Είναι ένα δικαίωμα κατοχυρωμένο για τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Το δικαίωμα σε νομική συνδρομή (legal aid) (ευεργέτημα πενίας) επιτρέπει σε όσους δεν διαθέτουν επαρκείς οικονομικούς πόρους να ανταποκρίνονται στις δαπάνες προσφυγής στο δικαστήριο ή νομικής εκπροσώπησης.
Συστήματα νομικής συνδρομής υπάρχουν σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) τόσο για αστικές όσο και για ποινικές υποθέσεις.
Ας υποθέσουμε ότι βρίσκεσθε σε μια κατάσταση κατά την οποία αντιδικείτε με κάποιον στη χώρα σας ή στο εξωτερικό και επιθυμείτε να παραπέμψετε την υπόθεση στο δικαστήριο, ή μια κατάσταση κατά την οποία η αντίπαλη πλευρά ανέλαβε την πρωτοβουλία να προσφύγει στο δικαστήριο εναντίον σας και πρέπει να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας.
Ας υποθέσουμε ότι βρίσκεσθε σε μια κατάσταση στην οποία κατηγορείστε για ποινικά αδικήματα στη χώρα σας ή στο εξωτερικό και δεν είστε σε θέση να πληρώσετε για παροχή νομικών συμβουλών ή/και εκπροσώπηση ενώπιον ποινικού δικαστηρίου.
Είναι λοιπόν σημαντικό να γνωρίζετε ότι σε όλες αυτές τις περιπτώσεις μπορείτε να υποβάλετε αίτηση για νομική συνδρομή.
Το δικαίωμα στη νομική συνδρομή αναγνωρίζεται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων:
1. Το άρθρο 6, παράγραφος 3, εδάφιο γ της ΕΣΑΔ κατοχυρώνει το δικαίωμα του εναγομένου να αναθέσει την υπεράσπισή του σε συνήγορο και σε περίπτωση που δεν διαθέτει τα μέσα να πληρώσει συνήγορο, να του παρασχεθεί αυτός δωρεάν.
2. Στον Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ (άρθρο 47) ορίζεται ότι σε όσοι δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους, τους παρέχεται νομική συνδρομή, εφόσον η συνδρομή αυτή είναι αναγκαία για να εξασφαλισθεί η αποτελεσματική πρόσβαση στη δικαιοσύνη.
Νομική συνδρομή σε αστικές διαδικασίες
Εθνικές διαφορές
Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ διαθέτουν σύστημα νομικής συνδρομής. Εάν βρίσκεστε σε αντιδικία με εταιρεία, επαγγελματία, εργοδότη ή άλλο πρόσωπο στη χώρα κατοικίας σας και δεν διαθέτετε επαρκείς οικονομικούς πόρους για να ανταποκριθείτε στο κόστος της προσφυγής στο δικαστήριο, μπορείτε να υποβάλετε αίτηση για νομική συνδρομή βάσει των υφιστάμενων εθνικών κανονισμών.
Η σύγκριση των εθνικών συστημάτων νομικής συνδρομής αποκαλύπτει, ωστόσο, ότι υπάρχουν θεμελιώδεις διαφορές ως προς την οργάνωση και τη διαχείριση των συστημάτων νομικής συνδρομής μεταξύ των κρατών μελών. Σχετικά με τη φιλοσοφία των συστημάτων, ο γενικότερος στόχος σε ορισμένα κράτη φαίνεται να είναι η πρόσβαση στις νομικές υπηρεσίες και τη δικαιοσύνη για όλους ενώ σε άλλα κράτη, η νομική συνδρομή παρέχεται μόνο στους πλέον φτωχούς.
Προκειμένου λοιπόν να διευκολυνθεί η πρόσβαση στη νομική συνδρομή σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, εγκρίθηκε η οδηγία για το ευεργέτημα πενίας σε διασυνοριακές υποθέσεις.
Η συνδρομή περιλαμβάνει:
- την παροχή νομικών συμβουλών προ της προσφυγής προκειμένου να επιτευχθεί η διευθέτηση της διαφοράς πριν γίνει προσφυγή ενώπιον δικαστηρίου,
- τη νομική συνδρομή για την υποβολή υπόθεσης ενώπιον δικαστηρίου,
- τη νομική εκπροσώπηση ενώπιον του δικαστηρίου και τη συμβολή στα δικαστικά έξοδα ή την απαλλαγή από αυτά.
Νομική συνδρομή σε ποινικές διαδικασίες:
Τα κράτη μέλη διαθέτουν τη δική τους νομοθεσία που ορίζει τους τρόπους με τους οποίους παρέχεται νομική συνδρομή σε ποινικές διαδικασίες εντός των ορίων της δικαιοδοσίας τους.
Χρύσα Τσιώτση, Δικηγόρος
[email protected]
