Τους ρόλους και τη συμβολή των διευθυντών και διδασκόντων για την επίτευξη των στόχων της λειτουργίας Τάξεων Υποδοχής (ΤΥ) και Ενισχυτικών Φροντιστηριακών Τμημάτων (ΕΦΤ) γνωστοποιεί το Υπουργείο Παιδείας.
Συγκεκριμένα, με εγκύκλιο που απέστειλε η Διεύθυνση Σπουδών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Υπουργείου κάνει γνωστό ότι, στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής αγωγής και προκειμένου να ενταχθούν ομαλά και ισότιμα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα οι αλλοδαποί & παλιννοστούντες μαθητές, καθώς και οι μαθητές που δεν έχουν την ελληνική ως μητρική γλώσσα και ως εκ τούτου δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις γλωσσικές απαιτήσεις της τάξης που αντιστοιχεί στην ηλικία τους (π.χ. μαθητές Ρομά και μαθητές της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης που φοιτούν στα ελληνικά δημόσια σχολεία), διαμορφώνεται ένα ευέλικτο σχήμα θεσμικής και διδακτικής παρέμβασης.
Το θεσμικό σχήμα έχει τη μορφή:
• Τάξη Υποδοχής Ι
• Τάξη Υποδοχής ΙΙ
• Φροντιστηριακό Τμήμα
Έτσι, ο Σύλλογος διδασκόντων κάθε σχολικής μονάδας Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, αφού σταθμίσει τις εκπαιδευτικές ανάγκες των ανωτέρω μαθητών και τις δυνατότητες της σχολικής μονάδας, μπορεί να επιλέξει εκείνο το σχήμα που μπορεί να λειτουργήσει ουσιαστικά και αποδοτικά.
Με βάση τις αρχές της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, οι Τάξεις Υποδοχής και τα Φροντιστηριακά Τμήματα συμβάλλουν στον εμπλουτισμό της μαθησιακής διαδικασίας όλων των μαθητών της σχολικής μονάδας, αποτελώντας τον πυρήνα για τον σχεδιασμό και την οργάνωση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και δράσεων, όπως:
1. Της αναγνώρισης, του σεβασμού και της αποδοχής της γλωσσικής και πολιτισμικής ετερότητας των μαθητών.
2. Της αξιοποίησης της γλωσσικής και πολιτισμικής ετερότητας των μαθητών ως παράγοντα μάθησης για όλους τους μαθητές.
Στόχοι της λειτουργίας των Τάξεων Υποδοχής (ΤΥ) και των Ενισχυτικών Φροντιστηριακών Τμημάτων (ΕΦΤ ) είναι:
α) Η εξατομικευμένη γλωσσική και μαθησιακή υποστήριξη των μαθητών.
β) Η γνωστική και συναισθηματική ενδυνάμωση όλων των μαθητών.
γ) Η καλλιέργεια διαπολιτισμικού κλίματος στο σχολείο.
δ) Η εδραίωση της συνεργασίας σχολείου και οικογένειας.
Η σταθερή συνεργασία των εκπαιδευτικών των τάξεων της πρωινής ζώνης με τους διδάσκοντες στις Τάξεις Υποδοχής και τα Ενισχυτικά Φροντιστηριακά Τμήματα είναι αναγκαία, προκειμένου:
α) Η μαθησιακή υποστήριξη των μαθητών να χαρακτηρίζεται από συνέχεια και συνέπεια.
β) Παράλληλα με τη γλωσσική ανάπτυξη των μαθητών να διευκολύνεται και η κατάκτηση βασικών γνώσεων που αντιστοιχούν στις τάξεις που οι μαθητές εντάσσονται.
γ) Οι μαθητές που φοιτούν στις Τάξεις Υποδοχής και τα Φροντιστηριακά Τμήματα να αναπτύξουν σχέσεις συνεργασίας και αλληλοσεβασμού με τους συμμαθητές τους στις τάξεις πρωινής ζώνης στις οποίες ηλικιακά ανήκουν και είναι εγγεγραμμένοι οι μαθητές.
