Ποιές είναι όμως οι υποχρεώσεις των δημοσίων υπαλλήλων έναντι των πολιτών;
1. Πίστη στο Σύνταγμα και αφοσίωση στην πατρίδα
Οι δημόσιοι υπάλληλοι ως εκτελεστές της βούλησης του κράτους είναι επιφορτισμένοι -εκ της αποστολής τους- να υπηρετούν το λαό, τη συνταγματική τάξη και τη δημοκρατία.
2. Προστασία δημοσίου συμφέροντος
Αποτελεί τον κύριο πυρήνα της δράσης των δημοσίων υπηρεσιών αλλά και κάθε υπαλλήλου. Η δημόσια διοίκηση έχει υποχρέωση την αποκλειστική επιδίωξη του δημοσίου συμφέροντος. Δεν μπορεί όμως ένας δημόσιος υπάλληλος να επικαλείται το δημόσιο συμφέρον για να το χρησιμοποιήσει προκειμένου να παρακάμψει την αρχή της νομιμότητας.
3. Εξυπηρέτηση και σεβασμός προς τον πολίτη
Η εξυπηρέτηση του πολίτη αποτελεί βασική επιδίωξη και μέλημα του δημοσίου υπαλλήλου και θεμελιώνεται σε δύο κανόνες του Συντάγματος: σύμφωνα με τον πρώτο οι κρατικές εξουσίες υπάρχουν υπέρ του λαού, και σύμφωνα με το δεύτερο, οι δημόσιοι υπάλληλοι τίθενται στην υπηρεσία του ελληνικού λαού. [Σύνταγμα άρθρα 1 παρ. 3 και 103 παρ. 1]
4. Προάσπιση της νομιμότητας
Η δράση της δημόσιας διοίκησης και των λειτουργών της διέπεται αποκλειστικά και μόνο από τους θεμελιώδεις κανόνες του Συντάγματος, τους κανόνες του Ευρωπαϊκού Δικαίου που έχουν άμεση εφαρμογή, τις διεθνείς συνθήκες που έχουν κυρωθεί από τη Βουλή, τους Νόμους, τα Προεδρικά Διατάγματα καθώς και τις κανονιστικές πράξεις της διοίκησης που εκδίδονται κατ’ εξουσιοδότηση νόμου.
Κάτι που απασχολεί πολλούς από εμάς είναι η συμπεριφορά πολλών δημοσίων υπαλλήλων προς τους πολίτες.
Ποιές είναι λοιπόν οι υποχρεώσεις των δημοσίων υπαλλήλων όσον αφορά στην συμπεριφορά τους έναντι των πολιτών;
1. Ευπρέπεια και σεβασμός
Ο δημόσιος υπάλληλος πρέπει να συμπεριφέρεται πάντοτε κατά τρόπο που να καθίσταται άξιος της εμπιστοσύνης του κοινού. Πρέπει να τηρεί, σε κάθε περίσταση,
τους βασικούς κανόνες καλής συμπεριφοράς ανεξαρτήτως της ψυχικής του διάθεσης.
Υποχρεώσεις δημοσίου υπαλλήλου:
• Έχει επιμελημένη και ευπρεπή εμφάνιση.
• Συμπεριφέρεται με ευγένεια και κοσμιότητα
• Απευθύνεται στους πολίτες στον πληθυντικό
• Δεν καπνίζει
• Εξυπηρετεί τους πολίτες κατά το ωράριο που έχει ορίσει η υπηρεσία του σύμφωνα με τις κείμενες γενικές και ειδικές διατάξεις, αφιερώνοντας εξολοκλήρου και αποκλειστικά το χρόνο εργασίας του στα καθήκοντά του, και παραμένοντας και πέρα του ισχύοντος χρόνου εργασίας, εφόσον έκτακτες και εξαιρετικές υπηρεσιακές ανάγκες επιβάλλουν τούτο
• Δεν κάνει εξωϋπηρεσιακή χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή του
• Δεν επιτρέπεται η ακρόαση μουσικής εκτός αν προέρχεται από κεντρικό ηχητικό σύστημα της υπηρεσίας.
