Κινητήρας 10 λίτρων, με 115-125 ίππους και 160 χλμ. τελική ταχύτητα
«Πρώτα ο μηχανικός τροφοδοτεί με μια μικρή ποσότητα καυσίμου κάθε έναν από τους τέσσερις κυλίνδρους μέσω των ειδικών οπών. Στη συνέχεια ασφαλίζει τις οπές και “κλείνει” το ηλεκτρικό κύκλωμα. Τώρα, το μόνο που μένει για να εκκινήσει ο κινητήρας του αγωνιστικού αυτοκινήτου του 1908 είναι ένα μικρό… σπρώξιμο για περίπου 10 μέτρα. Μπορεί ο τρόπος εκκίνησης του Fiat S61 Corsa να μοιάζει περίπλοκος, αλλά αποτελεί απλά την κορυφή του παγόβουνου μιας προσπάθειας της FCA Heritage να διασωθεί ένα μοναδικό δείγμα της ιστορίας της Fiat, ενός «στρατιώτη» της μάρκας που έδωσε σκληρές, αλλά νικηφόρες, μάχες στους αγώνες της Β. Αμερικής.»
Την 1η δεκαετία του 20ου αιώνα, ο κόσμος αναζητούσε την ταχύτητα και η Ιταλία έπαιζε καίριο ρόλο σε αυτή τη νέα «τρέλα». Το πρώτο Targa Florio πραγματοποιήθηκε στη Σικελία το 1906, ενώ λίγες εβδομάδες αργότερα το πρώτο Grand Prix στην ιστορία οργανωνόταν από το Automobile Club de l'Ouest, στην πίστα Le Mans. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον δημιουργήθηκε το Fiat S61 Corsa, ένα διθέσιο αγωνιστικό αυτοκίνητο ειδικά εξελιγμένο για τους αγώνες στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού.
Το S61 Corsa βασίστηκε στο S61 Gran Turismo, ένα 4θέσιο μοντέλο εφοδιασμένο με ένα αεροδυναμικό (για τα μέτρα της εποχής) αμάξωμα. Η αγωνιστική έκδοση χρησιμοποιούσε έναν ακόμα πιο δυνατό κινητήρα και πιο ελαφρύ πλαίσιο. Για την ακρίβεια ο κινητήρας αποτελούσε ένα λαμπρό δείγμα καινοτομίας και ένα τυπικό παράδειγμα πρωτοποριακών ιδεών.
Οι τέσσερις κύλινδροι είχαν συνολική χωρητικότητα 10.087κ.εκ., μια τυπική διάταξη για την εποχή, αλλά εκεί σταματούσε και η έννοια του «συνηθισμένου». Οι μηχανικοί εφοδίαζαν τον κινητήρα με εκκεντροφόρο επί κεφαλής, μια λύση που θα γινόταν ευρέως διαδεδομένη στους κινητήρες παραγωγής σχεδόν 70 χρόνια αργότερα, στη δεκαετία του 1980. Οι καινοτομίες του κινητήρα δεν σταμάταγαν εκεί, αφού η κεφαλή διέθετε τέσσερις βαλβίδες ανά κύλινδρο, αλλά και τέσσερα(!) μπουζί ανά κύλινδρο. Τέλος μεγάλο μέρος των μηχανικών μερών, όπως το ψυγείο και η αντλία ψύξης ήταν κατασκευασμένα από χαλκό για καλύτερη απαγωγή της θερμότητας. Αποτέλεσμα όλων αυτών των ιδεών ήταν η απόδοση να είναι εκπληκτική –για την εποχή- με την ισχύ του κινητήρα να φτάνει τους 115 με 125 ίππους, ανάλογα με τις ρυθμίσεις, εξασφαλίζοντας στο S61 Corsa τελική ταχύτητα 160χλμ./ώρα.
Το πλαίσιο τύπου «σκάλας» ήταν κατασκευασμένο από ατσάλι, ενώ το αμάξωμα από ελαφρύ αλουμίνιο. Μέσω του κιβωτίου των τεσσάρων σχέσεων η ισχύς περνούσε στους δύο πίσω τροχούς με ένα σύστημα μετάδοσης που θύμιζε μοτοσυκλέτα, με ένα σετ αλυσίδας/γραναζιού ανά τροχό. Τέλος το σύστημα πέδησης αποτελούταν από δύο ταμπούρα στους πίσω τροχούς και ένα σύστημα που επιβράδυνε τον άξονα μετάδοσης που μετέφερε τη δύναμη από τον εμπρός τοποθετημένο κινητήρα στο κιβώτιο. Στους εμπρός τροχούς δεν υπήρχαν φρένα, ενώ ο συνοδηγός-μηχανικός είχε την ευθύνη να διατηρεί την πίεση στο δοχείο καυσίμου.
