Ένα φλέγον κοινωνικό θέμα είναι αυτό των διαζυγίων, ένα θέμα με πολλές προεκτάσεις τόσο νομικές όσο και κοινωνικές – ψυχολογικές και βέβαια οικονομικές.
Υπάρχουν ορισμένα είδη διαζυγίων, ανάλογα με τον τρόπο και την αιτία της λύσης του έγγαμου βίου.
1.Έτσι, υπάρχει το γνωστό σε όλους συναινετικό διαζύγιο που είναι και η απλούστερη και ταχύτερη διαδικασία διαζυγίου (ονομάζεται πλέον διαζύγιο express) ιδίως μετά τις διατάξεις του νόμου 4055/2012 για την «Δίκαιη Δίκη και την εύλογη διάρκεια αυτής». Οι σύζυγοι συμφωνούν αμφότεροι στη λύση του γάμου και με κοινή αίτησή τους προς την έδρα του Δικαστηρίου της τελευταίας κοινής διαμονής τους ή της τελευταίας κατοικίας του εναγομένου, κατά την διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας. (Στην εκουσία δικαιοδοσία δεν υπάρχει αντιδικία, είναι απλά μία διαδικασία με την οποία διαπιστώνεται νομικά ένα γεγονός, δεν υπάρχουν αντίδικοι, αλλά αιτούντες).
Αναλυτικότερα για το συναινετικό διαζύγιο:
Οι σύζυγοι μπορούν με έγγραφη συμφωνία να λύσουν το γάμο τους, εφόσον έχει διαρκέσει τουλάχιστον έξι μήνες πριν από την κατάρτιση της – πριν το νόμο 4055/2012, ο γάμος θα έπρεπε να έχει διαρκέσει τουλάχιστον ένα χρόνο. Η συμφωνία αυτή υπογράφεται από τα συμβαλλόμενα μέρη και από τους πληρεξουσίους δικηγόρους τους ή μόνον από τους τελευταίους, εφόσον είναι εφοδιασμένοι με ειδικό πληρεξούσιο, το οποίο πρέπει να έχει δοθεί μέσα στον τελευταίο μήνα πριν από την υπογραφή του συμφωνητικού. Αν υπάρχουν ανήλικα τέκνα, για να λυθεί ο γάμος πρέπει η ανωτέρω συμφωνία να συνοδεύεται με άλλη έγγραφη συμφωνία των συζύγων που να ρυθμίζει την επιμέλεια των τέκνων και την επικοινωνία με αυτά, η οποία ισχύει ώσπου να εκδοθεί η απόφαση για το θέμα αυτό. Η κατά τα ανωτέρω έγγραφη συμφωνία, καθώς και το έγγραφο συμφωνητικό που αφορά την επιμέλεια και την επικοινωνία των ανήλικων τέκνων ή τη διατροφή αυτών, εφόσον έχει συμφωνηθεί, υποβάλλονται μαζί με τα ειδικά πληρεξούσια, όταν απαιτείται, στο αρμόδιο μονομελές πρωτοδικείο, το οποίο με απόφαση του, που εκδίδεται κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, ως προαναφέρθηκε, επικυρώνει τις συμφωνίες και κηρύσσει τη λύση του γάμου, εφόσον συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις. Η απόφαση του μονομελούς πρωτοδικείου που αφορά την επιμέλεια, επικοινωνία και διατροφή των ανήλικων τέκνων αποτελεί εκτελεστό τίτλο.
2. Ένα άλλο είδος διαζυγίου, το οποίο δυστυχώς είναι πολύ συχνό, είναι αυτό του Διαζυγίου με αντιδικία λόγω ισχυρού κλονισμού της έγγαμης σχέσης.
Ο ισχυρός κλονισμός τεκμαίρεται αμάχητα, δηλαδή δεν χρειάζεται περαιτέρω αποδείξεις εκ μέρους του ενάγοντα – ενδεικτικά αναφέρουμε ισχυρό κλονισμό σε περίπτωση διγαμίας, μοιχείας, εγκατάλειψης του συζύγου, σωματικής κακοποίησης του ενός συζύγου από τον άλλο ή και επιβουλή της ζωής του από τον άλλον.
