H ιστορία καταγράφει 5ο αιώνα π.Χ. οι Αθηναίοι επιχείρησαν να αποικίσουν την περιοχή που είχε άμεση πρόσβαση σε σημαντικές πρώτες ύλες, όπως ο χρυσός και ο άργυρος του Παγγαίου και τα πυκνά δάση της περιοχής -τα τελευταία ενδιέφεραν του Αθηναίους για την ξυλεία τους.
Ο λόγος για την Αμφίπολη, στα χώματα της οποίας θάφτηκαν εννέα αγόρια και εννέα παρθένες από τον Ξέρξη. Εκεί μάλιστα γεννήθηκαν τρεις από τους πιο στενούς φίλους και ναυάρχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου: ο Νέαρχος, ο Ανδροσθένης και ο Λαομέδοντας.
Η πρώτη απόπειρα της Αθήνας, το 465 π.Χ., να αποικήσει την περιοχή απέτυχε. Θράκες πελταστές συνέτριψαν στον Δραβήσκο την οπλιτική φάλαγγα 2.500-3.000 Αθηναίων αποίκων της πόλης των Εννέα Οδών, οι οποίοι προχωρούσαν στη θρακική ενδοχώρα με σκοπό την κατάληψη των προσοδοφόρων χρυσωρυχείων της. Η Αθήνα επανήλθε την εποχή του Περικλή, το 437 π.Χ., ιδρύοντας την Αμφίπολη.
Το ενδιαφέρον είναι το τελευταίο διάστημα στραμμένο πάνω της, λόγω των ευρημάτων που έχουν έρθει στο φως υπό την αρχαιολογική σκαπάνη.
Ορμητήριο του Αλεξάνδρου προς την Ασία
Η Αρχαία Αμφίπολη έγινε το μήλον της Έριδος ανάμεσα σε Λακεδαιμόνιους και Μακεδόνες, ενώ αποτέλεσε βάση για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Φιλίππου του Β' για την κατάκτηση της Θράκης. Ήταν μάλιστα η πόλη φρούριο και νομισματοκοπείο του μακεδονικού κράτους, ενώ αναδείχθηκε σε ναυτικό ορμητήριο του Αλεξάνδρου προς την Ασία και επιλέχθηκε από τον στρατηλάτη ως μία από τις έξι πόλεις στην οποία θα ανεγειρόταν ένας μεγαλοπρεπής ναός κόστους 1.500 ταλάντων.
Το όνομά της σημαίνει ότι είναι η πόλη που έχει και τις δύο πλευρές τις στο ποτάμι, δηλαδή τον Στρυμώνα, ενώ μία δεύτερη εκδοχή θέλει να πήρε το όνομά της - σύμφωνα με τον Θουκυδίδη - λόγω του τρόπου με τον οποίον είναι χτισμένη έστι ώστε να είναι και παραθαλάσσια και ηπειρωτική.
Το 1953 έγινε στο λόφο Καστά η πρώτη τομή από κατοίκους της περιοχής, εξαιτίας ιχνών λιθοδομής στη κορυφή του.
Το 1964 άρχισε επίσημα η ανασκαφή, με επικεφαλής τον Δημήτρη Λαζαρίδη, και ανακαλύφθηκε ένα τετράπλευρο οικοδόμημα, με μήκος πλευράς 10 μέτρα και ύψος 5 μέτρα, ενώ με βάση διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη βρέθηκε, από τους Κ. Περιστέρη και Μ. Λεφαντζή, ότι ο Λέοντας της Αμφίπολης βρισκόταν κάποτε στην κορυφή του τύμβου, πάνω στο τετράπλευρο αυτό οικοδόμημα. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν σε μια έκταση 20 στρεμμάτων στο λόφο και εντοπίστηκαν 70 τάφοι. Το 2012 άρχισαν προσπάθειες για να εντοπιστούν τα όρια του τύμβου, και ο περίβολός του εντοπίστηκε 12 μέτρα κάτω από την επιφάνεια που γίνονταν οι ανασκαφές. Ο ταφικός περίβολος έχει μήκος 497 μέτρα και χρονολογείται γύρω στο 325 – 300 π.Χ. την περίοδο της βασιλείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Είναι φτιαγμένος από μάρμαρο της Θάσου και πρόκειται για έργο του Δεινοκράτη.
(με πληροφορίες από Wikipedia)
