται στους χώρους του, αλλά και σε οικογένειες ή μεμονωμένα άτομα που εντοπίζονται να τα έχουν ανάγκη.
Παράλληλα, το Κέντρο Σίτισης του Δήμου διανέμει μέχρι 1.500 μερίδες φαγητού δύο φορές την ημέρα (στις 12.00 και στις 17.00), το Κοινωνικό Παντοπωλείο καλύπτει τις πρωτογενείς ανάγκες επιβίωσης 200 απόρων οικογενειών και μοναχικών ατόμων για χρονικό διάστημα έξι μηνών, το Κοινωνικό Φαρμακείο παρέχει δωρεάν φάρμακα σε όσους συνανθρώπους μας τα χρειάζονται, ενώ η "Αθηναϊκή Αγορά" προσφέρει δωρεάν ενδύματα και υποδήματα.
"Έμενα στο αυτοκίνητό μου"
Ανάμεσα στους ανθρώπους που τυγχάνουν πλέον φιλοξενίας είναι κι ο 45χρονος Διονύσης Σοφιανόπουλος, ο οποίος γεννήθηκε στο Αμβούργο της Γερμανίας, τέλειωσε το σχολείο στην Αθήνα, ενώ σπούδασε διοίκηση και μάρκετινγκ επιχειρήσεων στη Στοκχόλμη της Σουηδίας, όπου κι εργάστηκε μέχρι να αναγκαστεί να επιστρέψει για οικογενειακούς λόγους στην Ελλάδα. Τί κι αν απασχολήθηκε σε αντιπροσωπεία αυτοκινήτων, σε γαλακτοβιομηχανία και στο Δήμο Νέας Μάκρης;
Από τον Οκτώβριο του 2011 είναι άνεργος, χωρίς λεφτά και κοιτούσε διστακτικά το μέλλον με άγνοια για την επόμενη ημέρα. Για ένα μεγάλο διάστημα είχε μετατρέψει, μάλιστα, σε σπίτι το αυτοκίνητό του, μέχρι κι εκείνος να βρει καταφύγιο σε ξενώνα του Δήμου Αθηναίων. "Σπαράσσεται η καρδιά μου με όσα βλέπω καθημερινά στα συσσίτια. Κάποια στιγμή είμαι σίγουρος ότι θα σπάσουν τις πόρτες του Κέντρου όλοι οι απελπισμένοι των Αθηνών και θα θρηνήσουμε θύματα", αναφέρει ο Διονύσης στο news.gr, με μια χαμηλή φωνή που μαρτυρά βαθιά απαισιοδοξία για το μέλλον...
Μια «άστεγη» κοινωνία
Πώς, όμως, να αισιοδοξεί κανείς όταν διαπιστώνει ότι στη σύγχρονη γενιά αστέγων περιλαμβάνονται άνθρωποι από όλο το κοινωνικό φάσμα κι από όλες τις περιοχές; Πέρα από τοξικομανείς, βαριά ασθενείς, αντιεξουσιαστές, αποφυλακισμένους, πόρνες ή συνταξιούχους τα πεζοδρόμια και οι πλατείες έχουν γεμίσει, μεταξύ άλλων, με άτομα, ακόμα και νεαρά, που είτε έχασαν πρόσφατα τη δουλειά τους ή οι επιχειρήσεις τους χρεοκόπησαν είτε αδυνατούν να καλύψουν μόνοι τους τα βασικά έξοδα διαβίωσης. Στα διάφορα συσσίτια αναζητούν τροφή και πρώην εργαζόμενοι σε πολιτικά γραφεία, νυν διαμερισματικοί σύμβουλοι, πολύτεκνοι, γνωστοί καλλιτέχνες, καθώς και μισθωτοί που τα χρήματα που βγάζουν δεν τους φτάνουν για να αποπληρώνουν και τα τραπεζικά δάνεια τα οποία είχαν λάβει τις παλιές "καλές" ημέρες.
Είναι χαρακτηριστικό πως στο Κοινωνικό Παντοπωλείο του Δήμου Αθηναίων εμφανίζονται περίπου δέκα νέα άτομα κάθε εβδομάδα, με συνέπεια οι αιτήσεις να έχουν αυξηθεί από 486 το πρώτο εξάμηνο του 2011 σε 743 το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2012. Μιλώντας στο news.gr, ο Γιώργος Αποστολόπουλος, πρόεδρος του ΚΥΑΔΑ, αναγνωρίζει πως το Ίδρυμα του οποίου προΐσταται δεν είναι μέρος της λύσης, απλώς ελπίδα επιβίωσης...
"Ούτε αδερφός δε νοιάστηκε"...
Δεν είναι όλες οι περιπτώσεις αστέγων ίδιες, ωστόσο οι περισσότεροι έχουν συγγενείς οι οποίοι είτε δε μπορούν είτε δεν θέλουν να τους προσφέρουν κατάλυμα. Δε λείπουν, επίσης, και οι περιπτώσεις κατά τις οποίες αδελφός έχει αρνηθεί τον αδελφό του, αλλά και κυριών της πάλαι ποτέ υψηλής κοινωνίας, οι οποίες στην αρχή ρωτούσαν δήθεν διερευνητικώς για φίλες τους, αλλά στο τέλος αποκάλυπταν ότι αντιμετώπιζαν οι ίδιες πρόβλημα στέγασης. Από την άλλη, πάντως, εμφανίζονται δειλά τα πρώτα σημάδια πραγματικής κοινωνικής αλληλεγγύης, η οποία εκφράζεται με διάφορους τρόπους, από την αφιλοκερδή προσφορά στέγης μέχρι τη δωρεάν παροχή φαγητού και τροφίμων.
