Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ανήλικοι και οι γονείς τους
Η χρήση και κατάχρηση αλκοόλ από ανήλικους στην Ελλάδα είναι ένα παλιό και πολυπαραγοντικό φαινόμενο. Όμως υπάρχουν νεότερα δεδομένα που σχετίζονται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής τα οποία κάνουν πλέον αυτή την προβληματική σχέση πιο φανερή και επείγουσα.
Ένα από αυτά σύμφωνα με τους ειδικούς είναι η διαθεσιμότητα του προϊόντος στο χώρο. Στην Ελλάδα παραδοσιακά το αλκοόλ είναι εύκολα διαθέσιμο παντού. Τα παιδιά είναι κοντά στο αλκοόλ ακόμη και από την βρεφική τους ηλικία όταν για παράδειγμα βρίσκονται σε ένα τραπέζι όπου οι ενήλικες πίνουν λίγο κρασί ή μία μπύρα.
Η διαθεσιμότητα του αλκοόλ συμβάλει πολύ, ώστε η χρήση του να είναι συχνότερη μεγαλύτερη και επικινδυνότερη στους ανήλικους, επισημαίνει ο Ιωάννης Λιάππας καθηγητής ψυχιατρικής ΕΚΠΑ μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και προσθέτει «δεν χρειάζεται ένας ανήλικος να πάει στο κλαμπ για να πιει αλκοόλ, μπορεί να το αγοράσει από παντού, από το περίπτερο από το σουπερμάρκετ, όπου κανείς δεν θα τον/την ρωτήσει ακόμα κι αν φαίνεται παιδί στα 12 ή 15 έτη, για ποιον αγοράζει αυτό το προϊόν, καθώς θα υποθέσουν ότι το αγοράζει για τους ενηλίκους γονείς του».
Ένα άλλο στοιχείο που φαίνεται ότι συμβάλλει στην κατανάλωση αλκοόλ από ανήλικους στην Ελλάδα είναι η λεγόμενη ψευδής ενηλικίωση ότι δηλαδή στα 15 μεγάλωσα, άρα μπορώ να πιώ να εντυπωσιάσω τους φίλους μου και να εμφανιστώ ως… ο μεγάλος σε αυτούς. «Τα παιδιά αυτά εμφανίζονται ως τα “προχωρημένα”» στις παρέες τους επισημαίνει ο κ. Λιάππας ο όποιος τονίζει ότι «παράλληλα τα παιδιά αυτά κινούνται σε έναν κόσμο με παντελή έλλειψη ενημέρωσης για το αλκοόλ και τις συνέπειες του. Το λέω αυτό γιατί στη χώρα μας είναι περιορισμένα έως ανύπαρκτα τα προγράμματα (say no) “πες όχι”, τα οποία υπάρχουν εδώ και χρόνια σε… προχωρημένα κράτη της Ευρώπης».
Η αλήθεια είναι ότι υπήρξε μία εποχή που έγιναν προσπάθειες για ενημέρωση αλλά έπεσαν στο κενό λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος και χρημάτων αναφέρει ο κ. Λιάππας, ο οποίος τονίζει μιλώντας στον Μιχάλη Κεφαλογιάννη πως υπάρχει σημαντικό κενό στην ενημέρωση. «Τα ελληνόπουλα σύμφωνα με το ESPAD είναι πολύ ψηλά, στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ σε σχέση με τους ανήλικους στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη. Αυτό είναι κάτι που βλέπουμε από το 1980, αλλά δυστυχώς παρότι τα στοιχεία υπάρχουν από τότε, δεν έγιναν σημαντικές προσπάθειες ενημέρωσης των νέων ή έγιναν προσπάθειες που δυστυχώς έπεσαν στο κενό», επισημάνει.
Λάθος να πιστεύουμε ότι η κατανάλωση είναι μεγαλύτερη σε άλλες χώρες
Ρωτήσαμε τον καθηγητή Ψυχιατρικής του ΕΚΠΑ για την αντίληψη που υπάρχει στη χώρα μας, ότι γενικότερα η κατανάλωση αλκοόλ είναι σε καλύτερα και χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση άλλες βορειοευρωπαϊκές χώρες.
