Φαρμακευτική. Προοπτικές και προβλήματα

Τα τμήματα της Φαρμακευτικής συγκεντρώνουν κάθε χρόνο το ενδιαφέρον πολλών υποψηφίων της θετικής κατεύθυνσης. Η βάση εισαγωγής ξεπερνά τα 18.000 μόρια και για τα τρία τμήματα υποδηλώνοντας τον έντονο ανταγωνισμό. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι το 2012 οι βάσεις εισαγωγής διαμορφώθηκαν για τους υποψηφίους της γενικής σειράς στα 18324 μόρια για το τμήμα της Θεσσαλονίκης και στα 18299 μόρια και 18128 για τα αντίστοιχα τμήματα Αθήνας και Πάτρας. Οι φαρμακοποιοί να και  έχουν κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα και δεν δέχονται ανταγωνισμό από αποφοίτους των ΤΕΙ εντούτοις αντιμετωπίζουν μια σειρά από προβλήματα που θα τα παρουσιάσουμε ακολούθως ώστε να έχουν γνώση γονείς και μαθητές.

Επαγγελματικά δικαιώματα. Χώροι εργασίας

Όπως αναφέρεται και στον τελευταίο οδηγό σπουδών (2012-13) της Φαρμακευτικής Πάτρας Κύριο καθήκον του φαρμακοποιού, όπως ορίζεται διεθνώς από αντίστοιχη νομοθεσία,  είναι η εξασφάλιση και η διάθεση φαρμάκων στους ασθενείς. Αυτό το βασικό καθήκον, το οποίο δυνατόν να ασκείται στο επίπεδο του ανοικτού στο κοινό φαρμακείου ή του νοσοκομείου, συνεπάγεται τη γενικά αναγνωρισμένη και συνεχώς αυξανόμενη συμμετοχή του φαρμακοποιού στην παροχή και αξιολόγηση της φαρμακευτικής πληροφόρησης προς κάθε ενδιαφερόμενο, όπως τον ασθενή, τον γιατρό, το νοσηλευτικό προσωπικό, τα άλλα επαγγέλματα υγείας, καθώς και το ευρύτερο κοινό.

Σε γενικές γραμμές οι τομείς απασχόλησης των φαρμακοποιών στην Ελλάδα είναι:

• Ιδιωτικά Φαρμακεία 
• Δημόσιος τομέας - Νομαρχίες
• Νοσοκομεία 
• Ερευνητικά Κέντρα
• Πανεπιστημιακά Ιδρύματα 
• Φαρμακοβιομηχανίες, Παραγωγή, Ποιοτικός έλεγχος
• Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα 
• Φαρμακοβιομηχανίες, Ενημέρωση, Marketing
• Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων 
• Βιομηχανίες καλλυντικών
• Ένοπλες Δυνάμεις 
• Ασφαλιστικά ταμεία

 

Οι προϋποθέσεις για την άσκηση του επαγγέλματος είναι οι ακόλουθες:

1. Πτυχίο Φαρμακευτικής Ελληνικού πανεπιστημίου ή ισοτιμία πτυχίου από ΔΟΑΤΑΠ για αποφοίτους από σχολή ξένης χώρας.

2. Πρακτική άσκηση 12 μήνες (6 μήνες σε φαρμακείο ανοιχτό στο κοινό, 3 μήνες σε φαρμακείο Νοσοκομείου, 3 μήνες σε φαρμακείο ανοιχτό στο κοινό ή σε φαρμακείο Νοσοκομείου).

3. Επιτυχείς εξετάσεις

Η συνηθέστερη επαγγελματική επιλογή ενός φαρμακοποιού είναι η ίδρυση ενός δικού του φαρμακείου. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ακόμα δεν έχει γίνει άρση των πληθυσμιακών περιορισμών για την ίδρυση ενός φαρμακείου. Παραθέτουμε την ισχύουσα έως σήμερα νομοθεσία:

