Ο Στέλιος Μαλανδρής Θεοτόκης μοιράζεται την εμπειρία του με το news.gr
Ένας χρόνος πέρασε από τη μέρα που η χώρα βυθίστηκε στο πένθος και η ολέθρια φωτιά που ξέσπασε στο Μάτι Αττικής παρέσυρε 102 ανθρώπους στον θάνατο τους.
Ο Στέλιος Μαλανδρής Θεοτόκης, μένει στην περιοχή του Νέου Βουτζά και στάθηκε τυχερός μέσα στην ατυχία του όταν η φωτιά έφτασε στο σπίτι του και απείλησε τον ίδιο και την οικογένεια του.
Από τη Σοφία Πελεκάνου
Το θαύμα της φύσης ήταν αυτό που τους έσωσε καθώς τα δέντρα που είχε φυτέψει έξω από το σπίτι του τους έσωσαν. Ο Στέλιος θυμάται τις τραγικές στιγμές και μοιράζεται την εμπειρία του με το news.gr.
Ένας χρόνος πέρασε από την αποφράδα μέρα που η φωτιά στο Μάτι σάρωσε τα πάντα στο πέρασμα της και έστειλε στον θάνατο 102 συνανθρώπους μας. Τι θυμάστε από εκείνη τη μέρα;
Θυμάμαι τα πάντα σαν χθες. Πέρασε ένας ολόκληρος χρόνος αλλά πραγματικά οι αναμνήσεις είναι νωπές. Οι φωνές, οι φλόγες, η ανύπαρκτη οργάνωση. Δεν πήγαινε το μυαλό κανενός ότι θα υπήρχε καν κίνδυνος, πόσο μάλλον ότι θα γινόταν κάτι τόσο τραγικό. Δεν ανησυχούσα ιδιαίτερα μιας και σχεδόν κάθε χρόνο υπάρχει φωτιά προς τη συγκεκριμένη περιοχή και πάντα καταστέλλεται εγκαίρως. Και σίγουρα δεν περίμενα ποτέ πως θα έφτανε σε κατοικημένη περιοχή. Όλα έγιναν πολύ γρήγορα. Ο αέρας είχε τρομακτική ταχύτητα εκείνη την ημέρα και η φωτιά προχώρησε και έκαψε ό,τι βρήκε μπροστά της. Πριν καν το καταλάβουμε είχε φτάσει στον Νέο Βουτζά. Την ώρα που καιγόντουσαν σπίτια και η φωτιά προχωρούσε προς τη Μαραθώνος για να περάσει προς το Μάτι, κανείς δεν μας είχε ειδοποιήσει. Οι ενδείξεις μας ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά ήταν όταν είχε κοπεί το ρεύμα, όταν η ατμόσφαιρα άρχισε να γίνεται αποπνικτική, και όταν ο καπνός ήταν πάνω από τα κεφάλια μας που σημαίνει πως η φορά του ανέμου την έφερνε προς τα εμάς. Η απόφαση να εγκαταλείψουμε όσο πιο γρήγορα γίνεται το σπίτι πάρθηκε όταν πηγαίνοντας 2 στενά πιο πάνω σε πιο ψηλό σημείο ώστε να δούμε τι συμβαίνει, είδαμε φλόγες πολλών μέτρων να ξεπροβάλουν μέσα από περιοχή με σπίτια και κόσμο να τρέχει πανικόβλητος. Πετάξαμε ό,τι πράγματα προλαβαίναμε και χωράγανε στα αμάξια και φύγαμε την ώρα που η φωτιά είχε φτάσει δίπλα στο σπίτι. Η ατμόσφαιρα αποπνικτική, κόσμος να τρέχει, φωνές και ουρλιαχτά, η πυροσβεστική και η αστυνομία δυστυχώς ανύπαρκτοι χωρίς να τα ρίχνω σε αυτούς, εντολές έπαιρναν και πλέον ειδικά μετά τα ηχητικά ντοκουμέντα που δημοσιευτήκαν γνωρίζουμε όλοι ποιοι ευθύνονται και σε τι βαθμό και είναι απορίας άξιο γιατί δεν έχουν πάει φυλακή ακόμη, και πραγματικά εντελώς εσφαλμένοι οι χειρισμοί της εκτροπής της κυκλοφορίας των οχημάτων που σε πολλά σημεία κυριολεκτικά στέλναν τον κόσμο στον θάνατο του.
