Και η πιο αιματηρή νύχτα
Το 1944 ήταν ένα εφιαλτικό έτος για τη Θεσσαλονίκη: Λίγους μήνες πριν από την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής ένοπλες ομάδες δοσίλογων (Τάγματα Ασφαλείας) έκαναν τη θορυβώδη εμφάνισή τους στους δρόμους της πόλης τρομοκρατώντας -υπό το πρόσχημα της "καταπολέμησης του κομμουνισμού"- τον πληθυσμό της. Ανάμεσα σε αυτές ξεχώρισε χάρη στις "υψηλές επιδόσεις" της η ομάδα του "πρόσφυγα" εκ Γρεβενών Αντώνη Δάγκουλα, το όνομα του οποίου σημάδεψε ανεξίτηλα τη συλλογική μνήμη των κατοίκων της στα μεταπολεμικά χρόνια.
Το βιβλίο του Ανδρέα Βενιανάκη, με τίτλο, «Δάγκουλας, ο δράκος της Θεσσαλονίκης» ρίχνει φως στη δράση του πρώτου «δράκου» της Θεσσαλονίκης, ο οποίος με τη συμμορία του συνεργάστηκαν με τους ναζί και ήταν υπεύθυνοι για την εκτέλεση εκατοντάδων Ελλήνων κατά τους τελευταίους μήνες της Κατοχής.
Ο Δάγκουλας, Μικρασιάτης πρόσφυγας που κατοικούσε στα Γρεβενά και υποστήριζε τη βενιζελική παράταξη. Στην κατοχή προσχώρησε στον ΕΛΑΣ. Ήρθε σε ρήξη με την οργάνωση, αποχώρησε και εντάχθηκε στο γερμανόφιλο στρατόπεδο. Αυτός και οι άνδρες του τέθηκαν με προθυμία υπό τις διαταγές του Γερμανού διοικητή της SD Γκρυν. Στρατολογήθηκαν περίπου 100 άτομα και εξοπλίστηκαν από τους Γερμανούς. Δημιούργησαν την «Εθνική Ελληνική Ασφάλεια Πόλεως Θεσσαλονίκης». Οι «Δαγκουλαίοι» εκπαιδεύτηκαν για 15 μέρες στο γήπεδο της ΧΑΝΘ και μετά προχώρησαν σε ένα όργιο εκτελέσεων.
Η πιο αιματηρή νύχτα
Πρώτο του θύμα ήταν η Ζωή Πεσμανίδου. Όπως λέει στο βιβλίο του ο Βενιανάκης, το βράδυ 17 προς 18 Αυγούστου ήταν το πιο αιματηρό. Η SD δίνει εντολή για εκτέλεση όλων των κρατουμένων σε όλα τα κρατητήρια των Ταγμάτων Ασφαλείας. Τα πτώματα ρίχτηκαν στους δρόμους και τα περισυνέλλεξε ο Ερυθρός Σταυρός. Μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο, όπου οι Δαγκουλαίοι παραφύλαγαν να πάνε οι συγγενείς των θυμάτων για να θρηνήσουν και να τους εκτελέσουν και αυτούς.
Παράλληλα φρόντιζαν και να πλουτίζουν αρπάζοντας διάφορα αντικείμενα από τα σπίτια των θυμάτων τους. Το 1944 κατάλαβε ότι δεν θα γλύτωνε εύκολα από τους αντιστασιακούς. Κρύφτηκε τραυματισμένος σε ένα σπίτι, προσποιούμενος ότι είναι ελασίτης, αλλά συνελήφθη από αντάρτες του ΕΛΑΣ. Μεταφέρθηκε για νοσηλεία σε ένα νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης καθότι «έπασχε από ουραιμία κατόπιν ακρωτηριασμού», και πέθανε στις 21 Νοεμβρίου 1944.
Οι Δαγκουλαίοι έκαναν μαζικές δολοφονίες το καλοκαίρι του ‘44 και μέχρι την αποχώρηση των Γερμανών, είτε στην κοίτη του Γαλλικού ποταμού, είτε αλλού. Η ομάδα αυτή έκανε και μπλόκα: Νέα Ευκαρπία, 31 Ιουλίου – 14 εκτελέσεις. Καλαμαριά, 13 Αυγούστου – 11 εκτελέσεις. Κάτω Τούμπα, 24 Σεπτεμβρίου – 7 εκτελέσεις. Επιδρομή 4ηςΟκτωβρίου – 5 εκτελέσεις.
