Ανησυχητικά τα στοιχεία
Δύο με τρεις στους δέκα εφήβους, νοσούν από κάποια διατροφική διαταραχή δηλώνει στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή της Τάνιας Η. Μαντουβάλου «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ» η πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών, Διδάκτωρ Ιατρικής, ψυχολόγος, Μαρία Τσιάκα. Η κ. Τσιάκα μιλάει στο Πρακτορείο με αφορμή την ημερίδα «Έχε το νου σου στο παιδί» που πραγματοποιεί σήμερα το Κέντρο της στην Αθήνα, με σημεία αναφοράς τα παιδιά και τους εφήβους, ηλικιακές ομάδες στις οποίες παρατηρείται δραματική αύξηση των διατροφικών διαταραχών.
«Το 2000 νοσούσε το 5% των εφήβων, το 2010 το 15% και τώρα έχει φτάσει στο 22% παγκοσμίως». Είναι φανερό τονίζει η κ. Τσιάκα, ότι το αυξητικό κύμα της έξαρσης των διατροφικών διαταραχών συσχετίζεται άμεσα με όλους εκείνους τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που πυροδοτούν όλα τα γονίδια που ξεκλειδώνουν την νόσο. «Η επιρροή των media όπως περιοδικά, τηλεόραση και των social media, θεωρείται ως ένας από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που πρωτίστως προωθούν συστηματικά, ως υπέρτατη αξία το πρότυπο ιδανικό λεπτό και γραμμωμένο χωρίς λίπος σώμα».
Aποφευκτική Περιοριστική Πρόσληψη Τροφής: Η διατροφική διαταραχή των νηπίων
Την ίδια στιγμή, μια νέα διατροφική διαταραχή που πλήττει το 5% των παιδιών νηπιακής, προσχολικής και σχολικής ηλικίας, ενίοτε και τα συνοδεύει στην ενήλικη ζωή τους, φαίνεται πως απασχολεί τους ειδικούς. Ονομάζεται Aποφευκτική Περιοριστική Πρόσληψη Τροφής (Avoidant Restrictive Food Intake Disorder, ARFID), και τα συμπτώματα της.
Σύμφωνα με την διακεκριμένη ψυχολόγο αφορούν τρεις βασικούς άξονες που σχετίζονται: α) με χαμηλό ενδιαφέρον για φαγητό, έλλειψη όρεξης και απόλαυσης καθώς συχνά το γεύμα βιώνεται ως κάτι βασανιστικό, β) με αισθητηριακή ευαισθησία και αποφυγή ή περιορισμό τροφών με βάση την εμφάνιση (συσκευασία) της τροφής , τη γεύση, την όψη, την υφή( μαλακά -κριτσανιστά) και το χρώμα, γ) με μια ασφαλή γκάμα 10-30 τροφών που επαναλαμβάνεται συνεχώς, καθώς με αυτό τον τρόπο το παιδί διασφαλίζει ότι δεν θα πνιγεί και δεν θα νιώσει αηδία, που να του προκαλέσει έμετο ή πονόκοιλο. «Παρόλα αυτά επειδή κάθε παιδί είναι διαφορετικό, οι παραπάνω συμπεριφορές μπορεί να διαφοροποιούνται αλλά πάντα σηματοδοτούνται από δυσκολίες γύρω από τη σίτιση. Φανταστείτε τη νόσο ως μια "ομπρέλα" που καλύπτει όλο το εύρος επισιστικών δυσκολιών».
Τι κάνει ένα παιδί που υποφέρει από ARFID;
- Έχει σχετικά μια ανοιχτή γκάμα τροφών, αλλά καταναλώνει λιγότερη ποσότητα από αυτή που χρειάζεται για να αυξηθεί το βάρος του.
- Δυσκολεύεται να αναγνωρίσει πότε και αν πεινάει .
- Νιώθει γρήγορα κορεσμό ύστερα από λίγες μπουκιές και φυσικά δυσκολεύεται να φάει περισσότερο.
- Χρειάζεται πολύ χρόνο κατά την διάρκεια των γευμάτων(συνήθως πάνω από 45 λεπτά), όπου συχνά καταναλώνει και νερό σε κάθε μπουκιά και αποσπάται μονίμως από κάτι άλλο .
- Μπορεί να χάσει και γεύματα ειδικά όταν ασχολείται με κάτι άλλο.
- Εκδηλώνει ευαισθησία στην οσμή, υφή, γεύση ή θερμοκρασία των τροφών.
- Λειτουργεί επιλεκτικά σε σχέση με την τροφή.