Πώς προκύψαν οι χαρουπιές στην αυλή σας; Τυχαία επιλογή;
Τις χαρουπιές τις φυτέψαμε το 1992 για αρκετούς λόγους, για τον καρπό, διότι δεν χρειαζόντουσαν πολύ πότισμα, γνωρίζαμε ότι είναι βραδύκαυστες αλλά σίγουρα δεν είχαμε στο μυαλό μας αυτό που συνέβη! Είχαμε αρκετές στη σειρά, 12 συνολικά, και λειτούργησαν σαν τοίχος μπροστά στην φωτιά. Τα φλεγόμενα πεύκα γείρανε απάνω τους και αυτές ζαρώσανε αλλά δεν καήκαν. Τελικά με την προστασία από τις χαρουπιές την γλύτωσαν και οι ελιές που ήταν από πίσω τους αν και φαινόντουσαν καμένες στην αρχή!
Οι χαρουπιές έσωσαν την οικογένεια του Στέλιου αφού δημιούργησαν ένα φυσικό τείχος προστασίας. Η φωτογραφία είναι από τη μέρα της καταστροφής στο Μάτι και είναι τραβηγμένη ακριβώς έξω από το σπίτι του νεαρού.
Μέσα στην εβδομάδα, η Εύβοια παραδόθηκε στις φλόγες και οι κάτοικοι έβλεπαν τη πυρκαγιά να τους απειλεί. Δόθηκαν εντολές εκκένωσης, και μέσα σε λίγα λεπτά τέσσερα χωριά με συντονισμένες ενέργειες άδειασαν. Βλέποντας τις εικόνες αυτές ξύπνησαν μνήμες για σας και την οικογένεια σας;
Σαφέστατα ξύπνησαν αναμνήσεις. Αν και η συγκεκριμένη καταστροφική πυρκαγιά είναι πολύ διαφορετική από την φονική πυρκαγιά στο Μάτι/Ν.Βουτζά, καθώς υπήρχε πολύ περισσότερος χρόνος σίγουρα λιγότερος αέρας και οι οικισμοί βρίσκονταν αρκετά πιο μακριά σε αρχικό στάδιο, ήταν πολύ καλός ο τρόπος που λειτούργησε το σύστημα κατάσβεσης αλλά και εκκένωσης. Ίσως μάθανε από τα λάθη τους; Ίσως υπάρχει τεράστιος φόβος μετά από τα συμβάντα στο Μάτι; Όπως και να έχει, εάν το σύστημα είχε λειτουργήσει και τότε με τον ίδιο τρόπο ίσως να μην είχαμε θρηνήσει θύματα. Πάντα όποτε ακούω πλέον για πυρκαγιές ξυπνάνε οι αναμνήσεις εκείνης της ημέρας, αλλά πραγματικά χαίρομαι που φαίνεται πως κάποια πράγματα αλλάζουν και υπάρχει μεγαλύτερη πρόληψη, συντονισμός, και λειτουργικότητα.
Μήπως τελικά οι χαρουπιές είναι ένα φυσικό μέτρο πυροπροστασίας το οποίος θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψιν η Πολιτεία;
Σίγουρα! Σε σχέση με τα πεύκα που έχουν φυτέψει παραπλεύρως της Μαραθώνος οι ίδιοι φωστήρες που σου απαγορεύουν να τα κόψεις και να τα καθαρίσεις ακόμη και αν βρίσκονται μέσα στο κτήμα σου, θα είναι μια τεράστια «ασπίδα» προστασίας σε μια πυρκαγιά ένα τοίχος από βραδύκαυστα φυτά (τα οποία είναι κυρίως τα πλατύφυλλα -κουτσουπιά, χαρουπιά, πλατάνι, ροβίνια αλλά και ο ευκάλυπτος- τα οποία, λόγω του ότι έχουν αρκετό νερό στον κορμό και το φύλλωμά τους, καίγονται αργά κι έτσι κερδίζεται χρόνος προκειμένου να επέμβει ο ανθρώπινος παράγοντας (πυροσβεστική, εθελοντές) και ίσως να έδινε και μια ευκαιρία στους πυροσβέστες να έχουν τον χρόνο που χρειάζονται ώστε να παραταχτούν κατάλληλα και να εμποδίζαν την φωτιά να περάσει την Μαραθώνος και να φτάσει στο Μάτι.
