Πώς το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών χαλάει τα σχέδια της Τερέζα Μέι
Έναν χρόνο μετά το δημοψήφισμα στη Βρετανία για την αποχώρησή της από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το μέλλον παραμένει ασαφές όσον αφορά στο τι ακριβώς θα γίνει με το περίφημο Brexit. Ειδικά μετά τις πρόωρες εκλογές, που αποτέλεσαν ένα χαμένο «στοίχημα» για την πρωθυπουργό Τερέζα Μέι, η οποία αποδυναμώθηκε αντί να ενισχυθεί, όπως περίμενε.
Θα γίνει τελικά το Brexit; Κι αν και, υπό ποιους όρους; Το πρακτορείο Reuters σε ανάλυσή του, την οποία υπογράφει ο Guy Faulconbridge, εξετάζει τα τέσσερα πιθανά σενάρια:
Σενάριο 1: Brexit, αλλά μόνο φαινομενικά
Σε αυτό το σενάριο η Βρετανία εγκαταλείπει μεν την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά με μία συμφωνία που είναι πολύ κοντά στο να παρέμενε σε αυτήν.
Πριν τις εκλογές της 8ης Ιουνίου, η Τερέζα Μέι πρότεινε μία ξεκάθαρη αποχώρηση από την ΕΕ, εγκαταλείποντας την ενιαία αγορά και θέτοντας όρια στη μετανάστευση και στην τελωνειακή συμφωνία με την ΕΕ. Όμως το εκλογικό αποτέλεσμα στέρησε από το κόμμα της την πλειοψηφία στη Βουλή, με αποτέλεσμα οι σύμμαχοί της να αποδομούν δημοσίως τη στρατηγική αυτή.
«Όταν οι Βρετανοί πολίτες ψήφισαν [στο δημοψήφισμα] τον περασμένο Ιούνιο, δεν ψήφισαν να γίνουν φτωχότεροι, ούτε λιγότερο ασφαλείς. Ψήφισαν να εγκαταλείψουν την ΕΕ. Και θα εγκαταλείψουμε την ΕΕ. Όμως πρέπει να γίνει με τρόπο που να λειτουργεί για τη Βρετανία», δήλωσε πρόσφατα σε ομιλία του ο Βρετανός υπουργός Οικονομικών Φίλιπ Χάμοντ, προσθέτοντας ότι επιθυμεί μία εμπορική συμφωνία για αγαθά και υπηρεσίες και μία μεταβατική συμφωνία για να αποφευχθούν τα αχρείαστα προβλήματα.
Σε αυτό το σενάριο, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θεωρητικά θα γινόταν σεβαστό, όμως η Βρετανία θα παρέμενε είτε μέσα, είτε πολύ κοντά στην ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση, και με κάποια συμφωνία για τη μετανάστευση. Από την άλλη, δεν είναι σαφές αν η ΕΕ ενδιαφέρεται για μία συμφωνία παραμονής της Βρετανίας στην ενιαία αγορά.
Μία επιλογή θα μπορούσε να είναι μία μακρά μεταβατική συμφωνία που θα διατηρούσε τη Βρετανία σε ένα καθεστώς «ημι-μέλους» της ΕΕ για τα επόμενα χρόνια, ή οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να επεκταθούν πέρα από τον Μάρτιο του 2019, που δρομολογείται η ολοκλήρωση της διαδικασίας.
Το πιο δύσκολο ζήτημα θα ήταν αυτό της μετανάστευσης: οι μεγάλες επιχειρήσεις θέλουν φτηνά εργατικά χέρια, όμως πολλοί Βρετανοί ψηφοφόροι θεωρούν πως η αποχώρηση από την ΕΕ είναι ένας τρόπος να σταματήσει η απεριόριστη μετανάστευση από την ΕΕ που συνεπάγεται η ενιαία αγορά. Για τους οπαδούς του Brexit, μία αποχώρηση της Βρετανίας που θα τη διατηρούσε κοντά στην ΕΕ και υπό την κοινοτική νομοθεσία θα ισοδυναμούσε με «κωλοτούμπα».
Σενάριο 2: Το Brexit ακυρώνεται
Σε αυτό το σενάριο, το Brexit απλά δε συμβαίνει: η οικονομία της χώρας παραμένει σε στασιμότητα, πυροδοτώντας εκκλήσεις για ένα δεύτερο δημοψήφισμα που, αν διεξαχθεί σε καθεστώς βαθιάς οικονομικής ύφεσης, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα αποτέλεσμα υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην ΕΕ.
«Πολλοί εύχονται κρυφά και σοκαριστικά μία ύφεση: θέλουν να κλαίει στο δρόμο ο κόσμος από οικονομικό πόνο, ώστε να μπορέσουν να έχουν ένα δεύτερο δημοψήφισμα», λέει ο Ρίτσαρντ Τάις, υποστηρικτής του Brexit. «Αν αυτό συνέβαινε, όλα θα μπορούσαν να γίνουν και θα βρισκόμασταν σε μία δημοκρατική και συνταγματική κρίση στη Βρετανία, που όμοιά της δεν έχει δει κανένας από μας στη ζωή του».