Ο ισχυρός κλονισμός προκύπτει όταν αποδεικνύονται ενδεικτικά, τα εξής:
Παραμελείται η φροντίδα του συζύγου και των τέκνων, ο σύζυγος απουσιάζει πολύ συχνά και αδικαιολόγητα από την οικογενειακή στέγη, υφίστανται προσβολές, ύβρεις, περιφρόνηση και έλλειψη σεβασμού απέναντι στον άλλο σύζυγο. Επίσης, ισχυρό κλονισμό έχουμε όταν υπάρχει παραβίαση του απορρήτου της εχεμύθειας που οφείλει να τηρεί ο ένας σύζυγος έναντι του άλλου, όταν υπάρχει παραβίαση του απορρήτου αλληλογραφίας του συζύγου, όταν υπάρχουν ομοφυλοφιλικές σχέσεις του ενός ή/και του άλλου συζύγου, υφίστανται απειλές που ανάγονται στη σωματική ακεραιότητα και ζωή του συζύγου και των τέκνων, ή υπάρχει εγκληματική δραστηριότητα του συζύγου.
Με τη στοιχειοθέτηση του ισχυρού κλονισμού, η εξακολούθηση της έγγαμης συμβίωσης καθίσταται αφόρητη.
Αυτός ο τύπος διαζυγίου είναι χρονοβόρος και ψυχοφθόρος για αμφότερους τους συζύγους, αλλά και τα τέκνα – εφόσον υπάρχουν- καθώς κατά τη διάρκεια συζήτησης αυτής της αγωγής, παρουσιάζονται και ακούγονται επ’ ακροατηρίω, όλα εκείνα τα γεγονότα που στοιχειοθετούν τον ισχυρό κλονισμό της έγγαμης συμβίωσης, τα οποία συνίστανται σε εκφάνσεις της προσωπικής και οικογενειακής ζωής των συζύγων.
3. Ο νόμος επίσης, προβλέπει και το διαζύγιο λόγω διετούς διαστάσεως των συζύγων, η οποία διάσταση, αρκεί να έχει συμπληρωθεί και κατά το χρόνο εκδίκασης της σχετικής αγωγής. Η συμπλήρωση του χρόνου διάστασης δεν εμποδίζεται από μικρές διακοπές που έγιναν προκειμένου οι σύζυγοι να προσπαθήσουν να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους. Η διετής διάσταση των συζύγων συνιστά ισχυρό κλονισμό του γάμου που τεκμαίρεται αμάχητα., δηλαδή δεν χρειάζεται ν’ αποδειχθεί.
Η έννοια της διαστάσεως είναι μία σχετικά αόριστη νομική έννοια, η οποία περιλαμβάνει δύο στοιχεία:
1. το εσωτερικό – ψυχολογικό (ήτοι τη βούληση των συζύγων να μη εξακολουθήσουν την έγγαμη σχέση) και
2. το εξωτερικό – μη βουλητικό (άρση συζυγικών εκδηλώσεων προς τα έξω)
Το δεύτερο στοιχείο της διαστάσεως είναι και αυτό που εκ των πραγμάτων γίνεται ευκολότερα αντιληπτό στους άλλους και άρα έχει και βαρύνουσα σημασία στην συζήτηση της αγωγής της διετούς διαστάσεως.
Με το διαζύγιο μπορούν παράλληλα να ρυθμιστούν και θέματα επιμέλειας των τέκνων, επικοινωνίας, καθώς και θέματα διατροφής τους.
4. Τέλος, υπάρχει και η περίπτωση διαζυγίου, κατά την οποία ο ένας σύζυγος ζητά την λύση του γάμου διότι ο άλλος σύζυγος έχει κηρυχθεί σε αφάνεια με δικαστική απόφαση.
Πότε μπορούμε να κηρύξουμε κάποιον σε αφάνεια; Ποιες είναι οι συνέπειες της αφάνειας;
Κάποιος απουσιάζει από τον τόπο κατοικίας του και την οικογένειά του άνω του έτους ή άνω των 5 ετών. Πρέπει να εξετάσουμε αν είναι πιθανός ο θάνατός του ή αν βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής όταν εξαφανίστηκε.
Αν ο θάνατος προσώπου είναι πολύ πιθανός, επειδή εξαφανίστηκε ενώ βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής, ή επειδή λείπει πολύ καιρό χωρίς ειδήσεις, το δικαστήριο τον κηρύσσει άφαντο ύστερα από αίτηση οποιουδήποτε εξαρτά δικαιώματα από το θάνατό του.
Η κήρυξη της Αφάνειας δεν μπορεί να ζητηθεί πριν από την πάροδο ενός τουλάχιστον έτους από τη στιγμή του κινδύνου, και, αν ήταν παρατεταμένος, από την τελευταία στιγμή του, ή πέντε τουλάχιστον ετών από την τελευταία είδηση.
