Γενικά
• Η εξέταση περιέχει 4 ισοδύναμα θέματα των 25 μονάδων.
• Η διάρθρωση των θεμάτων με κλιμάκωση δυσκολίας είναι τέτοια που καλύπτεται το σύνολο της διδακτέας ύλης.
• Κάθε θέμα πρέπει να απαντάται από τον υποψήφιο αφού διαβαστεί προσεκτικά και γίνει απόλυτα κατανοητό.
ΘΕΜΑ Α
Συνήθως, πρόκειται για 5 ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, όπου μόνο μια απάντηση είναι η σωστή. Ο μαθητής πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην κάθε εκφώνηση, ώστε να μη χάσει μονάδες από το πρώτο θέμα, αφενός για να δώσει μια καλή εντύπωση στο διορθωτή, αφετέρου γιατί κάθε μια από αυτές τις ερωτήσεις αντιστοιχεί σε 5 μονάδες στις 100, δηλαδή σε έναν βαθμό στους 20.
ΘΕΜΑ Β
Πρόκειται για 3 με 4 ερωτήσεις σύντομης ανάπτυξης, έκτασης 10 έως 20 σειρών. Αφορούν συγκεκριμένα αποσπάσματα θεωρίας, οπότε είναι εύκολα αντιληπτή η απάντησή τους. Σπανίως μπορεί να είναι και συνδυαστικές, για παράδειγμα:
“Τι είναι η λυσοζύμη και πώς δρα”
Στην περίπτωση αυτή, αναφερόμαστε στη δράση της λυσοζύμης και σε ό,τι αφορά το δέρμα και σε ό,τι αφορά τους βλεννογόνους.
Σπανιότερα, σε κάποια από τα υποερωτήματα περιλαμβάνεται κάποια αντιστοίχιση.
ΘΕΜΑ Γ
Περιλαμβάνει 3 με 4 ερωτήσεις μεγαλύτερης ανάπτυξης, συνδυαστικές ή κρίσεως. Ο μαθητής καλείται να ορίσει μια έννοια και να τη συνδυάσει με κάποια διαδικασία, για παράδειγμα:
“Γιατί η αμειψισπορά θεωρείται οικολογική διαδικασία;”
Εδώ, ο μαθητής εκτός από τον ορισμό της αμειψισποράς, πρέπει να εξηγήσει ότι στις ρίζες των φυτών αυτών πραγματοποιείται η βιολογική αζωτοδέσμευση.
Επίσης, είναι δυνατόν το θέμα αυτό να περιλαμβάνει μια εφαρμογή, μέσα από την οποία διερευνάται αν ο μαθητής μπορεί να αξιοποιήσει τη θεωρία της βιολογίας για να εξηγήσει μια υποθετική διαδικασία, για παράδειγμα, να εξηγήσει την επικράτηση ενός χαρακτηριστικού σε έναν πληθυσμό βάσει της φυσικής επιλογής, ή να υπολογίσει τη μεταβολή της ενέργειας από το ένα τροφικό επίπεδο μιας πυραμίδας στο επόμενο και να το αιτιολογήσει.
ΘΕΜΑ 4
Πρόκειται για το θέμα με τη μεγαλύτερη δυσκολία, όπου ο μαθητής έχει να επιλύσει μια σύνθετη βιολογική εφαρμογή. Μπορεί να πρέπει να ερμηνεύσει τη μεταβολή συγκεντρώσεων διαφόρων ουσιών στον ανθρώπινο οργανισμό (π.χ. αντιγόνων-αντισωμάτων), ή ρύπων στο περιβάλλον και να καταλήξει σε κάποια συμπεράσματα, στηριζόμενος πάντα στη θεωρία του βιβλίου.
Ενδέχεται να πρέπει να απεικονίσει και να εξετάσει τις τροφικές σχέσεις μεταξύ των οργανισμών σε ένα οικοσύστημα, ή να ερμηνεύσει ένα σύνθετο ζήτημα σε ό,τι αφορά την εξέλιξη. Θα πρέπει, λοιπόν, να είναι πολύ προσεκτικός στο τι ζητά το κάθε υποερώτημα, ενώ κάθε συμπέρασμα ή αποτέλεσμα που θα δίνει να συνοδεύεται από την κατάλληλη αιτιολόγηση.
Για παράδειγμα, αν η άσκηση αφορά ένα οικοσύστημα στο οποίο επεμβαίνουν εξωγενείς παράγοντες και ο μαθητής πρέπει να μαντέψει τις αλλαγές που θα προκύψουν στο οικοσύστημα, θα πρέπει να αιτιολογήσει την απάντησή του αναφέροντας τους μηχανισμούς αυτορρύθμισης που διαθέτει κάθε οικοσύστημα. Το ποια είναι η κατάλληλη αιτιολόγηση, πολλές φορές προκύπτει κι από "λέξεις-κλειδιά" των εκφωνήσεων. Στην προηγούμενη, για παράδειγμα, περίπτωση, λέξεις-κλειδιά στην εκφώνηση είναι "οικοσύστημα", "ισορροπία", "μηχανισμοί", κλπ.
Τέλος, σε αυτό το θέμα ενδέχεται να περιέχονται κι υποερωτήματα αμιγούς θεωρίας, επομένως κάποιος μαθητής που δυσκολεύεται με την επίλυση του θέματος, καλό είναι να απαντήσει τουλάχιστον σε αυτά τα υποερωτήματα, ώστε να μη χάσει όλες τις μονάδες.
Σας ευχόμαστε κάθε επιτυχία!
Για το Σύγχρονο Φροντιστήριο Μ.Ε., έγραψε η Ελένη Τσιλιβή, Βιολόγος.