Ο κ. Αποστολόπουλος έχει υπάρξει αυτόπτης μάρτυρας πολλών συγκινητικών περιστατικών κατά τη διάρκεια της θητείας του. Η πρώτη εικόνα που του έρχεται στο νου είναι των πεινασμένων κι απελπισμένων παιδιών που το μόνο που ζητούν για να χαμογελάσουν λίγο είναι ένα πιάτο φαγητό. Ένα, μάλιστα, από αυτά τα παιδιά είχε γράψει σε μια κόλλα χαρτί τα σοβαρά προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε εξαιτίας ιατρικών λαθών σε μια χώρα της Μέσης Ανατολής. Λίγο πιο πέρα, οι γονείς περιγράφουν, ως επί το πλείστον με διακριτικότητα κι αξιοπρέπεια, τις συνθήκες διαβίωσής τους πριν βρουν καταφύγιο στον ξενώνα. Όσο, όμως, κι αν προσπαθούν να διηγούνται τη ζωή τους χωρίς υστερίες κάποιες φορές καταρρέουν και ξεσπούν σε λυγμούς...
Η Εκκλησία σιτίζει πάνω από 50.000
Στο μεταξύ, έχει αυξηθεί θεαματικά και ο αριθμός των ατόμων, κυρίως νεοάστεγων με ακριβά ρούχα, οι οποίοι προσπαθούν να κορέσουν την πείνα τους μέσα από τα συσσίτια της Εκκλησίας της Ελλάδος. Όπως ενημερώνει το news.gr ο γραμματέας της Συνοδικής Επιτροπής Τύπου, ο αρχιμανδρίτης κ. Τιμόθεος Άνθης, χάρη στην εκκλησιαστική βοήθεια σιτίζονται καθημερινά περισσότερα από 50.000 άτομα σε όλη τη χώρα. Την ίδια ώρα, η Αρχιεπισκοπή Αθηνών υλοποιεί το πρόγραμμα διανομής φαγητού σε πένητες και αστέγους "Κιβωτός αγάπης", με παροχή 10.000 μερίδων φαγητού ημερησίως, καθώς και με διανομή 5.000 πακέτων τροφίμων ετησίως, συνολικού κόστους 5.000.000 ευρώ, ενώ διαθέτει και χώρο για προσφορά δωρεάν ρουχισμού.
"Νέο είδος ανθρωπιστικής κρίσης"
Την ίδια στιγμή, ολοένα και αυξάνεται ο αριθμός των χρονίως πασχόντων και όσων έχουν ανάγκη άμεσης φαρμακευτικής στήριξης οι οποίοι συρρέουν στα πολυιατρεία των Γιατρών του Κόσμου, μεταξύ των οποίων και πολλοί άστεγοι. "Αυτό που ζούμε είναι ένα νέο είδος ανθρωπιστικής κρίσης, το οποίο επεκτείνεται σε όλο τον ευρωπαϊκό Νότο και το οποίο χρειάζεται ανθρωπιστική αντιμετώπιση. Διακρίνονται, πλέον, πολύ καθαρώς τα προϋπάρχοντα ελλείμματα του κοινωνικού κράτους", υπογραμμίζει στο news.gr ο κ. Νικήτας Κανάκης, πρόεδρος των Γιατρών του Κόσμου.
Σε αυτό το πλαίσιο υλοποιούνται δύο προγράμματα στήριξης ατόμων που ζουν στο δρόμο και εμπίπτουν στην ευρύτερη κατηγορία των άστεγων. Το πρώτο αφορά την παροχή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, ενώ το δεύτερο πρακτική βοήθεια και ιατροφαρμακευτικές υπηρεσίες μέσω κινητής μονάδας, η οποία δραστηριοποιείται τρεις φορές την εβδομάδα (κάθε Δευτέρα, 19.00-22.00, Τετάρτη και Παρασκευή, 20.00-23.00), πραγματοποιώντας τρίωρες επισκέψεις σε περιοχές του κέντρου της Αθήνας και του Πειραιά. Έχει υπολογιστεί πως σε κάθε εξόρμηση των Γιατρών του Κόσμου εξυπηρετούνται 30 με 40 άτομα, εκ των οποίων τα 20 είναι σταθερώς τα ίδια.
Για μία ακόμη φορά λοιπόν καθίσταται πιο επίκαιρη από ποτέ η ανάγκη κοινωνικού ακτιβισμού, ευαισθητοποίησης και συνδρομής όλων των πολιτών στους αναξιοπαθούντες της ελληνικής κοινωνίας του Μνημονίου. Γιατί αν το σκεφτεί κανείς, οι σημερινοί άστεγοι δε γεννήθηκαν στο δρόμο, ούτε πίστευαν ποτέ ότι θα βρεθούν σε αυτόν...