Αν η αίτηση κριθεί βάσιμη, το δικαστήριο διατάζει να δημοσιευτεί στον τύπο περίληψή της και ορίζει τον τρόπο της δημοσίευσης. Η περίληψη περιέχει:
1. το όνομα, το επώνυμο, το επάγγελμα και την κατοικία του αιτούντος και εκείνου που εξαφανίστηκε
2. πρόσκληση προς εκείνον που εξαφανίστηκε ή οποιονδήποτε άλλο να δώσει πληροφορίες σχετικά με τη ζωή ή το θάνατο αυτού που εξαφανίστηκε, μέσα σε ορισμένη προθεσμία. Η προθεσμία δεν μπορεί να είναι μικρότερη από ένα χρόνο από την τελευταία δημοσίευση.
Αφού περάσει η προθεσμία που αναφέρεται στη δημοσίευση, το δικαστήριο δικάζει την αίτηση και μπορεί να διατάξει αυτεπαγγέλτως κάθε απόδειξη καθώς και την ένορκη εξέταση του αιτούντος.
Αν κριθεί ότι τα γεγονότα που αναφέρει η αίτηση για την Αφάνεια αποδείχθηκαν, η απόφαση κηρύσσει την Αφάνεια, καθορίζει από πότε αρχίζει και καταλογίζει τα δικαστικά έξοδα και τέλη στην περιουσία του άφαντου.
Προσοχή όμως, διότι αν κατά τη διάρκεια της δίκης της Αφάνειας εμφανιστεί αυτός που είχε εξαφανιστεί, ή φτάσουν ειδήσεις γι αυτόν. ή αποδειχθεί ο θάνατός του, η αίτηση απορρίπτεται.
Ύστερα από αίτηση όποιου έχει έννομο συμφέρον το δικαστήριο μπορεί να άρει την κατάσταση της Αφάνειας ή να μεταβάλει το χρόνο της έναρξης της. Στη δίκη κλητεύεται και εκείνος που είχε ζητήσει να κηρυχθεί η Αφάνεια ή, αν έχει πεθάνει ή κατοικεί στο εξωτερικό ή είναι άγνωστη η διαμονή του, ο εισαγγελέας.
Η απόφαση που κηρύσσει την Αφάνεια, καθώς και αυτή που αίρει την κατάσταση της Αφάνειας ή που μεταβάλλει το χρόνο της έναρξης της, δημοσιεύεται, όταν γίνει τελεσίδικη, και από τη δημοσίευση ισχύει για όλους. Για το γεγονός που βεβαιώνει η απόφαση συντάσσεται ληξιαρχική πράξη ή γίνεται αντίστοιχη σημείωση πάνω σ` αυτήν.
Μετά τη δημοσίευση της τελεσίδικης απόφασης που κηρύσσει την Αφάνεια, εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά, μπορούν να ασκηθούν όλα τα δικαιώματα που εξαρτώνται από το θάνατο του αφάντου σαν να είχε αποδειχθεί ο θάνατος.
Τα Αποτελέσματα της κήρυξης της Αφάνειας αρχίζουν από το χρόνο που σύμφωνα με την απόφαση άρχισε η Αφάνεια.
Οι κληρονόμοι και οι κληροδόχοι της περιουσίας του αφάντου έχουν υποχρέωση να δώσουν ασφάλεια για την ενδεχόμενη απόδοση της περιουσίας σε επικρατέστερους δικαιούχους ή στον άφαντο. Όσοι ασκούν οποιοδήποτε άλλο δικαίωμα που εξαρτάται από το θάνατο του αφάντου μπορούν να υποχρεωθούν σε ασφάλεια. Η ασφάλεια αίρεται όταν περάσουν δέκα χρόνια από τότε που η περιουσία παραδόθηκε στους κληρονόμους ή τους κληροδόχους, ή από τότε που ασκήθηκε άλλο δικαίωμα.
Προσοχή: Αν εμφανιστεί ο άφαντος ή αναγνωριστεί ότι τρίτοι έχουν επικρατέστερα δικαιώματα, αυτοί που άσκησαν δικαίωμα από την κήρυξη της Αφάνειας έχουν υποχρέωση να αποδώσουν ό, τι πήραν.
Η Αφάνεια του συζύγου συνιστά ισχυρό κλονισμό του γάμου.
Γενικά και από άποψη χρόνου, αλλά και από οικονομική και ψυχολογική άποψη, το προτιμότερο είδος διαζυγίου είναι το Συναινετικό διαζύγιο.
