Σε ένα πετρόχτιστο ισόγειο σιδηρουργείο, σε μια γειτονιά της γραφικής Ζίτσας, κοντά στα Γιάννενα, η τέχνη "αλλάζει χέρια" αλλά παραμένει πάντα η ίδια.
Εκεί, ο χρόνος έχει σταματήσει τουλάχιστον πέντε γενιές πίσω, το ατσάλι παίρνει μορφή στο χέρι και το αποτέλεσμα, όπως μας εξηγεί ο τεχνίτης σιδηρουργός Θεόφιλος Γιαννόπουλος, είναι "πιο αξιόπιστο".
Ο κ. Γιαννόπουλος είναι ένας μάστορας καλόκαρδος και με χιούμορ. Τα μυστικά του σιδερά τα έμαθε από τον παππού του και τον πατέρα του, στα 15 του χρόνια. Τότε, όπως θυμάται, ζέσταιναν το σίδερο σε πυρακτωμένα κάρβουνα και στη συνέχεια το σφυρηλατούσαν στο αμόνι, για να έχουν το αποτέλεσμα που ήθελαν.
Η τέχνη τον γοήτευσε, γιατί μπορούσε να δώσει σχήμα στο ατσάλι, αλλά και να φτιάξει το οποιοδήποτε κράμα χρειαζόταν, ανάλογα με το προϊόν που θα κατασκεύαζαν. Παρά τα 80 του χρόνια, έχει βλέμμα κοφτερό και χέρι σταθερό, ενώ συνεχίζει με μεγάλο μεράκι καθημερινά να "βγάζει" παραγγελίες.
"Ό,τι γίνεται εδώ μέσα, γίνεται με τα χέρια - δουλειά με τα χέρια" μας λέει και με καμάρι επιδεικνύει τα εργαλεία του. Είναι αμέτρητα και βρίσκονται τοποθετημένα πάνω σε έναν μεγάλο πάγκο, που είναι μαυρισμένος από τα χρόνια και τη χρήση. Είναι ο ίδιος που χρησιμοποιούσαν ο παππούς και ο πατέρας του και είναι τοποθετημένος στο πιο φωτεινό σημείο - κάτω από το μοναδικό παράθυρο που έχει ο χώρος. Βοηθητικά, χρησιμοποιεί τροχό, αμόνι, ηλεκτροκόληση, ενώ σημαντικός συνεργάτης του είναι η σύζυγος Λαμπρινή.
Για να κατασκευάσει μια κλειδαριά, όπως μας εξηγεί, απαιτούνται τουλάχιστον τρεις ημέρες εργασίας, καθώς γίνεται στο χέρι, ενώ κοστίζει από 100 έως 200 ευρώ ανάλογα με το μέγεθος και τη λειτουργία της. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η τεχνική δημιουργίας των "παλιακών" κλειδιών, με τη λαβή που μοιάζει με κουλούρι. Κάθε κλειδί έχει μία με δύο ημέρες εργασίας, ανάλογα με το μέγεθος. Η κάθε κλειδαριά είναι διαφορετική, ανάλογα με τη χρήση και την επιθυμία του πελάτη.
Το υλικό για την κλειδαριά, δηλαδή το μείγμα του ατσαλιού, το φτιάχνει ό ίδιος και, όπως επισημαίνει στο Αθηναϊκό Πρακτορείο, "το βιομηχανικό προϊόν είναι μηχανής, ενώ το χειροποίητο έχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη".
Ο κ. Γιαννόπουλος είναι γνωστός, όχι μόνο στην περιοχή της Ζίτσας, αλλά σε όλη την Ήπειρο. Είναι ο παραδοσιακός σιδεράς, ο σπουδαίος τεχνίτης, ο οποίος κατασκευάζει και γεωργικά εργαλεία, όπως τσαπιά, τσεκούρια, σκαλιστήρια. Στο εργαστήρι φτάνουν παραγγελίες, ακόμη και για σωλήνες νερού ή ψησταριές. Όταν φτάσαμε, κρατούσε στα χέρια του ένα σκεπάρνι, που, όπως μας είπε, χρειάστηκε τέσσερις ώρες για να το κατασκευάσει.
Σε κάθε κουβέντα του, μας τονίζει πόσο γερά είναι τα προϊόντα που κατασκευάζει και δεν παραλείπει να εκθέτει ό,τι έχει ετοιμοπαράδοτο. Είναι ο μάστορας - ίσως ο μοναδικός στην Ελλάδα - που φτιάχνει τα χειροποίητα "γυφτόκαρφα", τα μακριά σιδερένια καρφιά που διακοσμούν ξύλινες εξώπορτες. Όταν το ρωτήσαμε για την ετυμολογία της λέξης, απάντησε ότι ονομάζονται έτσι "γιατί με αυτά σταύρωσαν τον Χριστό".
Το 1971 αναζήτησε μια καλύτερη τύχη στο εξωτερικό. Ταξίδεψε στη Σουηδία και τη Γερμανία, όπου εργάστηκε ως εφαρμοστής από φρένα. Όμως, δεν είχε άδεια παραμονής, κάτι που δεν άργησε να αποκαλυφθεί, όπως μας διηγείται, και επέστρεψε πίσω στη Ζίτσα - στη σύζυγο και τα δύο μικρά παιδιά του.
Ο Θεόφιλος Γιαννόπουλος και η σύζυγός του, η Λαμπρινή, ασχολούνται ως "παραδοσιακοί" κάτοικοι της Ζίτσας και με το αμπέλι τους - παράγουν και το δικό τους σπιτικό τσίπουρο, το οποίο μας προσέφεραν για καλωσόρισμα στο σιδηρουργείο.