Για την προστασία της δημόσιας υγείας και την ορθολογική κατανομή των φαρμακείων στην επικράτεια, καθορίζεται αναλογία ενός φαρμακείου ανά χίλιους (1.000) κατοίκους, κατ’ αρχήν σε επίπεδο τοπικών κοινοτήτων και, όπου αυτές δεν υπάρχουν, σε επίπεδο δημοτικών κοινοτήτων ή δημοτικών ενοτήτων και, όπου δεν υπάρχουν τοπικές ή δημοτικές κοινότητες, ούτε δημοτικές ενότητες, σε επίπεδο δήμων, σύμφωνα με το άρθρο 2 του ν. 3852/2010 (ΦΕΚ 87 Α΄): Σε τοπικές ή δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό έως χιλίων κατοίκων επιτρέπεται η χορήγηση μίας άδειας φαρμακείου. Στα όρια της Περιφέρειας Αττικής και της περιφερειακής ενότητας Θεσσαλονίκης όπως ορίζονται στο ν. 3852/2010 (ΦΕΚ 87 Α΄) η ανωτέρω αναλογία κατοίκων ανά φαρμακείο καθορίζεται σε επίπεδο δημοτικών ενοτήτων όπου αυτές δημιουργήθηκαν. Ο πληθυσμός υπολογίζεται με βάση την τελευταία απογραφή.

 

Είχαμε την τύχη να συνομιλήσουμε με δυο νέες φαρμακοποιούς, την Ελένη και την Αρετή που άνοιξαν πρόσφατα φαρμακεία σε δυο χωριά της Κεντρικής Μακεδονίας. Όπως μας δήλωσαν το κόστος της ίδρυσης ενός φαρμακείου φθάνει περίπου στις 100.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του κόστους συμμετοχής στην φαρμακαποθήκη που ανέρχεται περίπου στις 35.000 ευρώ. Αυτό μας είπαν ισχύει σε περίπτωση που δεν αγοράσεις την άδεια. Μία άδεια φαρμακείου σε κεντρική περιοχή εξαρτάται από τον κύκλο εργασίας του φαρμακείου. Συνήθως ξεκινά από 50.000 ευρώ για την περιοχή τους και φθάνει και τις 150.000. Πληροφορίες για το κόστος ίδρυσης μας έδωσε και ο γενικός γραμματέας του Φαρμακευτικού Συλλόγου Ημαθίας κ.Φουκαλάς που δήλωσε ότι το κόστος κυμαίνεται από 150.000 - 300.000 ευρώ. 

Οι φαρμακοποιοί αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα με την καθυστέρηση στην πληρωμή τους από τον ΕΟΠΠΥ και γενικότερα από τα ασφαλιστικά ταμεία. Το γεγονός αυτό τους δημιουργεί πρόβλημα ρευστότητας και συνακόλουθα βιωσιμότητας. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι ένας φαρμακοποιός πρέπει να πληρώσει το φάρμακο μέσα σε 30-45 μέρες στη φαρμακαποθήκη και το κράτος του καταβάλλει τα χρήματα μετά από 4-5 μήνες. Σε πολλές από τις περιπτώσεις δεν δίνεται στο φαρμακοποιό όλο το ποσό. Αν για παράδειγμα τα φάρμακα που πούλησε έχουν κόστος 12.000 ευρώ μπορεί να πάρει πίσω μετά από 5 μήνες 10.000 ευρώ. Αν λοιπόν δεν διαθέτει κάποιος ένα κεφάλαιο για να μπορεί να αντιμετωπίσει την χρονοτριβή του ΕΟΠΠΥ φθάνει σε σημείο να μη μπορεί να προμηθευτεί φάρμακα και να χάνει πελάτες οδηγούμενος στο κλείσιμο. Ο γ.γ Φαρμακευτικού Συλλόγου Ημαθίας μας δήλωσε ότι 3 φαρμακεία στην Ημαθία ανέστειλαν προσωρινά τη λειτουργία τους, ενώ 2 φαρμακεία ετοιμάζονται για οριστικό λουκέτο. Παράλληλα οι νέοι φαρμακοποιοί θα πρέπει να γνωρίζουν ότι δε θα βγάζουν τα χρήματα που κέρδιζαν στο παρελθόν οι συνάδελφοί τους γιατί το καθαρό κέρδος ενός μέσου φαρμακείου ανέρχεται περίπου στο 8% ενώ το περιθώριο κέρδους στα φάρμακα κυμαίνεται από 3-15%.