- Κάνει συνεχώς τα ίδια γεύματα και η διατροφή του έχει περίπου από 20-30 επιλογές των τροφών.
- Δεν δείχνει καμία επιθυμία να δοκιμάσει κάτι καινούριο.
- Αντιδρά αρνητικά σε κάθε παρότρυνση για δοκιμή.
- Στην εισαγωγή κάποια νέας τροφής στο τραπέζι αντιδρά συνήθως με άγχος, απέχθεια, θυμό.
- Σχεδόν πάντα τρώει «το δικό του» γεύμα που συνήθως είναι διαφορετικό από αυτό της οικογένειας.
- Καταναλώνει τροφές συγκεκριμένου χρώματος όπως λευκό, μπεζ, χρυσαφί, κίτρινο.
- Καταναλώνει με μεγάλη ευκολία γάλα και γλυκά, ιδίως σοκολάτα.
- Αποφεύγει και αποκλείει τα λαχανικά, φρούτα, όσπρια, πρωτεΐνη όπως τυρί, κρέας από τη διατροφή του.
- Επιλέγει και καταναλώνει μόνο συγκεκριμένες μάρκες τροφών και αμέσως αντιλαμβάνεται όταν το προϊόν είναι άλλης μάρκας.
- Δυσκολεύεται και αποφεύγει βόλτες και εξόδους με την οικογένεια και φίλους που συνδέονται με γεύμα, όπως πάρτι παιδικά, εστιατόρια κτλ Και η οικογένεια λόγω αυτό αποφεύγει συστηματικά τις εξόδους καθώς το άγχος και το στρες του παιδιού αυξάνεται κατακόρυφα με τη θέα των τροφών.
- Νιώθει συχνά άγχος κατά τη διάρκεια του γεύματος, μασάει αργά, κόβοντας σε μικρές μπουκιές. Αποφεύγει τις τροφές που είναι σύνθετες, γεμιστές ή έχουν σάλτσα (εκτός από πίτσα μαργαρίτα, όπου συχνά αφαιρούν το τυρί)
- Μειώνεται το σωματικό του βάρους ή παραμένει σταθερό σε νήπια και παιδιά.
- Παρουσιάζουν ελλιπή θρέψη και ανεπάρκεια σε μέταλλα, ιχνοστοιχεία όπως σίδηρο, βιταμίνη D, ψευδάργυρο, μαγνήσιο κτλ.
- Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής ή ενεργειακών σκευασμάτων είναι αναπόφευκτη.
- Το πρόβλημα εντοπίζεται αργά
Το πρόβλημα σύμφωνα με την κ. Τσιάκα δεν εντοπίζεται νωρίς, αρχίζει να φαίνεται μετά την ηλικία των 4-5, όπου το παιδί τρώει συνεχώς τα ίδια και τα ίδια, προτιμώντας λευκές ή μπεζ εκρού τροφές.
Και αυτό συνιστά διατροφική διαταραχή; Προκύπτει εύλογα το ερώτημα. Ναι απαντά κατηγορηματικά η κ. Τσιάκα, γιατί οι γονείς αδυνατούν να εντάξουν νέες τροφές στην γκάμα των επιλογών των παιδιών τους, δημιουργείται ένταση, συγκρούσεις και δυστυχώς ο γονιός αδυνατεί να σιτίσει επαρκώς το παιδί, ενώ δημιουργούνται κοινωνικά προβλήματα, όπως ότι δεν μπορεί να φάει έξω η οικογένεια ή να πάει διακοπές κλπ. Η αιτία μπορεί να είναι γονιδιακή μάς λέει η κ. Τσιάκα και αναφερόμενη στην ίαση τονίζει ότι ακουμπά ιδιαίτερα στη σωστή αντιμετώπιση της οικογένειας. «Πχ μία μητέρα που υποστηρίζει μία κόρη να χάσει κιλά για να γίνει πολύ αδύνατη, έτσι ώστε να αποκτήσει αυτοεκτίμηση, ενδεχομένως να πυροδοτεί και να μην λύνει το πρόβλημα».Το Αrfid σύμφωνα με τη διακεκριμένη ψυχολόγο, αντιμετωπίζεται με σταδιακή έκθεση σε νέες τροφές και παράλληλα οικογενειακή παρέμβαση, προκειμένου ο εγκέφαλος του νοσούντα να κάνει νέες εγγραφές. Η παρουσία της οικογένειας ακόμη και κατά τη διάρκεια της θεραπείας είναι πολύτιμη, καθώς γίνεται και εκπαίδευση των γονιών για το πώς θα χειριστούν το πρόβλημα.