Αν ένα δεύτερο δημοψήφισμα ακύρωνε το αποτέλεσμα του πρώτου, η επίκληση του Άρθρου 50 που ενεργοποίησε τις διαπραγματεύσεις για το «διαζύγιο» με την ΕΕ θα αποσυρόταν, αν και δεν υπάρχει νομική βεβαιότητα για το πώς, και η Βρετανία θα παρέμενε μέλος της ΕΕ.
Άλλοι τρόποι να ακυρωθεί το Brexit είναι να υπάρξει σχετική δικαστική απόφαση ή να εμφανιστεί ένας αξιόπιστος φιλοευρωπαίος πολιτικός που θα μπορούσε να πάει κόντρα στις ηγεσίες των δύο μεγάλων κομμάτων.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχει ξεκαθαρίσει ότι η πόρτα της ΕΕ παραμένει ανοιχτή για τη Βρετανία, ενώ αντίστοιχες δηλώσεις έχουν κάνει και ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ. Πολλοί που διαφωνούν με το Brexit θα επικροτούσαν μία τέτοια εξέλιξη, αν και ένα απρόθυμο και διχασμένο μέλος της ΕΕ θα μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο στις προσπάθειες περαιτέρω ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Η ακύρωση του Brexit ή η διεξαγωγή δεύτερου δημοψηφίσματος θα πυροδοτούσε μία μεγάλη κρίση στη Βρετανία, με απρόβλεπτες συνέπειες. «Το εκλογικό αποτέλεσμα είναι σίγουρα μία λακούβα στο δρόμο των υποστηρικτών του Brexit, όμως η σημασία του δεν πρέπει να υπερτιμάται», τονίζει ανώτατο στέλεχος της καμπάνιας υπέρ του Brexit. Εξάλλου, η Τερέζα Μέι είναι ξεκάθαρη: το Brexit θα γίνει.
Σενάριο 3: «Άτακτο» Brexit
Έχοντας αποδυναμωθεί μετά τις εκλογές, η Μέι θα πρέπει να «ζυγίσει» το κατά πόσον μπορεί να πάρει από την ΕΕ μία συμφωνία που μπορεί να «πλασάρει» στο εσωτερικό της χώρας. Αν εκτιμά ότι θα αποτύχει να περάσει από τη Βουλή μία συμφωνία για το Brexit, κάποιοι επιχειρηματίες φοβούνται ότι θα αφήσει τις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ να καταρρεύσουν και θα αποσύρει τη Βρετανία από την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς συμφωνία.
Ένα «άτακτο» Brexit θα μπορούσε να προκαλέσει πανικό στις χρηματαγορές, να βλάψει τη φήμη του Λονδίνου ως ενός από τα δύο μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά κέντρα του κόσμου και να προκαλέσει χάος στις οικονομίες της Βρετανίας και της ΕΕ, λόγω της διακοπής των εμπορικών τους σχέσεων.
Η Μέι ανέφερε πολλές φορές κατά τη διάρκεια της προεκλογικής της εκστρατείας ότι «καλύτερα καμία συμφωνία, παρά μία κακή συμφωνία», αν και μετά το εκλογικό αποτέλεσμα είναι λιγότερο αποφασιστική.
Μία κρίση στην ΕΕ ή την Ευρωζώνη θα μπορούσε να ωθήσει τη Βρετανία να αποχωρήσει χωρίς συμφωνία.
Σενάριο 4: Το Brexit που θέλει η Τερέζα Μέι
Η πρόταση της Τερέζα Μέι είναι μία «καθαρή» αποχώρηση από την ΕΕ, με τον έλεγχο της μετανάστευσης και τον τερματισμό της δικαιοδοσίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου να αποτελούν τις προτεραιότητές της. Αυτό, κατά την ίδια, συνεπάγεται αποχώρηση από την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση, όμως θα ήθελε μία εμπορική συμφωνία που θα εξασφαλίζει την καλύτερη δυνατή πρόσβαση στην ΕΕ.
Η Μέι έχει δηλώσει ότι θα συνεργαστεί με τους βουλευτές, τις επιχειρήσεις και τις τοπικές διοικήσεις της Σκωτίας, της Βόρειας Ιρλανδίας και της Ουαλίας για να επιτευχθεί μία ομοφωνία ως προς το Brexit.
Την Πέμπτη έθεσε στο τραπέζι αυτό που αποκάλεσε μία «δίκαια συμφωνία» για τους Ευρωπαίους πολίτες που ζουν στη Βρετανία, λέγοντας, στο πρώτο «τεστ» διαπραγματευτικής της ισχύος, ότι δεν θέλει να χρειαστεί κανείς να εγκαταλείψει τη Βρετανία λόγω του Brexit ή να διαλυθούν οικογένειες.
Ωστόσο, πολλοί αναλυτές πιστεύουν πως η Μέι δεν θα είναι πια πρωθυπουργός όταν η Βρετανία αποχωρήσει από την ΕΕ.