Σε έρευνα του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου που διενέργησε η MARC A.E αναφέρεται

· Η οικονομική κρίση έχει πλήξει το σύνολο των φαρμακείων της χώρας (95,6%). 

· Πάνω από 9 στα 10 φαρμακεία αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως «χρωστούμενα από το Δημόσιο», «μείωση τζίρου» και «προβλήματα ρευστότητας». Το 81,7% αναφέρει ότι υπάρχει πρόβλημα με την άμεση εξόφληση από τους πελάτες και το 56,6% ότι δυσκολεύεται να αποπληρώσει τις αποθήκες από τις οποίες προμηθεύεται φάρμακα. Το 38,% των φαρμακείων αναφέρει ως πιθανό το ενδεχόμενο κλείσιμο. Πρακτικά μιλάμε για περίπου 4.000 φαρμακεία. Τέλος το 33,7% αναφέρει προβλήματα στη συνεργασία με τις τράπεζες. 

Η χώρα μας αναδεικνύεται πρωταθλήτρια στον αριθμό των φαρμακείων ανά κάτοικο όπως αναφέρει τελευταία έκθεση του συνδέσμου Φαρμακοποιών Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο αριθμός τους θεωρείται υπερβολικός, αφού αντιστοιχούν μόλις 1.028 κάτοικοι/φαρμακείο έναντι 17.597 στη Δανία, 8.391 στη Σουηδία, 8.412 στην Ολλανδία, 6.586 στην Αυστρία, 3.387 στην Ιταλία, 3.813 στη Γερμανία. Ο αριθμός αυτός δικαιολογείται σε κάποιο βαθμό από τη μεγάλη γεωγραφική διάσπαση του πληθυσμού (νησιά, απομακρυσμένες ή ορεινές περιοχές), αλλά είναι αυτονόητο ότι επηρεάζει αρνητικά την αποδοτικότητα των επιχειρήσεων (εκτιμάται ότι το καθαρό έσοδο του μέσου Ελληνικού φαρμακείου είναι μόλις το 20-25% του μέσου Ευρωπαϊκού). Συνολικά στη χώρα μας λειτουργούν 11.000 φαρμακεία (Annual Report 2012), όταν στο Βέλγιο και τη Βουλγαρία που έχουν τον ίδιο περίπου πληθυσμό λειτουργούν 5072 και 4201 φαρμακεία αντίστοιχα. Επίσης στη χώρα μας δραστηριοποιούνται επαγγελματικά 13.000 φαρμακοποιοί σύμφωνα με την PGEU.

 

Αριθμός Φαρμακείων PGEU 2012

 

 

Αριθμός Φαρμακοποιών ανά 100.000 κατοίκους

 

 

 

 

 

Άλλες δυνατότητες εργασίας.

Οι φαρμακοποιοί και έχουν και άλλες δυνατότητες εργασίας. Για παράδειγμα μπορούν να εργαστούν στην εκπαίδευση αφού εντάσσονται στον κλάδο ΠΕ14.01 μαζί με τους γιατρούς, οδοντιάτρους και τους νοσηλευτές των ΑΕΙ. 

 

 

Περιορισμένες οι προοπτικές απασχόλησης στις φαρμακοβιομηχανίες

Επίσης μπορούν να εργαστούν και σε φαρμακοβιομηχανίες τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό. Στο σημείο αυτό αξίζει να προσθέσουμε ότι νέοι φαρμακοποιοί μας δήλωσαν ότι υπάρχουν πολλές δυνατότητες εργασίας στο εξωτερικό σε αντίθεση με τη χώρα μας. Πράγματι οι εγχώριες φαρμακοβιομηχανίες λόγω και της γενικότερης κρίσης αντιμετωπίζουν προβλήματα. Δε μπορούν να ανταγωνιστούν τους κολοσσούς του κλάδου που δαπανούν τεράστια ποσά για την έρευνα και την παραγωγή νέων σκευασμάτων. Το 1987 τα εισαγόμενα φάρμακα αποτελούσαν το 18,29% (ΙΦΕΤ) του συνόλου των πωλήσεων ενώ σήμερα το ποσοστό τους εκτιμάται ότι έχει εκτιναχθεί στο 70%. Το γεγονός αυτό έχει επιπτώσεις και στις θέσεις απασχόλησης.

