Μία από τις μεγαλύτερες ανατροπές στην ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου συνέβησαν το 1950, όταν η αμερικανική ομάδα ποδοσφαίρου νίκησε την αντίστοιχη της Αγγλίας, χάρη σε ένα γκολ του Αϊτιανού Joe Gaetjens.
Όταν ο Gaetjens επέστρεψε στην πατρίδα του, όλοι τον υποδέχτηκαν ως ήρωα.
Όμως λίγο καιρό αργότερα τα ίχνη του χάθηκαν, ενώ πιστεύεται ότι δολοφονήθηκε, ίσως κι από τον ίδιο τον Πρόεδρο της χώρας.
Ο Joe Gaetjens έγινε γνωστός παγκοσμίως στις 29 Ιουνίου του 1950.
Οι 15.000 φίλαθλοι που είχαν γεμίσει το στάδιο Belo Horizonte στη Βραζιλία δε μπορούσαν να πιστέψουν αυτό που μόλις είχαν ζήσει.
Λίγο νωρίτερα κανείς τους δε μπορούσε να φανταστεί ότι η αμερικανική ομάδα είχε την παραμικρή ελπίδα να κερδίσει την αγγλική. Μέχρι και ο προπονητής των ΗΠΑ είχε περιγράψει την ομάδα του ως "τα πρόβατα που ετοιμάζονται για τη σφαγή".
Οι παίκτες της εθνικής ομάδας της Αγγλίας ήταν επαγγελματίες. Οι Αμερικανοί ασχολιόντουσαν με το ποδόσφαιρο ημι-επαγγελματικά: ο ένας ήταν δάσκαλος, ένας άλλος οδηγός νεκροφόρας, ενώ ο Gaetjens ήταν φοιτητής λογιστικής.
Γεννήθηκε στην πρωτεύουσα της Αϊτής, Port-au-Prince, το 1924 σε μια σχετικά εύπορη οικογένεια.
Αγαπούσε το ποδόσφαιρο και στα 14 του ήταν μέλος της ποδοσφαιρικής ομάδας Etoile Haitienne, όπου ήταν διάσημος για τις άπιαστες κεφαλιές του.
Οι γονείς του, ωστόσο, δεν πίστευαν ότι μπορούσε να βγάλει τα προς το ζην από το ποδόσφαιρο και το 1947 τον έστειλαν στο πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης.
Ενώ σπούδαζε, εργαζόταν παράλληλα ως λαντζιέρης σε ένα εστιατόριο. Το έκανε τόσο για να βγάζει το χαρτζιλίκι του, αλλά κυρίως επειδή το αφεντικό του ήταν και ο ιδιοκτήτης της ποδοσφαιρικής ομάδας Brookhattan.
Ο Gaetjens ήταν ο καλύτερος επιθετικός της ομάδας, και δεν άργησαν να τον προσέξουν οι προπονητές της εθνικής ομάδας της χώρας.
"Εκείνη την εποχή αρκούσε να υπογράψεις ένα χαρτί, που έλεγε ότι θα γίνεις πολίτης των ΗΠΑ, για να συμπεριληφθείς στην ομάδα" είπε ο μεγαλύτερος γιος του, Lesly Gaetjens, μιλώντας στην Alison Gee για το BBC World Service.
Κάπως έτσι ο Gaetjens συμπεριελήφθη στην αποστολή των ΗΠΑ και πήγε στη Βραζιλία, για να αντιμετωπίσει την εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της Αγγλίας.
Δεν υπάρχουν πλάνα από το νικητήριο γκολ, καθώς όλες οι κάμερες ήταν στραμμένες προς την αντίθετη πλευρά του γηπέδου. Άλλωστε όλοι πίστευαν ότι εκεί θα υπήρχε μεγαλύτερη δράση.
Πίσω στην πατρίδα του, οι γονείς του δε γνώριζαν καν ότι συμμετείχε στην αποστολή, μέχρι που άκουσαν στο ραδιόφωνο για την επιτυχία του.
Βέβαια, η δόξα έληξε… άδοξα για την αμερικανική ομάδα, καθώς στο επόμενο παιχνίδι ηττήθηκε και αποκλείστηκε από το Κύπελλο.
Τελικά, ο Gaetjens αποφάσισε να μην αποκτήσει την αμερικανική υπηκοότητα και συνέχισε την ποδοσφαιρική του καριέρα στη Γαλλία. Ακολούθησαν δύο όχι και τόσο επιτυχημένες σεζόν και έτσι το 1954 ο Gaetjens επέστρεψε στην Αϊτή.
"Στην Αϊτή όλοι ήταν χαρούμενοι και γιόρταζαν. Οι παίκτες όλων των ομάδων συγκεντρώθηκαν στο αεροδρόμιο για να τον υποδεχτούν. Ήταν κάτι σαν εθνική εορτή" ανέφερε ο γιος του.
Η ποδοσφαιρική του καριέρα έληξε άδοξα εξαιτίας ενός τραυματισμού, όμως εκείνος συνέχισε να ασχολείται με το αγαπημένο του άθλημα, από το πόστο του προπονητή βοηθώντας νέους αθλητές.
Ήταν ακόμη ιδιοκτήτης ενός καθαριστηρίου. Παντρεύτηκε την Liliane Defay και απέκτησαν τρία παιδιά.