Δύο άκρως εύφλεκτα είδη δένδρων δίπλα δίπλα και απέναντι του δρόμου να κοιτάζονται… Δεν χρειάζεται καμία πρωτότυπη επιστημονική εξήγηση, με 7 και 8 Μποφόρ, ο συνδυασμός αυτός κυριολεκτικά μηδένισε τον ρόλο της λεωφόρου ως αντιπυρικής λωρίδας και η φωτιά πέρασε «άνετα» με κατεύθυνση τη θάλασσα αφού μηδένισε κάθε ίχνος ζωής στο πέρασμά της...
Έτσι, ανάμεσα στα τόσα και τόσα χωροταξικά, πολεοδομικά και αναρίθμητα λάθη της πιο επιπόλαιης, της πιο απρογραμμάτιστης και πιο «ανοργάνωτης πολιτείας» του πλανήτη, ας προσθέσουμε και την λεωφόρο Μαραθώνος...
Αξίζει να αναφέρουμε ότι το κοινό κυπαρίσσι της Μεσογείου μετά από παρατηρήσεις σε καταστροφικές πυρκαγιές στην Ισπανία παρέμεινε άκαυτο όταν ήταν φυτεμένο σε πυκνούς σχηματισμούς (π.χ. πλατιές λωρίδες και συστάδες) και λειτούργησε ως προστατευτική ζώνη. Το φαινόμενο αποδίδεται στο γεγονός ότι το κυπαρίσσι τους θερινούς μήνες αποθηκεύει πολύ νερό στους ιστούς του και μόλις ενσκήψει φωτιά και υψηλές θερμοκρασίες, μεγάλες ποσότητες νερού από τα αποθέματα του φυτού εξατμίζονται στο άμεσο περιβάλλον, γεγονός που καθυστερεί ή και παρεμποδίζει την ανάφλεξη.
Ένα χρόνο μετά, τι έχει αλλάξει στο Μάτι; Ποια είναι η κατάσταση στην περιοχή;
Κοντά στο σπίτι μου είναι η οδός Πανός από την κάτω πλευρά τις Μαραθώνος οπού κάθε φορά που ξυπνάω βλέπω τον μεγάλο άσπρο σταυρό που σήκωσε ο άνθρωπος που έχασε την αδερφή του, την μητέρα του και τα 2 του ανιψάκια. Έτσι ξεκινάει η μέρα. Η κατάσταση είναι σίγουρα μουντή και υπάρχει μεγάλη θλίψη αλλά και θυμός. Οικογένειες ξεκληρίστηκαν, χάσαμε συγγενείς, φίλους, είδαμε τραυματικά γεγονότα μπροστά στα ματιά μας. Είναι πράγματα που θα μείνουν ανεξίτηλα σε όλους, σε κάποιους πολύ περισσότερο. Η περιοχή παραμένει κρανίου τόπος αν και έχουν αρχίσει να αναφαίνονται σιγά σιγά καινούργια βλάστηση και δέντρα τα οποία φυσικά αν δεν τα προσέξουμε και επιληφθούμε κατάλληλα του θέματος θα έχουμε ξανά τα ίδια σε λίγα χρόνια. Φυσικά τριγύρω παραμένουν τα περισσότερα καμένα σπίτια τα οποία δεν αφήνει το δασαρχείο να τα επισκευάσουν και να τα ανοικοδομήσουν. Ένα χρόνο μετά λοιπόν θα σου έλεγα πως ο κόσμος προσπαθεί να συνέλθει από τα τραύματα του, ωστόσο εξακολουθεί να δίνει έναν διαφορετικό αγώνα επιβίωσης, αυτόν με τις γραφειοκρατίες και τα συμφέροντα.
