Όλοι γνωρίζουμε ότι η Βουλή είναι ένα συλλογικό πολιτικό όργανο μέσω του οποίου αντιπροσωπεύεται ο λαός και μαζί με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ασκεί τη νομοθετική εξουσία. Η Κυβέρνηση στηρίζεται στην εμπιστοσύνη της Βουλής και εφόσον καταψηφισθεί από τη Βουλή, παραιτείται.
Ποιές είναι όμως οι αρμοδιότητες της Βουλής;
Η Βουλή αναθεωρεί το Σύνταγμα, ψηφίζει τους νόμους, κηρύσσει την κατάσταση ανάγκης ("κατάσταση πολιορκίας"), αποφασίζει για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, εκλέγει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τα αιρετά όργανα της Βουλής, παρέχει ψήφο εμπιστοσύνης στην Κυβέρνηση και την ελέγχει, ψηφίζει τον προϋπολογισμό του Κράτους.
Η Βουλή σήμερα αποτελείται από τριακόσιους Βουλευτές. Το Σύνταγμα ορίζει ότι οι Βουλευτές δεν μπορεί να είναι λιγότεροι από διακόσιοι (200) ούτε περισσότεροι από τριακόσιοι (300). Ο ακριβής αριθμός τους ορίζεται με νόμο.
Με ποιον τρόπο αποκτά η Κυβέρνηση την εμπιστοσύνη της Βουλής;
Κάθε νέα Κυβέρνηση πρέπει να παρουσιαστεί στη Βουλή και να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης, την οποία αποκτά εφόσον έχει την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων Βουλευτών (δηλαδή δεν είναι απαραίτητο να παρίστανται και οι τριακόσιοι Βουλευτές). Όμως αυτή η πλειοψηφία δεν μπορεί ποτέ να είναι μικρότερη από τα δύο πέμπτα του όλου αριθμού των Βουλευτών (δηλαδή από 120 ψήφους).
Οι Υπουργοί είναι μέλη της Βουλής εφόσον οι ίδιοι έχουν εκλεγεί Βουλευτές. Μπορεί όμως να υπάρχουν και "εξωκοινοβουλευτικοί" Υπουργοί.
Κάθε Βουλευτής προέρχεται από μια εκλογική περιφέρεια;
Όχι απαραίτητα, καθώς υπάρχουν Βουλευτές που εκλέγονται σε όλη την επικράτεια ("Βουλευτές Επικρατείας"), ανάλογα με τη συνολική εκλογική δύναμη του κόμματος το οποίο τους προτείνει. Οι Βουλευτές Επικρατείας δεν μπορεί να είναι περισσότεροι από το ένα εικοστό (1/20) του όλου αριθμού των Βουλευτών (δηλαδή σήμερα όχι περισσότεροι από δεκαπέντε).
Γιατί λέμε ότι οι Βουλευτές εκπροσωπούν το έθνος και όχι τους εκλογείς τους;
Οι Βουλευτές ψηφίζουν κατά συνείδηση. Δεν εκπροσωπούν ειδικά όσους τους ψήφισαν ή μόνον τους πολίτες της εκλογικής τους περιφέρειας και δεν είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν τις γνώμες εκείνων. Αν το έπρατταν, τότε η Βουλή δεν θα ήταν θεσμός αντιπροσώπευσης του λαού γενικά, αλλά ειδικών ή κατά τόπους συμφερόντων.
