Γιατί δε κατάφερε να επιβιώσει
Το 578 μ.Χ. ένας κορεάτης μετανάστης ονόματι Shigemitsu Kongo, βρέθηκε στην Ιαπωνία προσκεκλημένος της βασιλικής οικογένειας. Ο Βουδισμός σημείωνε άνοδο εκείνη την εποχή αν και είχε εισαχθεί μόνο πριν από λίγες δεκαετίες και η αυτοκράτειρα ενθάρρυνε ενεργά την υιοθέτηση της θρησκείας στην Ιαπωνία. Αλλά μιας και οι Ιάπωνες είχαν μηδενική εμπειρία στην κατασκευή βουδιστικών ναών, αναζήτησαν τη λύση εκτός συνόρων. Αυτό το κενό, κλήθηκε να καλύψει ο Kongo ο οποίος έβαλε το πρώτο λιθαράκι για το χτίσιμο μιας εταιρείας που άντεξε για 14 ολόκληρους αιώνες!
Η Kongo Gumi, η εν λόγω κατασκευαστική εταιρεία που πέρασε από το ένα έμπειρο χέρι μετά το άλλο για ατελείωτες δεκαετίες, τελικά έκλεισε τον κύκλο εργασιών της πριν από περίπου μια δεκαετία, αλλά εξακολουθεί να διαθέτει μια πορεία που εξακολουθεί να εντυπωσιάζει.
Ο τελευταίος πρόεδρος
Ο βουδιστικός ναός Shitennoji που κατασκεύασε ο μετανάστης πρίγκιπας Shigemitsu Kongo, στέκει ακόμα αγέρωχος στην Οζάκα. Με το πέρασμα των αιώνων, η Kongo Gumi έχει συμμετάσχει στην οικοδόμηση πολλών γνωστών και σημαντικών κτιρίων, συμπεριλαμβανομένου του κάστρου της Οζάκα (16ος αιώνας). Η πετυχημένη οικογενειακή επιχείρηση κατάφερε να επιβιώσει ακραίες αλλαγές στον πολιτισμό, τις κυβερνήσεις και την οικονομία της Ιαπωνίας, διατηρώντας παραδοσιακές τεχνικές κατασκευής και οικογενειακές αξίες για πάνω από 1.400 χρόνια.
Ωστόσο, ο κύκλος ζωής της έμελλε να κλείσει το 2006, όταν τέθηκε υπό εκκαθάριση και τα περιουσιακά της στοιχεία αγοράστηκαν από την Takamatsu Corporation. Το όνομά της πάντως επιβιώνει μέχρι και σήμερα ως θυγατρική της νέας αυτής κατασκευαστικής εταιρείας, ωστόσο δεν είναι πιο η παλαιότερη οικογενειακή επιχείρηση του κόσμου.
Ο μοιραίος πρόεδρος, αυτός που στην ιστορία έμεινε ως εκείνος που παρέδωσε τα ινία, ήταν ο Masakazu Kongo, στα χέρια του οποίου «έσκασε» η εταιρεία.
Οι αιώνες αλλάζουν, η αξία της εταιρείας όχι
Η Kongo Gumi μέσα στους αιώνες πέρασε από πολλές φουρτούνες όμως κατάφερε να διατηρήσει αναλλοίωτες τις αξίες που την κράτησαν ζωντανή όλο αυτό το διάστημα, από την αρχή έως το τέλος. Ποιο ήταν όμως το μυστικό που την κράτησε όρθια;
Το βασικό μυστικό όμως ήταν στην επιλογή των ηγετών. Αυτός ήταν ο καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας και βέβαια ο παράγοντας που της έδωσε ζωή για 14 αιώνες.
Πρόεδρος της εταιρείας, όταν ερχόταν η ώρα να περάσει στην επόμενη γενιά, δεν γινόταν ο πρωτότοκος γιος. Ο νέος ηγέτης έπρεπε να διαθέτει πολλά στοιχεία μαζί και η επιλογή ήταν εξαιρετικά αυστηρή. Πρώτος και σημαντικότερος παράγοντας για να έχει μακροβιότητα η επιχείρηση ήταν η υγεία του διαδόχου. Μόνο τα παιδιά (ακόμη και οι γαμπροί της οικογένειας) που δεν είχαν προβλήματα υγείας μπορούσαν να ελπίζουν στη διαδοχή. Στα τρία βασικά συστατικά, εκτός από την υγεία, έμπαιναν το ταλέντο και η υπευθυνότητα.