Το Μάτι ακόμα μετράει τις πληγές του. Μπορεί να συνεχιστεί η ζωή στην περιοχή με τόσο πόνο και με τόσα θύματα;
Η ζωή συνεχίζεται, η περιοχή ξαναγεννιέται από τις στάχτες τις, χωρίς ωστόσο να ξεχνάμε ούτε λεπτό τα όσα έγιναν και με το να μαθαίνουμε να ζούμε με αυτά. Δυστυχώς υπάρχει μεγάλος θυμός για την ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού, ειδικά μετά από τους διαλόγους που δημοσιευτήκαν μιλάμε για καθαρά εγκληματικές ενέργειες. Κοιτάμε μπροστά, προσπαθούμε να μάθουμε από τα λάθη των άλλων αλλά και από τα δικά μας. Ήδη οι σύλλογοι της περιοχής έχουνε οργανωθεί σε ένα κοινό μέτωπο και παίρνουν πρωτοβουλίες για αντιπυρικές ζώνες και για λύση του μόνιμου θέματος με τα δασαρχεία, πολεοδομίες κτλ που θα έρθει επιτέλους με τα τοπικά χωρικά σχέδια. Όσον αφορά τα δέντρα, το θέμα είναι ότι τα πεύκα θα ξαναφυτρώσουν μιας και τα δασαρχεία δεν αφήνουν να κόψεις πεύκο. Σε λίγα χρόνια θα έχουμε πάλι νεκρούς. Ο πολίτης μόνο αν πάρει το νόμο στα χέρια του θα γλιτώσει το σπίτι του και είναι κάτι που το κράτος οφείλει να κοιτάξει, κάτι που έχει δεσμευτεί.
Τι συμβαίνει με το θέμα των αποζημιώσεων στους πυρόπληκτους;
Ένα χρόνο μετά κανείς δεν έχει πάρει αποζημίωση ακόμη και σε αυτό υπάρχει ξεκάθαρα ανθρώπινη ευθύνη και δόλος. Το δασαρχείο 3 ημέρες πριν αναρτηθούν οι δασικοί χάρτες έβγαλε ένα ΦΕΚ που κήρυξε το μεγαλύτερο μέρος των καμένων περιοχών παράνομα αναδασωτέες με αποτέλεσμα πρώτον να παγώσουν οι αποζημιώσεις και 2ον να μην μπορεί κανένας να κάνει νόμιμα επισκευές ή ανοικοδόμηση. Ο νόμος 4576/2018 απαγορεύει στον εκάστοτε δασάρχη να κάνει πράξη χαρακτηρισμούς σε περιοχές που έχουν εξαιρεθεί από την ανάρτηση του δασικού χάρτη βάση του άρθρου 23 του 3889 ως ισχύει σήμερα. Όπως καταλαβαίνουμε αυτό αποτελεί άλλη μια απόδειξη ότι το δασαρχείο λειτουργεί σαν κράτος εν κράτη και υπεράνω νόμων. Η περιοχή μου, όπως και πολλοί ακόμη οικισμοί έχουν χαρακτηριστεί εσφαλμένα δασικές εκτάσεις ή ΔΑ και τρέχουν χρόνια στα δικαστήρια, στη Νομαρχία και στο ΣτΕ. Από επίσημα στοιχεία, έγγραφα αλλά και από αεροφωτογραφίες αποδεικνύετε πως σχεδόν όλη η περιοχή της Νέας Μάκρης και συγκεκριμένα οι περιοχές που καήκανε στο παρελθόν ήταν αγροτικές και όχι δασικές. Όπως προανέφερα η περιοχή θα σωθεί επιτέλους με την ανάρτηση των τοπικών χωρικών σχεδίων.
