Όταν έπεσε το «πρώτο βόλι»
Εγγονός ενός ντόπιου κλέφτη ο Αθανάσιος Διάκος ήταν ένα παιδί το οποίο σε μικρή ηλικία στάλθηκε από τους γονείς του στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου κοντά στην Αρτοτίνα της Φωκίδας.
Σκοπός ήταν να γαλουχηθεί και να εκπαιδευτεί. Τελικά ο Αθανάσιος Διάκος σε ηλικία 17 ετών έγινε μοναχός και λόγω της αφοσίωσής του στη χριστιανική πίστη και της ιδιοσυγκρασίας του, έγινε πολύ γρήγορα διάκος. Αποτέλεσε ένα από τα πλέον σημαντικά πρόσωπα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και το πρόσωπο το οποίο σήκωσε τη σημαία της Επανάστασης στις 29 Μαρτίου του 1821, μια πράξη η οποία έμεινε στην ιστορία. Πού έγινε αυτό; Σε μια περιοχή της Ελλάδας που έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στην Επανάσταση, δηλαδή στη Λιβαδειά.
Το χρονικό των γεγονότων και ύψωση της σημαίας της Επανάστασης στη Λιβαδειά
Η μεγάλη και καθοριστική έκρηξη της Επανάστασης στη περιοχή της Λιβαδειάς εκδηλώθηκε κατά τη διάρκεια της νύχτας της 25ης προς 26η Μαρτίου 1821. Ήταν όταν έπεσε το «1ο βόλι» από τον Βασίλη Μπούσγο και τους ένοπλους άνδρες του στην περιοχή που λέγεται «στενό του Ζεμενού» όπου και κατάφεραν να εξολοθρεύσουν μερικούς Τούρκους. Αυτή η εμπλοκή έγινε με υπόδειξη του Αθανασίου Διάκου και παρουσιάστηκε με έναν πραγματικά έξυπνο τρόπο στον Χασάν Αγά της Λιβαδειάς. Την προέβαλε ως δήθεν επίθεση της εμπροσθοφυλακής του Οδυσσέα Ανδρούτσου ο οποίος πλησίαζε με 10.000 Έλληνες επαναστάτες.
Την ίδια ημέρα ο Διάκος έλαβε άδεια της ελεύθερης στρατολόγησης ενόπλων ανδρών. Σε μια νέα προσπάθεια ο ίδιος δεν κατάφερε να πετύχει τη σύμπνοια των προκρίτων και έτσι αποφάσισε να προχωρήσει μόνος τους σε ορισμένες πολεμικές ενέργειες. Έτσι το βράδυ της 28ης προς 29η Μαρτίου αφού ηγήθηκε των στρατολογημένων από τον ίδιο επαναστατών κατάφερε να καταλάβει τον λόφο του Προφήτη Ηλία κατ΄ απέναντι θέση από το κάστρο της Λιβαδειάς. Εκεί όπως επίσης και στον Πύργο Ώρα είχαν καταφύγει οι Τούρκοι έχοντας μαζί τους ως ομήρους τους προεστώτες Ν. Νάκο και Λογοθέτη όταν είχαν μάθει για τον ξεσηκωμό της Άμφισσας.
Από εκεί, λοιπόν και μετά την άρνηση του Χασάν αγά να παραδώσει την πόλη, ο Αθανάσιος Διάκος άρχισε την επίθεση. Στις 31 Μαρτίου κατελήφθη η πόλη ενώ οι Τούρκοι, οι οποίοι είχαν κλειστεί στον πύργο Ώρα, παραδόθηκαν και την 1η Απριλίου (13/04 νέο ημερολόγιο) παραδόθηκε το κάστρο.
Σε πανηγυρική δοξολογία στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, οι επίσκοποι Σαλώνων, Ταλαντίου και Αθηνών ευλόγησαν την επαναστατική σημαία του Διάκου. Εκεί στη Λιβαδειά ύψωσε ο Διάκος τη σημαία της Επανάστασης.
Η Πολιορκία της Λιβαδειάς
Στις 26 Ιουνίου περνούσε από την περιοχή ο Ομέρ Βρυώνης καταλαμβάνοντας την πόλη. Έξω από το κάστρι πυρπόλησε μεγάλο μέρος της ενώ κατά διάρκεια της Επανάστασης η πόλη δοκιμάστηκε επανειλημμένα από τις τουρκικές στρατιές που κατευθύνονταν στην Πελοπόννησο. Στην περιοχή δόθηκαν οι τελευταίες μάχες του Αγώνα.
Σήμερα υπάρχει κάτι που θυμίζει πολύ έντονα την ιστορία που γράφτηκε στην περιοχή. Και δεν είναι άλλο από το μνημείο του Αθανάσιου Διάκου. To μνημείο βρίσκεται στη γέφυρα της Αλαμάνας, δίπλα στην Εθνική Αθηνών-Λαμίας, 12 χλμ περίπου από τη Λαμία. Εκεί κοντά έγινε η μάχη της Αλαμάνας στις 22 Απριλίου 1821 με τον στρατό του Ομέρ Βρυώνη, όπως αναφέρει το exploringgreece.