Το καινοτόμο S61 Corsa σχεδιάστηκε για να συμμετέχει στους νέους αγώνες που γεννιόνταν εκείνη την εποχή στην Αμερική και επιτέλεσε στο ακέραιο το καθήκον του. Τερμάτισε 3ο στο πρώτο Indianapolis 500 του 1911 με οδηγό τον David Bruce-Brown και μέση ταχύτητα 117χλμ./ώρα, ενώ το 1912 κέρδισε στην πίστα της Santa Monica, με τον Ted Tetzlaff να τερματίζει μπροστά από ένα ακόμα S61. Ο νικητής κάλυψε τα 487,5χλμ. του αγώνα με μέση ταχύτητα 127,170χλμ./ώρα, ενώ πραγματοποίησε και τον ταχύτερο γύρο με μέση ταχύτητα 144.803χλμ./ώρα. Το 1912 το S61 θα κατακτούσε μια ακόμα πιο σημαντική διάκριση, κερδίζοντας το American Grand Prix στην πίστα του Milwaukee με οδηγό τον Caleb Bragg.
Συνολικά κατασκευάστηκαν πέντε S61 Corsa. Τα τρία από αυτά χάθηκαν για πάντα, ενώ ένα διεσώθη από ένα συλλέκτη στην Αγγλία. Τα ίχνη του 5ου αυτοκινήτου της σειράς, που κατέκτησε τη νίκη το 1912 χάθηκαν για περισσότερα από 50 χρόνια. Τελικά βρέθηκε και επέστρεψε στον τόπο γέννησης του στα τέλη της δεκαετίας του 1960 όπου και παρέμεινε για μερικές δεκαετίες σε μια αποθήκη του Mirafiori. Η κατάσταση του ήταν πολύ κακή, αφού αυτό που είχε μείνει ήταν βασικά το πλαίσιο και ο κινητήρας διαμελισμένος σε τέσσερις κούτες. Στα τέλη του 2008, μια ομάδα μηχανικών της Fiat που ειδικεύονταν στα κλασσικά οχήματα αποφάσισαν να δοκιμάσουν μια φαινομενικά αδύνατη αποστολή. Να διασώσουν τον ιστορικό μοντέλο και να το επαναφέρου στη ζωή.
Οι δυσκολίες ήταν αμέτρητες. Δεν υπήρχε κανένα τεχνικό σχέδιο, κανένα έγγραφο και μόνο ελάχιστες ιστορικές αναφορές έδιναν μερικές αχτίδες φωτός στους μηχανικούς. Εκτός από την απουσία πληροφοριών, η ομάδα είχε να αντιμετωπίσει και τα ιδιαίτερα περίπλοκα μηχανικά μέρη. Για παράδειγμα ο συμπλέκτης του αυτοκινήτου αποτελείται από 72 δίσκους που είναι εμβαπτισμένοι μέσα σε λιπαντικό του οποίου η σύσταση ήταν άγνωστη. Χρειάστηκαν αρκετές προσπάθειες με διάφορα λιπαντικά ώστε η ομάδα να βρει το σωστό μίγμα λαδιού, diesel και βενζίνης που είχε το σωστό ιξώδες για να λειτουργήσει και πάλι ο συμπλέκτης. Οι δυσκολίες ήταν αμέτρητες, αλλά οι μηχανικοί ήταν αποφασισμένοι να ολοκληρώσουν την αποστολή τους με κάθε κόστος.
Βασικός στόχος ήταν να διατηρηθούν όσο το δυνατόν τα αυθεντικά εξαρτήματα, ενώ οτιδήποτε κατασκευάστηκε από την αρχή έμεινε όσο το δυνατόν πιο πιστό στα αρχικά σχέδια. Τελικά μετά από σχεδόν 10 χρόνια προσπάθειας το S61 Corsa επέστρεφε και πάλι στη ζωή. Όχι απλά ως ένα μουσειακό αντικείμενο, αλλά ως ένα πλήρως λειτουργικό αυτοκίνητο. Ακολουθώντας την περίεργη διαδικασία εκκίνησης, η εξάτμιση του αγωνιστικού αυτοκινήτου γέμισε (100 χρόνια μετά) και πάλι με λευκό καπνό από την καύση της βενζίνης και του λαδιού, κάτι που δεν μπορεί να κατηγορηθεί και για τα δάκρυα της ομάδας των παθιασμένων μηχανικών που είδαν να φέρνουν και πάλι στη ζωή έναν θρύλο για τη μάρκα, αλλά και συνολικά για το χώρο των αγώνων.
Νίκος Τσάδαρης
