Με ποιους τρόπους γίνεται η εξιχνίαση ενός εγκλήματος και ποιες είναι οι πιθανότητες του λάθους
Πώς ένα κρανίο μπορεί να οδηγήσει στην ιατροδικαστική ανάλυση μιας ανθρωποκτονίας που έγινε 33.000 χρόνια πριν; Ποια είναι τα κίνητρα για τα πιο στυγερά εγκλήματα; Με ποιους τρόπους γίνεται η εξιχνίαση ενός εγκλήματος και ποιες είναι οι πιθανότητες του λάθους;
Η κ. Έλενα Κρανιώτη, η οποία εξελέγη πριν λίγους μήνες επίκουρη καθηγήτρια Ιατροδικαστικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, μιλάει στην «Πατρίς» για τη δουλειά της, που είναι μια καθημερινή πρόκληση, συνδυάζει πολλά επιστημονικά πεδία και δεν έχει καμία σχέση με τη ρουτίνα.
Αφορμή για τη συνέντευξη ήταν η δημοσίευσή της στο Plosome σχετικά με έναν φόνο που έγινε 33.000 χρόνια πριν, μια έρευνα για την οποία έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον ο διεθνής Τύπος.
- Ποια είναι τα κίνητρα για τα πιο στυγερά εγκλήματα; Με ποιους τρόπους γίνεται η εξιχνίαση ενός εγκλήματος και ποιες είναι οι πιθανότητες του λάθους;
Η κ. Έλενα Κρανιώτη, η οποία εξελέγη πριν λίγους μήνες επίκουρη καθηγήτρια Ιατροδικαστικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, μιλάει στην «Πατρίς» για τη δουλειά της, που είναι μια καθημερινή πρόκληση, συνδυάζει πολλά επιστημονικά πεδία και δεν έχει καμία σχέση με τη ρουτίνα.
Αφορμή για τη συνέντευξη ήταν η δημοσίευσή της στο Plosome σχετικά με έναν φόνο που έγινε 33.000 χρόνια πριν, μια έρευνα για την οποία έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον ο διεθνής Τύπος.
– Πώς προέκυψε η Ιατροδικαστική στη ζωή σας; Ποια ήταν η αφορμή;
Η Ιατροδικαστική είναι μια από τις ειδικότητες της Ιατρικής που μου κέντρισαν το ενδιαφέρον από φοιτήτρια λόγω τη ιδιαιτερότητάς της ως επιστήμης αλλά και της γοητείας που προκαλεί η πρόκληση της διερεύνησης κάθε υπόθεσης. Έμπνευση αποτέλεσε ο αείμνηστος Καθηγητής Ιατροδικαστικής Μανώλης Μιχαλοδημητράκης, ο οποίος υπήρξε ένας από τους κορυφαίους Έλληνες ιατροδικαστές με μετεκπαιδεύσεις στην Αμερική και μια εξαιρετική διαίσθηση και ικανότητα να βλέπει «πέραν του πλαισίου» σε κάθε περιστατικό. Μου είχε πει «δοκίμασε, δεν χάνεις τίποτα…» και αυτή η κίνηση προκάλεσε μεγάλη ανατροπή στα μέχρι τότε σχέδιά μου.
– Πού έχετε σπουδάσει και εργαστεί έως τώρα;
Σπούδασα Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Κρήτης απ’όπου αποφοίτησα το 2003. Ξεκίνησα ευθύς αμέσως την ειδικότητα της Ιατροδικαστικής στο Βενιζέλειο (Παθολογοανατομία) και το ΠΑΓΝΗ (Ιατροδικαστική) υπό την επίβλεψη του καθηγητή Ιατροδικαστικής Μιχαλοδημητράκη και έλαβα τον τίτλο ειδικότητας το 2007 μετά από τετράμηνη μετεκπαίδευση στο Πανεπιστήμιο του Duesseldorf στη Γερμανία.
Έκτοτε εργάστηκα ως ερευνήτρια στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Μαδρίτης με υποτροφία Marie Curie ενώ παράλληλα ολοκλήρωνα τη συγγραφή της διατριβής μου που είχα ξεκινήσει στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Το 2009 ορίστηκα διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και έλαβα θέση λέκτορα Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου όπου και εργάστηκα μέχρι τον Απρίλιο του 2019 που αποφάσισα να επιστρέψω στην Ελλάδα για να λάβω τη θέση επίκουρης καθηγήτριας Ιατροδικαστικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τελευταία φορά υπήρξα φοιτήτρια το 2017 όταν ολοκλήρωσα το δίπλωμα ανωτάτων σπουδών στην Ιατροδικαστική Απεικόνιση και Εικονική Αυτοψία από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης.
