Κάποιοι τη θεωρούν σχεδόν ισάξια με την ανακάλυψη του Μανώλη Ανδρόνικου στην Βεργίνα το 1977
Μια σπουδαία αποκάλυψη χάρισε ευφορία στους αρχαιολόγους, που εργάζονται στον δήμο Παιονίας του Κιλκίς. Μια πόλη, άγνωστη ακόμη στους ιστορικούς, και τρία ταφικά μνημεία ήρθαν στην επιφάνεια, θυμίζοντας την ανακάλυψη του Μανώλη Ανδρόνικου στην Βεργίνα το 1977.
Σύμφωνα με την ΕΡΤ, στο νεκροταφείο αυτής της αρχαίας πόλεως είχαν τοποθετηθεί τα μέλη της αριστοκρατικής τάξεως, οι εταίροι, δηλαδή οι φίλοι του Μακεδόνα βασιλιά, εξηγεί η Γεωργία Στρατούλη, προϊσταμένη της εταιρείας αρχαιοτήτων Ν. Κιλκίς. Πρόκειται για ένα τύμβο, τέλειας κατασκευής, που κτίστηκε μέσα σε όρυγμα, και συγκεκριμένα σε μαργαϊκό ασβεστόλιθο, που έχει λευκό χρώμα και δίνει στο πέτρωμα κρυσταλλικό χαρακτήρα. «Ένας δρόμος μήκους περίπου 14 μέτρων οδηγεί στο ταφικό μνημείο, που αναδεικνύεται σταδιακά από την αρχαιολογική σκαπάνη. Καταλήγει σε έναν υπόγειο μονοθάλαμο τάφο, που κλείνει με διπλή μαρμάρινη θύρα και εντός του οποίου υπάρχει μια μαρμάρινη ταφική κλίνη». Μετά την ολοκλήρωση της ή των ταφών το μνημείο σφραγίστηκε με ογκόλιθους, αλλά ατυχώς βρέθηκε συλημένο.
Ο κατά τα άλλα άθικτος τάφος με διάμετρο 40 μέτρα και ύψος 9 μέτρα, ερευνήθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1960 από τον τότε Έφορο Αρχαιοτήτων Φώτιο Πέτσα. Αργότερα το 1992 αποκαλύφθηκε και ένας ακόμη τύμβος. Όπως αναφέρει η κ. Στρατούλη, σε περίπου 250 μέτρα βόρια, σε ένα τοπίο ιδιαίτερου κάλους κοντά στον Γοργόπη ποταμό, που πηγάζει από το όρος Πάικο, βρίσκεται η αρχαία πόλις. Κτισμένη σε ένα σημείο τραπεζοειδούς σχήματος, που επόπτευε από ψηλά την περιοχή, αναπτύχθηκε η μακεδονική πόλη των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, η οποία χρονολογείται μεταξύ του 4ου και του 3ου αιώνος π.Χ.. Η σημερινή κοινότητα της Τούμπας, βρίσκεται πάνω στον αρχαίο δρόμο που συνδεόταν με αρχαία Ευρωπό και έφτανε έως την Πέλλα.
Πρόκειται για μια εξαιρετική κατασκευή με μνημειακή πρόσοψη και στόχος των αρχαιολόγων είναι η ανασυγκρότηση του και η προστασία του, που θα αποτελέσει μια πολιτιστική διαδρομή 1,5 χιλ. για να βλέπουν οι επισκέπτες την σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν φυσικό και οικιστικό περιβάλλον.