• Δεν επιτρέπεται να διακόπτει για προσωπικές του υποθέσεις την επικοινωνία με τους πολίτες που συναλλάσσεται. Αν ωστόσο, προκύψει λόγος τόσο σοβαρός ώστε να επιβάλλεται η διακοπή της συνομιλίας, ο δημόσιος υπάλληλος οφείλει να ζητήσει συγγνώμη από τον πολίτη και να παρακαλέσει άλλο συνάδελφο του να συνεχίσει τη συναλλαγή.
• Απαντά στις τηλεφωνικές κλήσεις, δηλώνει το όνομά του και αντιμετωπίζει με ευγένεια και προθυμία τις ερωτήσεις που του απευθύνονται. Εάν είναι αναρμόδιος, διευκολύνει τον πολίτη να εντοπίσει τον αριθμό κλήσης και το ονοματεπώνυμο του αρμοδίου. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό, φροντίζει να παραπέμψει τον πολίτη σε κάποια υπηρεσία πληροφόρησης κοινού.
• Όταν έρχεται σε επαφή με πολίτη δύστροπο ή ιδιαιτέρως εριστικό, οφείλει να τον αντιμετωπίζει με ψυχραιμία και κατανόηση, αποφεύγοντας τις εντάσεις ή τους διαπληκτισμούς.
• Δεν εκδηλώνει ούτε και διαδίδει τις πολιτικές, θρησκευτικές και φιλοσοφικές του πεποιθήσεις κατά την άσκηση των καθηκόντων του.
• Δεν επηρεάζεται κατά τη συναλλαγή του με τον πολίτη, από το φύλο, την εθνικότητα, τη φυλή, τη γλώσσα, την καταγωγή και τις θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις των συναλλασσομένων.
• Αποφεύγει γενικότερα, κάθε πράξη που θα μπορούσε να προσβάλει ή να μειώσει την προσωπικότητα ή την επαγγελματική υπόσταση των ατόμων, με τα
οποία συναλλάσσεται.
2. Επαγγελματισμός
Ο δημόσιος υπάλληλος οφείλει να έχει άριστη γνώση του αντικειμένου του και να ενημερώνεται συνεχώς για τις εξελίξεις που σημειώνονται στον επαγγελματικό χώρο του
- Προσπαθεί, με τρόπο απλό και κατανοητό, να εξηγεί στους πολίτες τα σχετικά με την υπόθεσή τους και να τους καθοδηγεί σωστά
- Αποφεύγει να λαμβάνει αποφάσεις που βασίζονται σε συνοπτικά ή ασαφή δεδομένα
- Προσπαθεί να είναι όσο το δυνατό εξυπηρετικός και να απαντά στις ερωτήσεις που του τίθενται με τη μεγαλύτερη δυνατή πληρότητα και ακρίβεια, αποφεύγοντας τη χρήση νομικών ή δύσκολα κατανοητών όρων και τεκμηριώνοντας πάντοτε τις απόψεις του. Επισημαίνεται ότι η άρνηση παροχής πληροφόρησης και η αναγραφή μάλιστα σε θυρίδες δημόσιων υπηρεσιών της φράσης «Δεν δίδονται πληροφορίες» έρχεται σε αντίθεση με την ίδια τη φύση της δημόσιας υπηρεσίας.
- Τηρεί σειρά προτεραιότητας κατά την εξυπηρέτηση των πολιτών και λαμβάνει ειδική μέριμνα για άτομα με αναπηρίες, εγκύους, μητέρες με μικρά παιδιά, ηλικιωμένους κ.λπ.