«Αυτό είναι παντελώς ψευδές και λανθασμένο καθώς όπως προκύπτει από το ESPAD είμαστε από τους πρώτους στην κατανάλωση αλκοόλ από ανήλικους και μάλιστα υπήρχαν χρονιές που ήμασταν και οι πρώτοι στην Ευρώπη», ξεκαθαρίζει.
Ο μόνος νόμος που είναι ενάντια στην χρήση αλκοόλ από ανήλικους είναι το γεγονός ότι απαγορεύεται να μπουν σε κέντρα διασκέδασης καθώς υπάρχει νομοθεσία που τους το απαγορεύει επισημαίνουν οι ειδικοί, οι οποίοι ωστόσο λένε πως «από την άλλη πλευρά υπάρχει και μία απίστευτη χαλαρότητα στην τήρηση αυτής της νομοθεσίας».
Η νοθεία κάνει το αλκοόλ εξαιρετικά επικίνδυνο
Όπως συμπληρώνει ο κ. Λιάππας σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί η τεράστια νοθεία που γίνεται στο αλκοόλ. «Υπάρχουν στην Αθήνα κρυφά αποστακτήρια που παράγουν μπόμπες ακόμη κι από κρεμμύδια! Είναι αυταπόδεικτο λοιπόν ότι το τελικό προϊόν είναι ένα προϊόν κακής ποιότητας». Η αιθυλική αλκοόλη, το καθαρό οινόπνευμα με την μπλε οινόπνευμα -όπως το ξέρουμε όλοι- το οποίο περιέχει μεθυλική αλκοόλη, δεν είναι πολύ μακριά στη σύσταση τους, συνεχίζει ο κ. Λιάππας και καταλήγει: «Μάλιστα είναι γνωστό ότι το μπλε οινόπνευμα εάν καταναλωθεί από το στόμα, κάνει τύφλωση πολύ συχνά. Δυστυχώς, τα ποτά μεταξύ άλλων νοθεύονται και με μεθυλική αλκοόλη για να γίνουν πιο δυνατά και να “φτιάξουν” τον χρήστη πιο γρήγορα».
Οι ειδικοί επισημαίνουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πως ένα επικίνδυνο κοκτέιλ παραγόντων όπως ο χαλαρός έλεγχος, η εύκολη προσβασιμότητα, η ψευδαίσθηση της μαγκιάς και το γεγονός ότι το αλκοόλ καταργεί τις αναστολές, μετά από την κατανάλωση συγκεκριμένης ποσότητας μπορεί να οδηγήσουν εύκολα στην κατάχρηση και να μας φέρουν στα σημερινά φαινόμενα. Όπως εξηγεί ο κύριος Λάππας η εφηβεία έχει τις μόδες της. «Παλιά εμείς πηγαίναμε στην Πλάκα και πίναμε 1 με 2 ποτήρια κρασί και αυτό ήταν πολύ για την εποχή. Τώρα, θα πρέπει να πιείς σκληρό αλκοόλ. Δυστυχώς, η μόδα σε κάθε εποχή τροφοδοτεί την κοινωνική εμπειρία, η οποία σήμερα ολοκληρώνεται με ποτά περιεκτικότητας 40% αλκοόλ».
Τα παιδιά που καταρρέουν στα κλαμπ είναι η κορυφή του παγόβουνου
Το γεγονός ότι ο τρόπος και το είδος της κατανάλωσης έχουν αλλάξει, οδηγεί στα φαινόμενα αλκοολικής τοξίκωσης. «Τα παιδιά δεν καταρρέουν μόνο στα κλαμπ αλλά και σε σπίτια ή οπουδήποτε αλλού μπορεί να γίνει υπερβολική χρήση αλκοόλ. Δυστυχώς τα παιδιά δεν γνωρίζουν ότι το αλκοόλ φυσικά και μπορεί να σε πεθάνει. Μια μεγάλη ποσότητα αλκοόλ μπορεί να το κάνει αυτό. Ιδίως όταν είναι νοθευμένο, μπορεί να καταστρέψει προοδευτικά τον εγκέφαλο αλλά και κέντρα της αναπνευστικής και καρδιακής λειτουργίας έως ότου επέλθει ο θάνατος».
