Σοβαρά προβλήματα στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, στις κεντρικές και περιφερειακές δομές της, με άμεσο αντίκτυπο στα έργα ΕΣΠΑ που υλοποιούνται από την υπηρεσία, με αυτεπιστασία, την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, η οποία λήγει στο τέλος του 2015, ανακύπτουν, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, με το νέο οργανόγραμμα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, που μπαίνει σε εφαρμογή στις 28/10.
Σε συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι στο κτίριο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), η πρόεδρός του, Όλγα Σακαλή, ο πρόεδρος του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων, Στάθης Γκότσης, καθώς και μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων των δύο σωματείων, έκαναν λόγο για κινδύνους που ελλοχεύουν με το νέο σχέδιο οργανισμού, που δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ στις 28/8/2014, χωρίς να έχει γίνει, όπως υποστηρίζουν, «κανένας ουσιαστικός διάλογος με θεσμικούς συνομιλητές και επιστημονικά όργανα». Γι αυτόν τον λόγο, την Τετάρτη 22/10 και την Πέμπτη 23/10 πραγματοποιείται 48ωρη απεργία, που προκήρυξε ο ΣΕΑ με ομόφωνη απόφαση της Συνέλευσής του, ενώ στην απεργία της 22ας/10 θα συμμετάσχει, εκτός από τον Ενιαίο Σύλλογο Αττικής, Στερεάς και Νήσων, και η Πανελλήνια Ένωση Εργαζομένων Υπουργείου Πολιτισμού (ΠΟΕ-ΥΠΠΟ).
«Η προχειρότητα στη σύνταξή του, η λογική της συρρίκνωσης των υπηρεσιακών δομών, χωρίς να υπάρχει καμία απόδειξη ότι θα εξοικονομηθούν πόροι στον κρατικό προϋπολογισμό και η αύξηση του ελέγχου κάθε υπηρεσιακής δράσης από την πολιτική ηγεσία» είναι τα βασικά σημεία της κριτικής του ΣΕΑ στον νέο οργανισμό, όπως τα ανέφερε η πρόεδρός του, επισημαίνοντας ταυτόχρονα την παράκαμψη των πολλών προτάσεων που έχει αντιπαραβάλει ήδη από το 2011 ο Σύλλογος.
Εξάλλου, υποστηρίχθηκε ότι με τον νέο οργανισμό, αντί να δίνεται έμφαση στις σύγχρονες ανάγκες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, όπως το «άνοιγμα» στην κοινωνία μέσα από ποικίλες δράσεις και εκδηλώσεις προβολής μνημείων και μουσείων, που ήδη υλοποιούνται εδώ και χρόνια, στην πραγματικότητα αυτές κινδυνεύουν με εξαφάνιση. «Κι αυτό γιατί καταργούνται οι υπηρεσιακές δομές, οι οποίες είχαν μέχρι τώρα στην αρμοδιότητά τους τον σχεδιασμό και την εκπόνηση τέτοιου είδους δράσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κατάργηση των τμημάτων Εκθέσεων και Μουσειογραφικού Σχεδιασμού από τα μουσεία, που ήταν υπεύθυνα για την υλοποίηση όλων των εκθέσεων, περιοδικών και μόνιμων. Εκτός αυτών, υπάρχει και η κατάργηση του τμήματος της προβολής τους, που στον προηγούμενο οργανισμό εξυπηρετούσαν τα τμήματα Δημοσίων Σχέσεων, Τεκμηρίωσης και Δημοσιευμάτων» υπογράμμισε η κ. Σακαλή, πληροφορώντας ότι πρόκειται για τμήματα που είχαν στις αρμοδιότητές τους τον σχεδιασμό και την εκπόνηση δράσεων, όχι μόνο εκπαιδευτικών, αλλά και πολλών άλλων με στόχο να φέρουν σε επαφή κοινωνικές κατηγορίες που δύσκολα προσεγγίζουν τους μουσειακούς χώρους, όπως άτομα με αναπηρίες, ομάδες κοινωνικά αποκλεισμένες, διαπολιτισμικά σχολεία, άτομα τρίτης ηλικίας, οικονομικούς μετανάστες κ.α.
Πέρα όμως από την «αναστάτωση» και το «πισωγύρισμα», που όπως σημειώθηκε στη συνέντευξη, χαρακτηρίζει τέτοιες ενέργειες, υπάρχουν κι άλλες οι οποίες αν υλοποιηθούν, θα φέρουν σε δύσκολη θέση την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Αυτό αφορά την υλοποίηση των 600 έργων ΕΣΠΑ, συνολικού προϋπολογισμού 744 εκ. ευρώ, που βρίσκονται σε εξέλιξη, με προθεσμία παράδοσής τους τα τέλη του 2015. Προβλήματα, που όπως αναφέρθηκε, σχετίζονται άμεσα με τις αλλαγές που θα προκύψουν με την αναδιάρθρωση της περιφερειακής οργάνωσης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και κυρίως με τη μείωση των Εφορειών Αρχαιοτήτων και των δημόσιων μουσείων από 79 σε 62. «Μια ενοποιημένη διαχείριση μνημείων δεν είναι θεωρητικά κακή. Το ζήτημα είναι ο τρόπος που την υλοποιείς. Εδώ ουσιαστικά "πετσοκόβουμε" χωρίς να δημιουργήσουμε νέες αναδιαρθρωμένες υπηρεσίες, οι οποίες να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της μνημειακής προστασίας, όπως έχουν αναδυθεί στον 21ο αι.» δήλωσε ο Δ. Αθανασούλης, μέλος του ΔΣ του ΣΕΑ και προϊστάμενος της 25η Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, η οποία διαχειρίζεται 27 έργα ΕΣΠΑ προϋπολογισμού 17 εκ. ευρώ, «το μεγαλύτερο πρόγραμμα ΕΣΠΑ στην Ελλάδα», όπως ειπώθηκε. Σύμφωνα με το παράδειγμα της συγκεκριμένης Εφορείας, με το νέο οργανόγραμμα τα έργα αυτά θα «σπάσουν» σε τρία μέρη, μεταξύ Κορινθίας, Αργολίδας και Αρκαδίας, γεγονός που σημαίνει αλλαγές διευθυντών, υπευθύνων, επιβλεπόντων και υπολόγων έργου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Γι αυτόν τον λόγο, ο ΣΕΑ θεωρεί απολύτως απαραίτητο τα έργα να παραμείνουν μέχρι την ολοκλήρωσή τους στους σημερινούς φορείς υλοποίησης, με βέλτιστη λύση το πάγωμα των διαδικασιών εφαρμογής του νέου Οργανισμού έως τη λήξη της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου, στις 31.12.2015, ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα, όπως «ανάσχεση στην απορρόφηση των κονδυλίων, απένταξη των έργων και απώλεια πολύτιμων κοινοτικών πόρων, με σοβαρότατες συνέπειες στα ίδια τα μνημεία και τα μουσεία». Θεωρούν, δε, ότι «το διάστημα αυτό είναι αρκετό για να γίνει διάλογος και να καταρτιστεί ένα σχέδιο Οργανισμού διαφορετικό από το προτεινόμενο, που θα λαμβάνει υπόψη και τις απόψεις των εργαζομένων και τις ανάγκες των μνημείων».