"Αυτό που θυμάμαι πολύ έντονα από αυτόν είναι ότι δεν είχε σχεδόν ποτέ επάνω του χρήματα. Τα έδινε όλα σε ανθρώπους που είχαν ανάγκη. Επίσης, αγαπούσε πολύ την οικογένειά του και ήθελε πολύ να βοηθήσει την Αϊτή" πρόσθεσε.
Όμως εκείνα τα χρόνια ήταν ιδιαίτερα δύσκολα, σε ό,τι αφορά το πολιτικό σκηνικό.
Το 1957 ο Francois ‘Papa Doc’ Duvalier ανέλαβε το αξίωμα του Προέδρου. Εδραιώθηκε στην εξουσία με τη βία και εγκαθίδρυσε τη δική του προσωπική πολιτοφυλακή, για να στοχεύει τους αντιπάλους του.
Εκτιμάται ότι περίπου 30.000 άνθρωποι δολοφονήθηκαν κατά τη 14χρονη παραμονή του στην εξουσία. Το 1964, μέσα σε ένα περιβάλλον φόβου και παράνοιας, ο Duvalier αυτοανακηρύχθηκε δια βίου Πρόεδρος.
Ο Gaetjens δεν ανακατευόταν με την πολιτική, όμως άλλα μέλη της οικογένειάς του ήταν πολιτικά ενεργά, αποζητώντας την αλλαγή. Τα αδέρφια του Jean και Freddie είχαν καταφύγει στη γειτονική Δομινικανή Δημοκρατία, όπου συμμετείχαν σε ένα σχέδιο για την ανατροπή του Duvalier.
Τα σχέδιά τους δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ, όμως κάπως έτσι το όνομα του Gaetjens έφτασε στα αυτιά του δικτάτορα Duvalier.
"Εκείνη την εποχή ο Duvalier είχε βάλει στόχο ολόκληρη την οικογένεια. Ήταν γνωστό ότι είχε σκοτώσει ακόμη και ολόκληρες οικογένειες που του αντιστέκονταν" συνέχισε ο Lesly.
Ο Gaetjens δεν είχε συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο που διέτρεχε, παρά μόνο όταν ήταν ήδη πολύ αργά.
"Στις 8 Ιουλίου του 1964, όταν ο Lesly ήταν επτά ετών, "έστειλαν δύο Tontons Macoutes –μέλη της πολιτοφυλακής του Duvalier- σε ένα από τα καθαριστήρια του πατέρα μου. Όταν πλησίασε… τον άρπαξαν και τον έβαλαν μέσα στο αυτοκίνητο, βάζοντας ένα πιστόλι στο κεφάλι του. Τα ίχνη του εξαφανίστηκαν από εκείνη τη στιγμή και μετά" είπε ακόμη
Η γυναίκα του έκανε ό,τι μπορούσε για να τον βρει, όμως ο κόσμος ήταν πολύ φοβισμένος για να τη βοηθήσει ή για να απαντά σε ερωτήσεις. Το μόνο που κατάφερε να μάθει ήταν ότι τον είχαν πάρει στο Fort Dimanche, μια διαβόητη φυλακή όπου γίνονταν βασανιστήρια.
Εκείνη και τα παιδιά τους έμειναν στην Αϊτή, ζώντας μέσα στο φόβο, μέχρι το 1966.
Τον Ιανουάριο εκείνης της χρονιάς επιβιβάστηκαν σε ένα αεροπλάνο για το Πουέρτο Ρίκο, προσποιούμενοι ότι πηγαίνουν διακοπές.
Στην πραγματικότητα, αυτοεξορίζονταν για να κάνουν μια νέα αρχή στη ζωή τους.
Για πολλά χρόνια ζούσαν με την ελπίδα ότι ο σύζυγος και πατέρας τους ήταν ζωντανός.
Το 1972 έλαβαν επίσημη επιβεβαίωση του θανάτου του. Την ίδια χρονιά είχε πεθάνει και ο Duvalier.
Δεν είναι γνωστό ακριβώς πώς ή πότε τον σκότωσαν, όμως με τον καιρό η οικογένειά του κατάφερε να ενώσει μερικά κομμάτια του παζλ γύρω από το τι του συνέβη.
"Η εκδοχή που έχω ακούσει εγώ είναι ότι ο ίδιος ο Duvalier πήγε εκείνο το βράδυ στη φυλακή Fort Dimanche και… σκότωσε ο ίδιος τον πατέρα μου" είπε ο Lesly στο BBC.
Είπε ακόμη ότι έχει στην κατοχή του έγγραφα της CIA που επιβεβαιώνουν ότι οι δύο άντρες (ο πατέρας του και ο Πρόεδρος) ήταν εκείνη τη νύχτα στη φυλακή.
Μετά το θάνατο του Duvalier το 1971, στην προεδρία ανέβηκε ο γιος του Jean-Claude (γνωστός ως ‘Baby Doc’) ο οποίος κυβέρνησε μέχρι το 1986, όταν και διέφυγε από τη χώρα εν μέσω σφοδρής λαϊκής δυσαρέσκειας.
"Μερικές φορές σκέφτομαι ότι η ιστορία του θα μπορούσε να γίνει ταινία. Όχι τόσο για το γκολ, γιατί αυτό ήταν μια μοναδική στιγμή, αλλά για όσα συνέβησαν πριν και μετά από εκείνο το λεπτό. Η Αϊτή είναι μία από τις πιο φτωχές χώρες στον κόσμο και οι άνθρωποι ζουν υπό άθλιες συνθήκες διαβίωσης" είπε ακόμη κλείνοντας ο Lesly Gaetjens.
