Ένα θαυμαστό έργο της αρχαίας μηχανικής και μνημείο της UNESCO αποδίδεται στο κοινό
Eπισκέψιμο σε ολόκληρο το μήκος του (1.036 μέτρα σκαμμένα μέσα στο βουνό που δεσπόζει πάνω από το Πυθαγόρειο της Σάμου), θα είναι στο προσεχές διάστημα το Ευπαλίνειο Όρυγμα, ένα από τα σπουδαιότερα παγκοσμίως, μνημεία ανθρώπινης δεξιοτεχνίας και κατασκευαστικής ικανότητας. Γι' αυτό και από το 1992 έχει περιληφθεί στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείο Πολιτισμού, υλοποιήθηκε πλέον το βασικό τμήμα της μελέτης που ενέκρινε το υπουργείο Πολιτισμού για την αποκατάσταση, συντήρηση και ανάδειξη του Ευπαλίνειου Υδραγωγείου, κεντρικό τμήμα του οποίου αποτελεί το όρυγμα, η σήραγγα δηλαδή απ' όπου περνούσαν οι πήλινοι αγωγοί του νερού.
Το Ευπαλίνειο Υδραγωγείο σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε γύρω στα 550 π.Χ. για να υδρεύει - με ασφάλεια και υψηλές προδιαγραφές υγιεινής - την αρχαία πόλη της Σάμου, δηλαδή το σημερινό Πυθαγόρειο, και λειτούργησε με επιτυχία για 1.100 χρόνια.
Η μοναδικότητά του οφείλεται στο «αμφίστομο όρυγμά» του - έτσι το αναφέρει ο Ηρόδοτος - που λαξεύτηκε στον βράχο από δυο αρχαία συνεργεία, τα οποία ξεκίνησαν το ένα από τη βόρεια πλευρά και το άλλο από τη νότια και συναντήθηκαν στη μέση της διαδρομής. Είναι ένα σύνθετο τεχνικό έργο που περιλαμβάνει, εκτός από το όρυγμα, δεξαμενή, προσαγωγό και υπόγειο αστικό αγωγό. Η αφετηρία του βρισκόταν σε φυσική πηγή κοντά στη σημερινή περιοχή των Αγιάδων.