Μάλιστα, δεν ήταν πάντοτε κάποιος γιος ο ηγέτης. Μπορεί να υπήρχε γιος, αλλά επειδή δεν συγκέντρωνε τα απαραίτητα χαρακτηριστικά, απλά δεν έπαιρνε τα ηνία. Το 38ο μέλος της οικογένειας Kongo που ηγήθηκε της επιχείρησης ήταν η γιαγιά του τελευταίου προέδρου Masakazu.
Η επιχείρηση δραστηριοποιούνταν σε έναν κλάδο ο οποίος ήταν και είναι εξαιρετικά σταθερός. Η κατασκευή και επισκευή βουδιστικών ναών σε μια χώρα όπως η Ιαπωνία είχε και θα έχει σημαντικές προοπτικές. Ακόμη και όταν το 19ο αιώνα έχασε τις κρατικές επιχορηγήσεις η εταιρεία επιβίωσε καθώς μπήκε αμέσως στο χώρο κατασκευών εμπορικών κτιρίων. Μέχρι τότε κάτι τέτοιο δεν ήταν απαραίτητο. Το χρήμα ερχόταν άφθονο σε μια χώρα που το θρησκευτικό σύστημα έχει εκατομμύρια οπαδών.
Ωστόσο, η κατασκευή ναών αποτελούσε πάντα την κύρια και αξιόπιστη βάση δραστηριοτήτων, συνεισφέροντας ακόμη και προς το τέλος της το 80% του συνολικού τζίρου της Kongo Gumi, ο οποίος ανήλθε το 2004 στα 67,6 εκατ. δολάρια.
Ένας άλλος ιδιαίτερος παράγοντας που συνέβαλε στην παρατεταμένη παρουσία της Kongo Gumi στον κόσμο των επιχειρήσεων ήταν η πρακτική, οι γαμπροί (σύζυγοι των θυγατέρων) της οικογένειας να λαμβάνουν το οικογενειακό όνομα όταν εισέρχονταν στους κόλπους της επιχείρησης. Όποιος παντρευόταν μια Kongo άλλαζε και το επίθετό του.
Αυτή η πρακτική έδωσε στην επιχείρηση τη δυνατότητα να συνεχίσει την πορεία της με την ίδια επωνυμία, ακόμη κι όταν δεν υπήρχε κανένας γιος στην οικογένεια σε μια γενιά.
Βέβαια ακόμη ένα «μυστικό» που την κράτησε στο πέρασμα των αιώνων ήταν η ευελιξία, όσο κυνική και αν ακούγεται μερικές φορές. Για να περάσει όσο το δυνατόν πιο αλώβητη σε δύσκολες περιόδους, όπως ο δεύτερος παγκόσμιο πόλεμος, η εταιρεία έφτιαχνε (έστω και προσωρινά) φέρετρα...
Όπως έχει γράψει σε αφιέρωμα του το Bloomberg η ιστορία της Kongo Gumi διδάσκει ότι για να ζήσει μια οικογενειακή επιχείρηση πάνω από 1.000 χρόνια πρέπει να αναμίξει στοιχεία συντηρητισμού και ευελιξίας και να παρεκκλίνει από την αρχή της πρωτοτοκίας όποτε χρειάζεται.
Η «φούσκα» και οι τίτλοι τέλους
Κατά κύριο λόγο ευθύνονται δύο παράγοντες. Καταρχήν, στη διάρκεια της ιαπωνικής οικονομικής φούσκας της δεκαετίας του ’80, η επιχείρηση δανείσθηκε τεράστια ποσά προκειμένου να επενδύσει στο real estate. Μετά το «σκάσιμο» της φούσκας, στην ύφεση της διετίας 1992-93, η αξία των περιουσιακών στοιχείων που είχαν υποθηκευθεί ως διασφάλιση του δανεισμού της Kongo Gumi μειώθηκε σημαντικά. Αυτό ήταν το πρώτο ισχυρό χτύπημα.
Δεύτερο, οι κοινωνικές αλλαγές στην Ιαπωνία επέφεραν κάμψη δραστηριοτήτων στις κατασκευές ναών. Ως αποτέλεσμα, η ζήτηση για τις υπηρεσίες της Kongo Gumi περιορίσθηκε ραγδαία, αρχής γενομένης από το 1998.
Ως το 2004, τα έσοδα της επιχείρησης είχαν μειωθεί κατά 35%. Ο Masakazu Kongo, ο τελευταίος πρόεδρος, απέλυσε προσωπικό, αλλά το 2006 ήρθε το τέλος. Το ύψος δανεισμού της επιχείρησης είχε εκτοξευθεί στα 343 εκατ. δολ. και η εξυπηρέτησή του ήταν πλέον αδύνατη. Τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης εξαγοράσθηκαν από την Takamatsu, μια μεγάλη κατασκευαστική εταιρεία, η οποία και την απορρόφησε σε θυγατρική της.