Κάθε πότε διεξάγονται βουλευτικές εκλογές;
Κανονικά, κάθε τέσσερα χρόνια, καθώς η θητεία της Βουλής (βουλευτική περίοδος) είναι τετραετής. Όμως, η Βουλή διαλύεται (δηλ. λήγει πρόωρα η βουλευτική περίοδος) και προκηρύσσονται εκλογές εφόσον δεν είναι δυνατός ο σχηματισμός Κυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Βουλής. Η ίδια η Κυβέρνηση, ακόμη, μπορεί να προκαλέσει εκλογές, μέσω της διάλυσης της Βουλής από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, προκειμένου να υπάρξει ανανέωση της λαϊκής εντολής προς την Κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει κάποιο εθνικό θέμα εξαιρετικής σημασίας (αποκλείεται όμως η διάλυση της Βουλής δύο συνεχόμενες φορές για το ίδιο θέμα). Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να διαλύσει τη Βουλή και να προκηρύξει εκλογές νωρίτερα από το τέλος της τετραετίας, αν έχουν παραιτηθεί ή καταψηφιστεί από τη Βουλή δύο Κυβερνήσεις και η σύνθεσή της δεν εξασφαλίζει κυβερνητική σταθερότητα. Τέλος, η Βουλή διαλύεται και προκηρύσσονται εκλογές αν μετά από τρεις ψηφοφορίες αδυνατεί να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Σε τί διαφέρουν οι Κοινοβουλευτικές Επιτροπές από τις Κοινοβουλευτικές Ομάδες;
Οι Επιτροπές είναι συλλογικά όργανα της Βουλής, συγκροτούνται κατ' αναλογία της κοινοβουλευτικής δύναμης των κομμάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή και έχουν νομοθετικό και ελεγκτικό έργο. Οι Ομάδες, αντίθετα, είναι το σύνολο των Βουλευτών κάθε κόμματος, δηλαδή όλοι οι Βουλευτές ενός κόμματος συγκροτούν μια ξεχωριστή ομάδα.
Επίσης, ας ληφθεί υπόψη ότι μπορεί κάποιος να είναι Βουλευτής χωρίς να ανήκει σε κάποιο πολιτικό κόμμα εφόσον θέσει υποψηφιότητα σε μια εκλογική περιφέρεια και εκλεγεί ή εφόσον, μετά από την εκλογή του με κάποιο κόμμα, καταθέσει στον Πρόεδρο της Βουλής δήλωση ανεξαρτητοποίησής του ή εάν ο ίδιος δηλώσει ότι ανεξαρτητοποιείται.
Ποιο είναι όμως το Τμήμα Διακοπών της Βουλής;
Ανάμεσα σε δύο τακτικές συνόδους, συνήθως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, προβλέπεται να λειτουργεί η Βουλή με μέρος μόνον του συνολικού αριθμού των βουλευτών οι οποίοι συγκροτούν το Τμήμα Διακοπών ("Τμήμα διακοπής των εργασιών της Βουλής").
Με ποιόν τρόπο η Βουλή ελέγχει την Κυβέρνηση;
Η Βουλή ελέγχει την Κυβέρνηση με αναφορές πολιτών ή φορέων τις οποίες παρουσιάζουν Βουλευτές, με αιτήσεις καταθέσεως εγγράφων, ερωτήσεις, επίκαιρες ερωτήσεις, επερωτήσεις και επίκαιρες επερωτήσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενεργοποιούνται ιδιαίτερες διαδικασίες ελέγχου όπως, π.χ. όταν συστήνονται εξεταστικές επιτροπές για συγκεκριμένο αντικείμενο. Τέλος, η Βουλή ελέγχει την Κυβέρνηση και με την πρόταση εμπιστοσύνης ή δυσπιστίας.
Σε τι διαφέρουν οι ερωτήσεις από τις επερωτήσεις;
Με τις ερωτήσεις οι Βουλευτές ζητούν να ενημερωθούν για κάποιο ζήτημα, ενώ με τις επερωτήσεις ασκούν κριτική για συγκεκριμένες πράξεις ή παραλείψεις της Κυβέρνησης.
Σε τι διαφέρουν οι επίκαιρες ερωτήσεις και επερωτήσεις από τις υπόλοιπες;
Οι επίκαιρες ερωτήσεις και επερωτήσεις αφορούν τρέχοντα θέματα της άμεσης επικαιρότητας.
Χρύσα Τσιώτση
Δικηγόρος
[email protected]