Ένα έγκλημα 33.000 χρόνων
Αυτές τις ημέρες κάνατε μια δημοσίευση σχετικά με έναν φόνο, 33.000 χρόνια πριν, η οποία παρουσιάστηκε εκτενώς στον διεθνή Τύπο. Μιλήστε μας γι’ αυτήν. Τι εντυπωσίασε περισσότερο το ευρύ κοινό;
Πρόκειται για τη μελέτη ενός κρανίου που ανακαλύφθηκε στην Τρανσυλβανία το 1941 με χρονολογική ηλικία 33.000 ετών, η οποία το τοποθετεί στην Παλαιολιθική Εποχή και ανήκει σε ενήλικα άνδρα. Το κρανίο φέρει 2 κατάγματα, ένα γραμμικό και ένα εμπιεσματικό στη δεξιά πλευρά με προέκταση προς τη βάση, τα οποία κίνησαν την προσοχή της ερευνητικής μας ομάδας και αποφασίσαμε να σχεδιάσουμε μια ενδελεχή μελέτη. Με βάση καθαρά ιατροδικαστικά κριτήρια τα κατάγματα χαρακτηρίζονται περιθανάτια (που σημαίνει πως συνέβησαν περί τη στιγμή του θανάτου) και δεν φέρει σημάδια επούλωσης άρα σχετίζονται με την αιτία θανάτου. Το γραμμικό κάταγμα μπορεί να είναι αποτέλεσμα πτώσης ή πλήξης με αμβλύ αντικείμενο ενώ το εμπιεσματικό έχει χαρακτηριστική μορφολογία κατάγματος από πλήξη με αμβλύ αντικείμενο που παρουσιάζει αποστογγυλωμένο άκρο (πχ ρόπαλο).
Για να προσδιοριστεί η φύση των καταγμάτων σχεδιάσαμε μια σειρά πειραμάτων, τα οποία είχαν σκοπό να μας βοηθήσουν να εξετάσουμε διάφορα σενάρια για το πώς προκλήθηκαν. Χρησιμοποιήσαμε σφαίρες συνθετικού οστού από πολυουρεθάνιο (SYNBONE) τις οποίες γεμίσαμε με βαλλιστική ζελατίνη για να προσομοιάσουμε την κεφαλή. Στη συνέχεια εξετάσαμε τα εξής σενάρια: πτώση από ύψος, πλήξη με ρόπαλο, πλήξη με πέτρα και διπλή πλήξη με ρόπαλο.
Στη συνέχεια εξετάσαμε τη μορφολογία των καταγμάτων που προκλήθηκαν σε κάθε σφαίρα και απορρίψαμε την πτώση από ύψος (>3μέτρα) και την πλήξη από πέτρα ως πιθανές αιτίες. Συγκεκριμένα το γραμμικό κάταγμα μπορεί να προήλθε είτε από πτώση (καθώς το άτομο έτρεχε ίσως καταδιωκώμενο) είτε από πλήξη με ρόπαλο στο πίσω κάτω μέρος του κρανίου κοντά στον λαιμό. Αντίθετα το εμπιεσματικό κάταγμα προήλθε από χτύπημα με κάτι σαν ρόπαλο με διεύθυνση από μπρός προς τα πίσω. Τα δύο κατάγματα προξένησαν πιθανότατα σοβαρή εγκεφαλική αιμορραγία και τον θάνατο του άνδρα. Η πλήξη με ρόπαλο μπορεί να συμβεί μόνο από άλλο ανθρώπινο ον και καταδεικνύει τον θάνατο ως ανθρωποκτονία.
Τα αποτελέσματα της έρευνάς μας λοιπόν αποδεικνύουν πως ο θάνατος του άνδρα ήταν βίαιος και χαρακτηρίζεται ως ανθρωποκτονία. Δεν είναι δυνατόν να διαπιστωθεί αν ο θάνατος οφείλεται και σε άλλα τραύματα στο σώμα, διότι αυτό δεν σώζεται για εξέταση, ούτε αν ο δράστης ήταν ένας ή περισσότεροι. Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι πολύ σημαντικά και από εξελικτικής άποψης κατά την συν-συγγραφέα μου, αθηγήτρια κα Χαρβάτη, καθώς αποδεικνύεται πως «η βίαιη συμπεριφορά δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο των Νεάντερνταλς αλλά και των σύγχρονων ανθρώπων της Παλαιολιθικής Εποχής».