Όταν φτάνουμε στην αλκοολική τοξίκωση τα πράγματα γίνονται πολύ πιο δύσκολα, καθώς τα υπόλοιπα παιδιά που παρακολουθούν αυτόν/ην που έχει υποστεί αυτό το φαινόμενο, δεν μπορούν να το διακρίνουν από τη βαριά μέθη, λένε οι επιστήμονες. Τι πρέπει να κάνουν τα παιδιά όταν βλέπουν κάποιον να χάνει τον έλεγχο; «Να ζητούν αμέσως ιατρική βοήθεια και να τον μεταφέρουν σε χώρο που υπάρχει ιατρική βοήθεια. Να μην πανικοβληθούν και σηκωθούν να φύγουν, γιατί δυστυχώς το βλέπουμε κι αυτό. Ένα παιδί που κάνει τον μάγκα όταν βρεθεί σε τέτοιο κίνδυνο, γίνεται πάλι παιδί και αρχίζει να φοβάται, οπότε μπορεί να εγκαταλείψει τους φίλους του», επισημαίνει ο κ. Λιάππας.
Πώς οι γονείς πρέπει να σταθούν απέναντι στο φαινόμενο
Όσον αφορά τους γονείς, δυστυχώς σε μεγάλο βαθμό έχουν χάσει πλέον τη μεγάλη επιρροή που είχαν παλιότερα στα τα παιδιά τους, γι’ αυτό και έχουν αδυναμία να ελέγξουν αυτές τις συμπεριφορές και να τις αποτρέψουν, συνεχίζει ο κ. Λιάππας και προσθέτει «το λέω αυτό, γιατί πλέον το να πάει ένα παιδί σε ένα κλαμπ είναι απολύτως φυσιολογικό. Όταν έχουν τα σημάδια και καταλάβουν ότι η κατανάλωση αλκοόλ έχει μία επαναληψιμότητα θα πρέπει να είναι κατηγορηματικοί απέναντι στο παιδί. Θα πρέπει να του απαγορεύσουν τη χρήση αλκοόλ στο μέλλον και αφού ενημερωθούν οι ίδιοι με το τι ακριβώς σημαίνει αλκοόλ και οι επιπτώσεις του, να περάσουν αυτή την πολύτιμη γνώση στο παιδί τους».
Ο τρόπος που μεταβολίζει το αλκοόλ κάθε παιδί είναι προσωπικός και μοναδικός. Από μόνο του αυτό το στοιχείο θέτει το παιδί σε μεγαλύτερο ρίσκο γιατί δεν γνωρίζει την αντοχή του στο οινόπνευμα. «Γενικότερα γνωρίζουμε ότι τα αγόρια μεταβολίζουν καλύτερα το αλκοόλ από τα κορίτσια χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι και πιο ανθεκτικά σε ακραίες ποσότητες αλκοόλ, ιδίως αν είναι νοθευμένο» αναφέρει ο καθηγητής ψυχιατρικής.
Το σύνολο της πληροφορίας γύρω από το αλκοόλ θα έπρεπε να γίνεται με τη μορφή επιμόρφωσης και όχι μόνο από τους φίλους, την οικογένεια το διαδίκτυο και γενικότερα το κοινωνικό περίγυρο. Όμως, σήμερα δυστυχώς μιλάμε ελάχιστα γι’ αυτό έως καθόλου. «Τα παιδιά σήμερα στην Ελλάδα βρίσκονται σε πλήρη άγνοια για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει το αλκοόλ. Τα περιστατικά που φτάνουν στα νοσοκομεία και βλέπουν το φως της δημοσιότητας, δυστυχώς είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου καθώς αποτελούν την ακραία μορφή αλκοολικής τοξίκωσης. Όμως, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν και αρκετές περιπτώσεις που δεν φτάνουν στο νοσοκομείο και αποκρύπτονται για λόγους κοινωνικού στιγματισμού» καταλήγει ο κ. Λιάππας.
Συχνά παρατηρείται και το φαινόμενο οι ίδιοι οι γονείς να θέλουν να προστατεύσουν τη δική τους φήμη, καθώς δεν «στάθηκαν» κοντά στα παιδιά τους και δεν επικοινώνησαν με αυτά το ζήτημα της επικινδυνότητας του αλκοόλ. Ορισμένες φορές εθελοτυφλούν στο φαινόμενο, για να μην κατηγορηθούν οι ίδιοι για αδιαφορία και παραμέληση ανηλίκου.
