«Αυτές οι πυρκαγιές δεν πρέπει να προκαλούν έκπληξη με αυτές τις καιρικές συνθήκες»
Περισσότεροι από 70 άνθρωποι νεκροί. Αποτελούν έκπληξη οι φονικές πυρκαγιές στην Αττική; Η γερμανική εφημερίδα «Die Zeit» απευθύνθηκε στον Λίντον Πρόντο, ειδικό ερευνητή για το κλίμα και τις πυρκαγιές, που διευθύνει το Παγκόσμιο Κέντρο Παρακολούθησης των Πυρκαγιών του Φράιμπουργκ και το οποίο συλλέγει σε όλο τον την κόσμο δεδομένα σχετικά με τις δασικές πυρκαγιές και τις στρατηγικές της πυρόσβεσης από το 1998.
«Σε μια τέτοια ακραία κατάσταση, πρέπει συνήθως να καταφύγουμε σε όσα μεταδίδουν τα μέσα ενημέρωσης ή τα κοινωνικά δίκτυα. Οι αρχές είναι πιεσμένες αυτήν τη στιγμή και πολλές λεπτομέρειες δεν έχουν γίνει ακόμα αντικείμενο επεξεργασίας. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι υπάρχει μια πυρκαγιά στα περίχωρα των πόλεων και των αγροτικών οικισμών - στη γλώσσα μας ονομάζουμε αυτή τη ζώνη Wildland Urban Interface (WUI). Οι πυρκαγιές σε ένα τέτοιο τοπίο εξαρτώνται λιγότερο από το μέγεθός τους και περισσότερο από την ταχύτητά τους. Και εδώ ήταν ο καταστροφικότερος παράγοντας: πολλοί άνθρωποι απλώς δεν μπορούσαν να διαφύγουν εγκαίρως».
Ερωτηθείς για το εάν είναι τέτοιου είδος πυρκαγιές συνήθεις αυτή την εποχή στην Ελλάδα ο Πρόντο, αναφέρει: «Αυτές οι πυρκαγιές δεν πρέπει να προκαλούν έκπληξη με αυτές τις καιρικές συνθήκες - και στην Ελλάδα πρέπει να τις περιμένουμε κάθε χρόνο. Αυτό που είναι διαφορετικό από το συνηθισμένο, είναι η ιδιαίτερα ξηρή χρονιά σε ολόκληρη την Ευρώπη, και είναι σίγουρα ασυνήθιστο να ξεσπάνε επικίνδυνες πυρκαγιές στις βορειότερες περιοχές -όπως στη Σουηδία- ακόμα και στην Κεντρική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας».
Δηλαδή, οι καιρικές συνθήκες είναι κρίσιμες;
Απολύτως. Σε πολύ ξηρή χρονιά με υψηλές θερμοκρασίες, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος - αλλά ο πιο θανατηφόρος παράγοντας είναι ο άνεμος. Η αιτία της ίδιας της πυρκαγιάς είναι κατά κανόνα η ίδια κάθε χρόνο: ανθρώπινη απροσεξία, υπολείμματα σοδειάς και εμπρησμός. Δεν είναι ακόμη γνωστό, ποιο ήταν το αίτιο αυτής της πυρκαγιάς στην Ελλάδα.
Οι ερευνητές του κλίματος παρακολουθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, κατά μέσο όρο να ανεβαίνει η θερμοκρασία στην Ευρώπη. Μπορεί όμως αυτές οι φωτιές να αποδοθούν στην κλιματική αλλαγή;
Οι ίδιες οι πυρκαγιές όχι. Αλλά η αλλαγή του κλίματος επηρεάζει τις συνθήκες οι οποίες δυσχεραίνουν τον έλεγχο των φυσικών πυρκαγιών καθώς και των ανθρωπογενών πυρκαγιών.