δ) Οι εκπαιδευτικοί-διδάσκοντες του σχολείου να οργανώνουν τη διδασκαλία τους λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο της τάξης καθώς και το γλωσσικό και πολιτισμικό υπόβαθρο των μαθητών τους.
ε) Η ετερότητα να αξιοποιείται ως πηγή ιδεών και δραστηριοτήτων ώστε όλοι οι μαθητές του σχολείου να ωφελούνται από τη συνύπαρξη μαθητών με διαφορετικό γλωσσικό και πολιτισμικό υπόβαθρο.
Α. Ρόλος και συμβολή του Διευθυντή της σχολικής μονάδας όπου λειτουργούν ΤΥ και ΕΦΤ
Με ευθύνη του Διευθυντή προωθούνται οι στόχοι της ίδρυσης και λειτουργίας των Τάξεων Υποδοχής.
Ειδικότερα, ο Διευθυντής της σχολικής μονάδας:
1. Μεριμνά ώστε στις συνεδριάσεις του Συλλόγου Διδασκόντων, όπως αυτές ορίζονται από τις κείμενες διατάξεις, να περιλαμβάνεται το θέμα της πορείας των μαθητών που φοιτούν σε ΤΥ και ΕΦΤ, καθώς και της συνεργασίας των διδασκόντων στις Τάξεις Υποδοχής και τα Φροντιστηριακά Τμήματα με τους εκπαιδευτικούς- διδάσκοντες των τάξεων.
2. Καλεί, υποστηρίζει και διευκολύνει τους εκπαιδευτικούς των τάξεων να συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς των Τάξεων Υποδοχής και των Φροντιστηριακών Τμημάτων (π.χ. να πραγματοποιούν συνεργατικές διδασκαλίες εάν αυτό είναι δυνατό) και ενημερώνει σχετικά τον οικείο Σχολικό Σύμβουλο.
3. Σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς και το Σχολικό Σύμβουλο καταρτίζει και αναπροσαρμόζει το πρόγραμμα μαθημάτων που θα παρακολουθεί κάθε μαθητής, ο οποίος φοιτά σε Τάξη Υποδοχής ή Φροντιστηριακό Τμήμα καθώς και το πρόγραμμα σπουδών των Τάξεων Υποδοχής και των Φροντιστηριακών Τμημάτων.
4. Συμβάλλει στην καλλιέργεια κλίματος σεβασμού της διαφορετικότητας σε επίπεδο σχολείου και υποστηρίζει την οργάνωση σχολικών εκδηλώσεων και εκπαιδευτικών επισκέψεων που λαμβάνουν υπόψη το γλωσσικό και πολιτισμικό υπόβαθρο όλων των μαθητών.
5. Σε συνεργασία με τους διδάσκοντες καταρτίζει πρόγραμμα δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων διαπολιτισμικού πνεύματος στις οποίες θα πρέπει να επιδιώκεται να συμμετέχουν όλοι οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές και οι γονείς.
6. Μεριμνά για τη σταθερή επικοινωνία του σχολείου με τους γονείς των μαθητών/τριών που φοιτούν στις Τάξεις Υποδοχής και τα Φροντιστηριακά Τμήματα και σε συνεργασία με τους διδάσκοντες των Τάξεων Υποδοχής και των Φροντιστηριακών Τμημάτων καταρτίζει πρόγραμμα ενημέρωσης των γονέων. Σε αυτές τις ενημερωτικές συναντήσεις δύνανται να παρίστανται και οι εκπαιδευτικοί των τάξεων των μαθητών που φοιτούν σε Τάξεις Υποδοχής και Φροντιστηριακά Τμήματα.
7. Σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς καταρτίζει πρόγραμμα δράσεων με στόχο τη συνεργασία του σχολείου με τους γονείς των μαθητών/τριών που φοιτούν στις Τάξεις Υποδοχής και ενημερώνει σχετικά τον οικείο Σχολικό Σύμβουλο και τον Σύλλογο γονέων (π.χ. διδασκαλία ελληνικών στους γονείς που δεν γνωρίζουν ελληνικά, η οποία δύναται να πραγματοποιείται με τη συνεργασία και τη στήριξη των Ο.Τ.Α.).
8. Μεριμνά ώστε σε συνεργασία με τους Σχολικούς Συμβούλους, τους εκπαιδευτικούς του σχολείου, αλλά και τους φορείς των Ο.Τ.Α. να οργανώνονται συναντήσεις επικοινωνίας ή επιμορφωτικές συναντήσεις με όμορα σχολεία με στόχο την υποστήριξη εκπαιδευτικών στα σχολεία όπου δεν λειτουργούν Τάξεις Υποδοχής και Φροντιστηριακά Τμήματα, αλλά φοιτούν μαθητές που έχουν ανάλογες εκπαιδευτικές ανάγκες.
Β. Ρόλος και συμβολή των Εκπαιδευτικών/Διδασκόντων σε Τάξεις Υποδοχής και φροντιστηριακά Τμήματα
Οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν στις Τάξεις Υποδοχής και τα Φροντιστηριακά Τμήματα:
1. Φροντίζουν για την εδραίωση της επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών επιδιώκοντας να ανιχνεύσουν και να κατανοήσουν στοιχεία όπως το γλωσσικό και πολιτισμικό υπόβαθρο των μαθητών, την προηγούμενη σχολική τους εμπειρία, τις καθημερινές τους συνήθειες κ.ά., προκειμένου να επιλέξουν κατάλληλους τρόπους για να τους κινητοποιήσουν και να ενθαρρύνουν την ενεργό συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.
2. Πραγματοποιούν τη γλωσσική διδασκαλία λαμβάνοντας υπόψη τη μεθοδολογία της διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας.
3. Προετοιμάζουν καθημερινά και οργανώνουν το μάθημά τους με βάση τις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών τους, όπως αυτές διαμορφώνονται από τη γλωσσική τους επάρκεια, την επάρκειά τους στα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα καθώς και το γλωσσικό και πολιτισμικό υπόβαθρο των μαθητών.
4. Συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς των τάξεων της πρωινής ζώνης προκειμένου να οργανώσουν και να εφαρμόσουν δραστηριότητες με στόχο τη σύνδεση των μαθητών μεταξύ τους και την προώθηση της συνεργασίας μέσα στις κανονικές τάξεις.
5. Συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς των τάξεων της πρωινής ζώνης:
α) Για το σχεδιασμό και την εφαρμογή διαθεματικών δραστηριοτήτων.
β) Για την οργάνωση της διδασκαλίας και την προσαρμογή του περιεχομένου των μαθημάτων στις Τάξεις Υποδοχής και τα Φροντιστηριακά Τμήματα, έτσι ώστε να διευκολύνεται η κατάκτηση βασικών γνώσεων που αντιστοιχούν στις κανονικές τάξεις όπου οι μαθητές εντάσσονται (π.χ. διδασκαλία ορολογίας, γραμματικών και συντακτικών φαινομένων που συνδέονται με το αναλυτικό πρόγραμμα και τη διδακτέα ύλη της κανονικής τάξης).
γ) Για το σχεδιασμό και την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων με στόχο τον
εμπλουτισμό της μαθησιακής διαδικασίας για όλους τους μαθητές του σχολείου μέσα από την αξιοποίηση της γλωσσικής και πολιτισμικής ετερότητας.
6. Εφαρμόζουν διαγνωστικά τεστ ελληνομάθειας και γλωσσικής επάρκειας των μαθητών σε τακτά χρονικά διαστήματα.
