Ο «μετανάστης» από τον Ινδικό Ωκεανό και οι διαφορές με τον «ντόπιο» - Τι πρέπει να γνωρίζουν οι κολυμβητές
Ονομάζεται Diadema Setosum και πρόκειται για έναν αχινό «μετανάστη» από τον Ινδικό Ωκεανό, ο οποίος πέρασε από τη διώρυγα του Σουέζ και τα τελευταία χρόνια εθεάθη να κολυμπάει στο Αιγαίο Πέλαγος, απολαμβάνοντας τις ελληνικές θάλασσες. Η διαφορά του, όμως, με τον «ντόπιο» – ενδημικό αχινό είναι ότι τα μακριά του αγκάθια έχουν δηλητήριο, με τους ειδικούς να ανησυχούν ότι ο «επισκέπτης» αυτός φαίνεται να «διώχνει» τον ντόπιο σιγά σιγά.
Μιλώντας στο GRTimes, ο Δημήτρης Καμπανός, υπεύθυνος της οικολογικής μη κερδοσκοπικής οργάνωσης DIVE IN ACTION ανέφερε ότι «το είδος αυτό, στα χρόνια που βρίσκεται στις θάλασσες μας έχει δείξει, ότι όπως όλα τα χωροκατακτητικά, ξενικά είδη, μπορεί πολύ εύκολα να κατακλύσει τις περιοχές που καλύπτει. Το αξιοσημείωτο στην περίπτωση του είναι, η υπερβολικά μεγάλη αύξηση του στους βυθούς των Κυκλάδων, αποδεικνύοντας ότι είναι ιδιαίτερα ανθεκτικός και στον χρόνο και στον χώρο και είναι ένα από τα παλαιότερα αναγνωρισμένα είδη Diadema. Οι κοινότητες του αυξάνονται δραματικά και οι παρατηρήσεις που γίνονται, τον φέρνουν σε ένα από τα πρώτα είδη ταχείας αύξησης, ενώ όταν αισθάνεται κίνδυνο κινείται με ένα εντυπωσιακό στυλ κυλιόμενα πολύ γρήγορα».
Οι πρώτες καταγραφές στην Ελλάδα
Οι πρώτες καταγραφές του Diadema Setosum στις ελληνικές θάλασσες έγινε το 2016 όταν ο αχινός πέρασε από το Σουέζ. Η διάνοιξη του Σουέζ έφερε γενικότερα αρκετά ξενικά είδη και ειδικότερα έχουν περάσει από τότε εκατοντάδες είδη στη Μεσόγειο.
Οι διαφορές του Diadema Setosum με τον ενδημικό αχινό
- Ο Diadema Setosum είναι ένας αχινός ο οποίος παρουσιάζει πολύ μεγάλη αύξηση στις κοινότητες του.
- Έχει μακριά αγκάθια που φτάνουν μέχρι και 30 πόντους
- Ζει περίπου τέσσερα χρόνια
- Έχει έναν ασκό
- Διαθέτει πέντε λευκές κουκίδες στο μαύρο του σώμα, γύρο από τον ασκό, που είναι χρώματος μωβ και μπλε
Σε ποια ελληνικά νησιά έχει εντοπιστεί
Ο Diadema Setosum έχει κατακλύσει τις θάλασσες της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα έχει εντοπιστεί και καταγραφεί σε 12 νησιά της Ελλάδος:
- Κάλυμνο
- Φολέγανδρο
- Κίμωλο
- Σέριφο
- Σίκινο
- Σαντορίνη
- Ηρακλειά
- Σχοινούσσα
- Δονουσα
- Κουφονήσι
- Νάξο
- Αμοργό
Μηνύματα για την εμφάνιση του «εισβολέα»αχινού έχει λάβει η οργάνωσηDIVE IN ACTION και από Πελοπόννησο, Ρόδο, Μυτιλήνη, Χίο και τη νότια Κρήτη.
Τετραπλασιάστηκε μέσα σε λίγα χρόνια
Μεγάλη αυξητική τάση παρατηρήθηκε από πέρσι μέχρι φέτος στον Diadema Setosum και συγκεκριμένα έχουμε τετραπλασιασμό του στη χώρα. Ο αχινός αυτός μετακινείται όταν δεν βρίσκει τροφή, με τους ποδίσκους του, πολύ πιο γρήγορα από τον ενδημικό. Το 2016 γίνεται η πρώτη καταγραφή στην Ελλάδα όπου επιβεβαίωσαν οι επιστήμονες ότι πρόκειται για τον ξενικό αχινό diadema setosum. Στο ίδιο σημείο που βρέθηκαν τρία με τέσσερα άτομα πρόπερσι, πέρσι οκτώ, ενώ φέτος εντοπίστηκαν πάνω από 16 με 20 άτομα.