Αυτό ακούγεται ως εάν να ήταν οι πυρκαγιές προβλέψιμες. Γιατί δεν ήταν καλύτερα προετοιμασμένοι να την αντιμετωπίσουν;
Το πόσο επικίνδυνες είναι αυτές οι πυρκαγιές για τον άνθρωπο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πώς οι οικισμοί και η υποδομή τους είναι ενσωματωμένες στο τοπίο. Στην Ελλάδα, οι φλόγες έπληξαν μια περιοχή που είναι πολύ ευάλωτη. Στις αγροτικές περιοχές, για παράδειγμα, από τις οποίες οι νέοι έχουν φύγει, ζουν κυρίως ηλικιωμένοι οι οποίοι δεν μπορούν να διαφύγουν σε περίπτωση καταστροφής. Και όταν υπάρχει μεγάλη ξηρασία, πρόσφορη στις φωτιές φύση και περιοχές επιρρεπείς στην πυρκαγιά γύρω από τα σπίτια και παρέχουν την καύσιμη ύλη, τότε ο κίνδυνος πυρκαγιάς είναι υψηλότερος.
Αλλά στα προάστια, όπως το Μάτι και τη Ραφήνα, υπάρχουν και εξοχικές κατοικίες πλουσίων, οι οποίες βρίσκονται τώρα στις φλόγες ...
Ναι, εύπορες ομάδες της κοινωνίας μπορούν να αντέξουν οικονομικά να ξεφύγουν από τις πολυσύχναστες, μολυσμένες και ολοένα και πιο θερμές πόλεις το καλοκαίρι. Αλλά ακριβώς αυτά τα καλοκαιρινά σπίτια είναι ενσωματωμένα σε εύφλεκτες περιοχές θάμνων και δέντρων. Η επιθυμητή αισθητική και η ποιότητα του αέρα του τοπίου ή της ακτής μπορεί να γίνει μια θανατηφόρα παγίδα - παρόμοια με τις δυτικές ΗΠΑ ή τμήματα της Αυστραλίας. Συνεχώς οι ειδήσεις για καταστροφικές δασικές πυρκαγιές από αυτές τις χώρες φτάνουν σε εμάς για τέτοιες περιοχές γύρω από μητροπολιτικά κέντρα.
Εάν όλα αυτά είναι γνωστά - γιατί δεν μπόρεσαν να ληφθούν καλύτερα μέτρα για εμποδιστούν ο θάνατοι;
Είναι λίγο νωρίς να πούμε ακριβώς γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι πέθαναν ή τραυματίστηκαν στην Ελλάδα. Όπως και στην Πορτογαλία πέρυσι, θα χρειαστεί λίγος χρόνος για να διαπιστωθεί εάν το σύστημα συναγερμού και εκκένωσης απέτυχε ή εάν οι δρόμοι έπρεπε να είχαν κλείσει νωρίτερα. Είναι σαφές ότι η φωτιά ήταν απίστευτα γρήγορη λόγω κλιματικών παραγόντων όπως η ξηρασία και οι τρέχουσες καιρικές συνθήκες με χαμηλή υγρασία και ισχυρό άνεμο. Η υπερβολική θερμότητα και ο πυκνός καπνός στο μέτωπο της φωτιάς μπορούν επίσης να προκαλέσουν χάος και να παρεμποδίσουν την ορατότητα.
Όταν μια πυρκαγιά ξεσπά σε ένα αστικό περιβάλλον, έχει ένα εκρηκτικό αποτέλεσμα: συναντά άφθονη βλάστηση, σπίτια και αυτοκίνητα που υποδαυλίζουν τη φωτιά. Επιπλέον, οι φλόγες δεν κινούνται ομοιόμορφα πάνω στο έδαφος, αλλά μπορούν να πηδήσουν προς τα εμπρός πάνω από στέγες, δέντρα και άλλα εμπόδια. Έτσι οι φλόγες και ο καπνός μπορεί να περικυκλώσουν τους ανθρώπους και να αποκόψουν το δρόμο τους.