7. Οργανώνουν και ενημερώνουν συνεχώς τον Ατομικό Φάκελο του Μαθητή (portfolio) στον οποίο περιλαμβάνονται τα αποτελέσματα των διαγνωστικών τεστ ελληνομάθειας, ποιοτικές περιγραφές της επίδοσης και της γενικότερης πορείας του μαθητή, καθώς και πληροφορίες που αφορούν το προφίλ του μαθητή και τις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές του ανάγκες.
8. Ενημερώνουν το Σύλλογο διδασκόντων για την πορεία κάθε μαθητή με βάση τον Ατομικό του Φάκελο (portfolio) και εισηγούνται το πρόγραμμα μαθημάτων που θα πρέπει να παρακολουθεί κάθε μαθητής που φοιτά σε Τάξη Υποδοχής ή Φροντιστηριακό Τμήμα.
9. Επικοινωνούν με τους γονείς των μαθητών προκειμένου να τους ενημερώσουν για τη σχολική πορεία των παιδιών τους αλλά και για να συλλέξουν πληροφορίες για το προφίλ των μαθητών.
Γ. Ρόλος και συμβολή των Εκπαιδευτικών των τάξεων της πρωινής ζώνης των σχολικών μονάδων όπου λειτουργούν Τάξεις Υποδοχής και Φροντιστηριακά Τμήματα
Οι εκπαιδευτικοί όλων των τάξεων των σχολικών μονάδων όπου λειτουργούν Τάξεις Υποδοχής και Φροντιστηριακά Τμήματα:
1. Κατανοούν/ενημερώνονται για το γλωσσικό και πολιτισμικό υπόβαθρο των μαθητών, επιδιώκοντας να το αξιοποιούν κατά τη διδασκαλία (π.χ. επιγραφές, συλλογές αντικειμένων).
2. Συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς-διδάσκοντες των Τάξεων Υποδοχής και των Φροντιστηριακών Τμημάτων, προκειμένου να οργανώσουν και να εφαρμόσουν δραστηριότητες με στόχο τη σύνδεση των μαθητών και την προώθηση της μεταξύ τους συνεργασίας (εξασφαλίζει συνθήκες συνεργασίας μεταξύ όλων των μαθητών του σχολείου, ώστε να καλλιεργούνται ο σεβασμός και η αλληλοαποδοχή).
3. Υποστηρίζουν τους εκπαιδευτικούς-διδάσκοντες των Τάξεων Υποδοχής και των Φροντιστηριακών Τμημάτων στην οργάνωση και προσαρμογή του περιεχομένου της διδασκαλίας τους καθώς και στο διδακτικό τους έργο, προκειμένου παράλληλα με τη γλωσσική ανάπτυξη των μαθητών να διευκολύνεται και η κατάκτηση βασικών γνώσεων που αντιστοιχούν στις κανονικές τάξεις όπου οι μαθητές εντάσσονται.
4. Συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς των Τάξεων Υποδοχής και των Φροντιστηριακών Τμημάτων για το σχεδιασμό και την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων με στόχο την αξιοποίηση της γλωσσικής και πολιτισμικής ετερότητας για τον εμπλουτισμό της μαθησιακής διαδικασίας για όλους τους μαθητές του σχολείου.
Οι Σχολικοί Σύμβουλοι καλούνται να υποστηρίζουν τους εκπαιδευτικούς καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας των Τάξεων Υποδοχής και ΕΦΤ. Το σχολείο θα πρέπει να μεριμνά για τη αρχική, ενδιάμεση και τελική εκτίμηση της πορείας των μαθητών σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς σε γνώση και ενημέρωση των σχολικών συμβούλων, με απώτερο στόχο οι μαθητές να έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα σπουδών τους στις Τάξεις Υποδοχής, στο χρονικό διάστημα που ορίζεται από τη με αριθμ. Φ.10/20/Γ1/708/07-09-1999 Υ.Α. ) και τη με αριθ. 120284/Γ1/05-10-2012 (ΑΔΑ: Β4ΤΖ9-Θ0Σ) εγκύκλιο, έτσι ώστε να ενταχθούν ομαλά και ισότιμα στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Καλόγηρος Βασίλειος