Ανταγωνισμός από άλλες ειδικότητες

Οι απόφοιτοι των τριών Φαρμακευτικών τμημάτων θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι σε εργοστάσια και εργαστήρια (Φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα, βρεφικά γάλατα, διαιτητικά προϊόντα κλπ) ως υπεύθυνοι παραγωγής και ποιοτικού ελέγχου εκτός από τους Φαρμακοποιούς μπορούν να απασχοληθούν Χημικοί, Χημικοί Μηχανικοί, Βιολόγοι, Κτηνίατροι. Επίσης στα εργοστάσια παραγωγής φαρμακευτικών ουσιών αναφέρεται στο σχετικό νόμο ότι εκτός από τον υπεύθυνο παραγωγής πρέπει να διαθέτουν και έναν Φαρμακοποιό ή Ιατρό ή Χημικό ή Χημικό Μηχανικό ή Βιολόγο ή Κτηνίατρο. Η φαρμακευτική λοιπόν βιομηχανία δεν απασχολεί αποκλειστικά φαρμακοποιούς άλλα και μια άλλη σειρά ειδικοτήτων.

Προοπτικές στην παραγωγή φαρμάκων από φυτικές ουσίες. Αναγκαία η επιχειρηματικότητα για τους νέους Φαρμακοποιούς 

Προοπτικές φαίνεται να υπάρχουν στην παραγωγή φαρμάκων από φυτικές ουσίες. Όπως αναφέρει ο κ Φαρμάκης στα πλαίσια διπλωματικής του εργασίας στο Πανεπιστήμιο Πάτρας η ανάπτυξη οργανωμένης καλλιέργειας φαρμακευτικών φυτών παρουσιάζει συγκριτικό πλεονέκτημα για την Ελλάδα λόγω κλιματολογικών και γεωλογικών συνθηκών. Μια ουσιαστική προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή μπορεί να οδηγήσει παράλληλα με την ανάπτυξη νέων προϊόντων σε όλη την παραγωγική διαδικασία και στην ανάπτυξη εγχώριας τεχνολογίας. Στην Ελλάδα, αναφέρει ο κ.Φαρμάκης, είναι πολύ λίγα τα ιδιοσκευάσματα που παρέχουν δραστικές ουσίες φυτικής προέλευσης, ενώ όσα παρασκευάζονται από ελληνικές μονάδες βασίζονται σε εισαγόμενες πρώτες ύλες. 

Με βάση αυτά τα στοιχεία γίνεται κατανοητό ότι οι απόφοιτοι της Φαρμακευτικής θα πρέπει να περάσουν από το στάδιο της πώλησης των φαρμάκων στο στάδιο της δημιουργίας φαρμάκων. Άλλωστε σύμφωνα με μελέτες το 60% περίπου της αξίας ενός φαρμάκου πηγαίνει στη φαρμακοβιομηχανία ενώ αυτός που πουλά το φάρμακο λαμβάνει στη χώρα μας το 15% με προοπτική περαιτέρω μείωσης.

Βάσεις σχολών και ζήτηση

 

Τμήμα Βάση γενικής σειρά 2012   

Φαρμακευτική Θεσσαλονίκη 18.324   

Φαρμακευτική Αθήνας 18.299   

Φαρμακευτική Πάτρας 18.128  

 

1917 υποψήφιοι όλων των κατηγοριών είχαν ως πρώτη τους επιλογή ένα από τα τρία τμήματα Φαρμακευτικής, ενώ ακόμα περισσότεροι ήταν αυτοί που δήλωσαν τις φαρμακευτικές σχολές στο μηχανογραφικό τους δελτίο. Για παράδειγμα το τμήμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου το δήλωσαν 9893 μαθητές.

 

Επιμέλεια στοιχείων – έρευνα

Καλόγηρος Βασίλειος

Υπ.Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας