Του Γιώργου Λαμπίρη
Η συζήτηση που έχει ανοίξει το τελευταίο χρονικό διάστημα για το αν δικαιούται ή όχι εκπαιδευτική άδεια ο Νίκος Ρωμανός, έχει λάβει σημαντικές διαστάσεις. Τα επεισόδια του έργου πολλά και οι αντικρουόμενες πλευρές επίσης.
Τι γίνεται όμως σε ανάλογες περιπτώσεις, σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη; Και αν καταλήξουμε τελικά στην ικανοποίηση του αιτήματος Ρωμανού, υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να γίνει αυτό;
Ο δικηγόρος, Βασίλης Χειρδάρης, αναφέρει χαρακτηριστικά: “Αυτή τη στιγμή όπως γνωρίζετε, ο Ρωμανός είναι και κατάδικος και υπόδικος με εκκρεμείς υποθέσεις σε βάρος του. Ως κατάδικος χρειάζεται έγκριση από το συμβούλιο των φυλακών για να λάβει εκπαιδευτική άδεια. Ως υπόδικος όμως χρειάζεται και τη σύμφωνη γνώμη του ανακριτή ο οποίος διέταξε την προφυλάκιση”.
“Γι' αυτό άλλωστε και εφαρμόστηκε η συγκεκριμένη διαδικασία, κατά την οποία ο ανακριτής δεν συμφωνούσε να δοθεί εκπαιδευτική άδεια, απόφαση με την οποία συντάχθηκε και το συμβούλιο Πλημμελειοδικών με το σκεπτικό ότι πρόκειται για επικίνδυνο κρατούμενο, ικανό να διαπράξει και άλλα αδικήματα. Κατά τη γνώμη μου η συγκεκριμένη κρίση είναι υπερβολική, παρά το γεγονός ότι έχει διαπράξει σοβαρά αδικήματα. Από την άλλη εισήλθε σε μία σχολή. Αυτό δείχνει τη διάθεση να εκπαιδευτεί για να γίνει καλύτερος και να ενταχθεί στην κοινωνία. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο δεν θα έπρεπε να τον εμποδίσουν τα δικαστικά όργανα”.
Εκπαιδευτική άδεια και προϋποθέσεις
Αναφερόμενος στον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε ο Νίκος Ρωμανός να λάβει εκπαιδευτική άδεια, ο κύριος Χειρδάρης προτείνει, είτε να παρακολουθεί με συνοδεία τα είτε με το γνωστό βραχιολάκι, μέθοδος, η οποία “παρά το γεγονός ότι ισχύει νομοθετικά δεν υλοποίησαν οι αρμόδιοι”, σημειώνει ο δικηγόρος.
Χαρακτηρίζει ακραίο μέτρο την προφυλάκιση, και εξηγεί ότι με βάση την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, έχει δικαίωμα ο κρατούμενος να εκπαιδευτεί.
Τι ισχύει στην Ευρώπη
Αναφερόμενος στην ισχύουσα νομοθεσία άλλων ευρωπαϊκών κρατών εξηγεί: “Σε όλα τα κράτη παραχωρούν εκπαιδευτικές άδειες. Με τη διαφορά ότι σε κάθε κράτος υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση του ζητήματος ως προς τον τρόπο με τον οποίο υλοποιείται. Πάντως, σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προβλέπονται εκπαιδευτικές άδειες κρατουμένων. Στην Ελλάδα, όπως σας εξήγησα ήδη για τους υπόδικους – όπως ο Ρωμανός - είναι δυσμενέστερη η αντιμετώπιση, καθώς χρειάζεται και η σύμφωνη γνώμη του ανακριτή και όχι μόνο εκείνη του συμβουλίου των φυλακών”.
Για το ίδιο θέμα, ο καθηγητής συνταγματικού δικαίου, Ανδρέας Δημητρόπουλος, σημειώνει: “Εκπαιδευτικές άδειες κατά κανόνα προβλέπονται σε όλα τα κράτη, αλλά με προϋποθέσεις, τις οποίες εκτιμά κατά περίπτωση το αρμόδιο όργανο”.
'Οπως λέει, “πρέπει να δίνεται μία δεύτερη ευκαιρία ευκαιρία σε κάποιον, ο οποίος δεν είναι υπότροπος, να σπουδάσει. Εξάλλου στη συγκεκριμένη περίπτωση τιμωρούνται οι πράξεις και όχι η ιδεολογία”.
Τι ισχύει με βάση το Σύνταγμα, τι ισχύει στο εξωτερικό
Ο συνταγματολόγος αναφέρεται στο άρθρο 21 του Συντάγματος για την προστασία της νεότητας, αλλά και στο 16 που αφορά στην προστασία της Παιδείας και τα οποία όπως λέει, πρέπει να τα λάβουμε υπόψη. “Θεωρώ ιδιαίτερα θετική την τηλεδιδασκαλία εξ αποστάσεως. Όχι όμως και να πηγαίνει στην αίθουσα να παρακολουθεί. Μην ξεχνάτε ότι κυβερνήσεις δεν είναι μόνο για να βάζουν φόρους. Στο εξωτερικό για παράδειγμα υπάρχουν ρυθμίσεις που ζητούν να επιστρέψει ο κρατούμενος συγκεκριμένη ώρα στο κελί του. Μία ακόμα παράμετρος που μπορεί να διασφαλίσει την ομαλή διεξαγωγή της διαδικασίας είναι η υποχρέωση παρουσίας στο οικείο αστυνομικό τμήμα”.
"Το Σύνταγμα προστατεύει τη νεότητα"
“Το Σύνταγμα δεν αναφέρεται σε άδειες συγκεκριμένα, αλλά προστατεύει τη νεότητα. Από τη συνταγματική διάταξη αυτή φτάνω στο συμπέρασμα, ότι η Πολιτεία πρέπει να δείχνει μία ευελιξία και να δεχτεί να παραχωρήσει εκπαιδευτική άδεια στο Νίκο Ρωμανό. Μην ξεχνάτε επίσης, ότι στην Αμερική οι κρατούμενοι χρησιμοποιούν ήδη τα περίφημα βραχιολάκια, τα οποία ακόμα δεν έχουμε δει στην Ελλάδα”.
“Σε κάθε περίπτωση”, συμπληρώνει ο κύριος Δημητρόπουλος, “μιλάμε για το δικαίωμα παρακολούθησης των σπουδών. Εφόσον παρέχονται άδειες βάσει νόμου, θα μπορούσε να υπάρξει μία τέτοια ρύθμιση από συνταγματικής πλευράς για νέους ανθρώπους, ανοίγοντας ουσιαστικά και το δρόμο για μελλοντική επανένταξη. Αντιθέτως, αν κάποιος είναι υπότροπος, - αν δραπετεύσει - τότε δεν πρέπει να του ξαναδοθεί άδεια”.
Σε ό,τι αφορά στο συγκεκριμένο ζήτημα προτείνει να δοθεί λύση με ερμηνευτική ή τροποποιητική διάταξη του νόμου. “Το κράτος με τα μέσα που διαθέτει μπορεί να το κάνει”, σημειώνει ο συνταγματολόγος.
“Το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ακύρωσε κρατήσεις χωρίς εκπαιδευτικό χαρακτήρα”
Δικαστική πηγή πάντως, αναφέρει στο news.gr ότι “με βάση το άρθρο 5, παράγραφο 4 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, όταν πρόκειται για ανηλίκους μπορεί να δοθεί εκπαιδευτική άδεια".
"Υπό ευρεία έννοια μπορεί να ισχύσει κάτι ανάλογο και για το Ρωμανό, καθώς θα η κράτηση πρέπει να έχει εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Σας επισημαίνω ότι υπάρχει νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, με βάση την οποία το Δικαστήριο ακύρωσε κρατήσεις που δεν είχαν αυτόν τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα”, σημειώνει η ίδια πηγή.