Ο Λεσσεψιανός μετανάστης έχει έρθει στη Μεσόγειο ως «λαθρεπιβάτης» κολλώντας σε γάστρες καραβιών, ανοιχτό είναι όμως και το ενδεχόμενο να ψαρεύτηκε και να πετάχτηκε ζωντανό στη θάλασσα.
Προσοχή στους κολυμβητές - Το τσίμπημα του «επισκέπτη»
Ο Δημήτρης Καμπανός επισήμανε επίσης στο τοπικό μέσο την προσπάθεια που κάνει η οργάνωση να ενημερώσει τους πολίτες. «Προσπαθούμε να ενημερώσουμε τον κόσμο που κολυμπάει σε βραχώδεις περιοχές. Έχει μικρό σώμα και δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό στο μάτι, ενώ οι βελόνες του είναι πολύ λεπτές για να διακριθούν και μπορεί να τον ακουμπήσουν».
Το τσίμπημα του αχινού θυμίζει το τσίμπημα της μέλισσας που δεν αφήνει μέσα το κεντρί της. Αν τον πατήσει ή τον αγγίξει κάποιος πολύ έντονα τότε μπορεί να ταλαιπωρηθεί και μια εβδομάδα με το δηλητήριό του.
Φόβος για τη διατάραξη της θαλάσσιας αλυσίδας - Πώς επηρεάζεται το χταπόδι
Ο κ. Καμπανός εξέφρασε επίσης την ανησυχία του για το φαινόμενο του τετραπλασιασμού του ξενικού αχινού. Μας ανησυχεί η αυξητική τάση που παρουσιάζει στις ελληνικές θάλασσες. Έχουμε δώσει τα στοιχεία αυτά από τις πρώτες καταγραφές στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το ΕΚΠΑ.
Η αύξηση ενός είδους με αυτούς τους ρυθμούς θα δημιουργήσει ανισορροπία, θα διαταράξει τη θαλάσσια αλυσίδα και εν τέλει θα πειράξει το ισοζύγιο.
Για παράδειγμα, βασικός θηρευτής του αχινού είναι το χταπόδι. Όταν όμως υπάρχει υπεραλίευση του χταποδιού από τον άνθρωπο και σε συνδυασμό με το ότι δεν μπορεί να τραφεί με τον diadema λόγω των μεγάλων αγκαθιών του, αυτό έχει ως αποτέλεσμα με τον καιρό ο αχινός να βρίσκει έδαφος και να αυξάνεται, ενώ το χταπόδι να εξαφανίζεται.
Εξαφάνιση του ενδημικού – «ντόπιου» αχινού
Έχουν επίσης παρατηρηθεί άτομα του diadema να καλύπτουν άτομα του ενδημικού αχινού και να τους επιτίθονται. Αν αποδειχθεί αυτό και συνεχιστεί, θα εξαφανιστεί ο ενδημικός αχινός και θα έχει το «μονοπώλιο» του diadema.
Κλιματική αλλαγή και υπεραλίευση της Μεσογείου βασικός παράγοντας
Η κλιματική αλλαγή έχει «δώσει έδαφος» σε αρκετά ξενικά είδη να επεκταθούν στις θάλασσες της Μεσογείου. Η επιστημονική ομάδα του Dive In Action έχει καταγράψει μέσω των θερμοκρασιόμετρων αύξηση στην θερμοκρασία της θάλασσας κατά 2 βαθμούς, που από ότι φαίνεται είναι αρκετή για να θεωρήσουν φιλόξενα τα ελληνικά ύδατα οι «επισκέπτε» οργανισμοί.
Γι’ αυτόν τον λόγο παράδειγμα οι αχινοί εισέρχονται από τη Διώρυγα του Σουέζ στα παράλια του Ισραήλ, την Κύπρο και τη νότια Τουρκία, περιοχές που ομολογουμένως εμφανίζονται καλές αλατότητες στη θάλασσα και οι υψηλότερες θερμοκρασίες διαρκούν.
Ο κ. Καμπανός επισήμανε τέλος την ευθύνη του ανθρώπινου παράγοντα. «Ευθύνεται όμως πέρα από την κλιματική αλλαγή που είναι αδιαμφησβήτητα βασικός παράγοντας, περισσότερο ο άνθρωπος. Το υπουργείο δεν προστατεύει με την εγκύκλιο που εκδίδει από την υπεραλίευση. Δεν είναι αρκετοί οι κρατικοί μας κανόνες για να προστατεύσουν την υποθαλάσσια αλυσίδα».