- Αντιμετωπίζει με διακριτικότητα και ευαισθησία τους πολίτες, ιδιαίτερα όταν βρίσκονται σε κατάσταση πένθους, σύγχυσης, ψυχικού κλονισμού ή όταν ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες
- Επιδεικνύει ιδιαίτερη προσοχή όταν εξυπηρετεί αλλοδαπούς, ιδίως στην περίπτωση που δεν μιλούν καλά ελληνικά. Προσπαθεί να γίνει κατανοητός με οποιοδήποτε τρόπο, και αν χρειαστεί, ζητά τη συνδρομή συναδέλφων του.
- Διευκολύνει τους πολίτες αντλώντας ο ίδιος από το διαδίκτυο τις κρίσιμες ή ζητούμενες πληροφορίες, ή τους καθοδηγεί ώστε να τις αναζητήσουν μόνοι τους
- Διατηρεί σε εμφανές σημείο στο γραφείο του ειδική πινακίδα, στην οποία αναγράφεται το ονοματεπώνυμο και η υπηρεσιακή του ιδιότητα.
- Σε περίπτωση απώλειας φακέλου που αφορά υπόθεση πολίτη οφείλει να προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την επανασύστασή του.
Ποιά είναι όμως τα στοιχεία εκείνα που πρέπει να διέπουν τη συμπεριφορά των δημοσίων υπαλλήλων κατά τον χειρισμό των υποθέσεων των πολιτών;
Οι δημόσιοι υπάλληλοι οφείλουν :
- Να τηρούν τη νομιμότητα
- Να εκτελούν τα καθήκοντά τους με αμεροληψία, ανεπηρέαστοι από οποιουδήποτε είδους εξωυπηρεσιακές παρεμβάσεις
- Να επιδεικνύουν ανιδιοτέλεια και ακεραιότητα κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους
- Να επιδεικνύουν υπευθυνότητα και να υποστηρίζουν και να αιτιολογούν τις αποφάσεις και ενέργειες τους
- Να σέβονται την αρχή της ισότητας και να αντιμετωπίζουν τους ευρισκομένους στην ίδια κατάσταση με τον ίδιο τρόπο, αποφεύγοντας κάθε ενέργεια που μπορεί να χαρακτηρισθεί αθέμιτη διακριτική μεταχείριση.
- Να εξασφαλίζουν τα μέτρα που λαμβάνονται να είναι αναγκαία για το νόμιμο επιδιωκόμενο στόχο.
- Να τηρούν εχεμύθεια, εμπιστευτικότητα και το απόρρητο για τις υποθέσεις που χειρίζονται
- Να διευκολύνουν την πρόσβαση των πολιτών στα διοικητικά έγγραφα καθώς και στα ιδιωτικά έγγραφα που φυλλάσσονται στις δημόσιες υπηρεσίες και αφορούν εκκρεμή ή διεκπεραιωμένη υπόθεσή τους.
- Να υπάρχει διαφάνεια της υπηρεσιακής δράσης
- ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ και κάτι που λίγοι γνωρίζουν είναι ότι
Ο δημόσιος υπάλληλος υποχρεούται να παραλαμβάνει κάθε αίτηση που υποβάλλεται στην υπηρεσία του και να χορηγεί στον ενδιαφερόμενο απόδειξη παραλαβής στην οποία περιλαμβάνονται ο αριθμός πρωτοκόλλου της αίτησης, η προθεσμία εντός της οποίας υφίσταται η υποχρέωση προς διεκπεραίωση της υπόθεσης, καθώς και η επισήμανση ότι σε περίπτωση υπέρβασης των χρονικών ορίων που προβλέπονται, παρέχεται η δυνατότητα αποζημίωσης!
- Τέλος υπάρχει το δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης του διοικουμένου που σημαίνει ότι ο υπάλληλος πριν προβεί σε κάποια ενέργεια που θίγει τα δικαιώματα ή τα συμφέροντα του πολίτη, ο υπάλληλος υποχρεούται να τον καλέσει και να τον ενημερώσει προκειμένου να του δώσει την ευκαιρία να εκφράσει τις απόψεις του (άρθρο 20 παρ. 2 Συντάγματος).
Χρύσα Τσιώτση
Νομικός
[email protected]
