Ο φιλόδοξος υπάλληλος που κατέστρεψε μία τράπεζα 233 ετών

Το άδοξο τέλος της Barings και ο ρόλος του χρηματιστή Νικ Λίσον

Η βρετανική τράπεζα Barings ήταν μία από τις αρχαιότερες τράπεζες του κόσμου. Για την ακρίβεια, ήταν η δεύτερη παλαιότερη εμπορική τράπεζα του κόσμου, μετά την Berenberg. Ιδρύθηκε το 1762, και έκτοτε, πότε με τα πάνω της, πότε με τα κάτω της, λειτουργούσε αδιάκοπα μέχρι το 1995, επί 233 συναπτά έτη. Όμως καταστράφηκε κυριολεκτικά μέσα σε μία νύχτα, και υπαίτιος γι’ αυτό ήταν κάποιος Νικ Λίσον. Ας δούμε πώς τα κατάφερε.

Ένας φιλόδοξος χρηματιστής

Ο Νικ Λίσον, λοιπόν, σε ηλικία 32 ετών και μετά από δύο χρόνια που πέρασε από τη Morgan Stanley, «μετακόμισε» στην Barings το 1989, και τρία χρόνια μετά, το 1992, τοποθετήθηκε στο πόστο του γενικού διευθυντή ενός νέου τμήματος της τράπεζας που είχε να κάνει με τοποθετήσεις σε παράγωγα στον δείκτη SIMEX της Σιγκαπούρης.

Ο νεαρός χρηματιστής επιδόθηκε έκτοτε σε μία σειρά από παράνομες κερδοσκοπικές συναλλαγές, και τα πρώτα αποτελέσματα αυτών ήταν εντυπωσιακά: οι αρχικές τοποθετήσεις του απέδωσαν καρπούς, με αποτέλεσμα να φέρει στην τράπεζα κερδοφορία που αντιστοιχούσε στο 10% της συνολικής κερδοφορίας της Barings για το 1992.

Όλα φαίνονταν να πηγαίνουν τέλεια για τον Λίσον, αλλά και για την Barings: η τράπεζα κέρδιζε χρήματα, ο Λίσον έπαιρνε παχυλά μπόνους και μισθό, και τίποτα δε φαινόταν να μπορεί να χαλάσει αυτήν την κοινή τους ευτυχία. Όμως τα καλά δεν κρατάνε για πάντα – ειδικά όταν μιλάμε για χρηματιστηριακές τοποθετήσεις υψηλού ρίσκου, στις οποίες είχε ιδιαίτερη προτίμηση.

Ο μυστικός λογαριασμός 88888

Κάποια στιγμή, η τύχη του Λίσον γύρισε. Όχι μόνο δεν έφερνε κέρδη στην τράπεζα, αλλά αντίθετα άρχισε να προκαλεί τεράστιες απώλειες με τις αποτυχημένες τοποθετήσεις του. Ήδη στο τέλος του 1992 είχε συσσωρεύσει απώλειες 2 εκατομμυρίων λιρών, τις οποίες όμως είχε βρει έναν έξυπνο τρόπο για να αποκρύψει: χρησιμοποίησε έναν λογαριασμό της τράπεζας που είχε ανοίξει ένας άλλος εργαζόμενός της για να κρύψει ένα λάθος που είχε στοιχίσει στην Barings το... πενιχρό ποσό των 20.000 λιρών, και άρχισε να κρύβει εκεί τις τεράστιες ζημίες που συνεχώς αυξάνονταν.

Κανείς δε γνώριζε για αυτόν τον μυστικό λογαριασμό 88888 (ο αριθμός 8 στα καντονέζικα μοιάζει ηχητικά με τη λέξη «ευημερία»). Μέχρι που η φούσκα έσκασε.

Το άδοξο τέλος της Barings

Τον Ιανουάριο του 1995, κι ενώ οι απώλειες από τα «κόλπα» του Λίσον είχαν ξεπεράσει τα 200 εκατομμύρια λίρες, ο χρηματιστής έκανε μία short τοποθέτηση στους χρηματιστηριακούς δείκτες της Σιγκαπούρης και του Τόκιο, «ποντάροντας» ουσιαστικά ότι δε θα μεταβληθούν σημαντικά την επόμενη μέρα. Η επόμενη μέρα όμως ήταν η 17η Ιανουαρίου 1995, η μέρα που ένας μεγάλος σεισμός έπληξε το Κόμπε της Ιαπωνίας, με αποτέλεσμα και οι δύο δείκτες να καταγράψουν σοβαρές απώλειες, και το «στοίχημα» του Λίσον να γυρίσει μπούμερανγκ. Ο ίδιος προσπάθησε στη συνέχεια με μία σειρά νέων τοποθετήσεων υψηλού ρίσκου να... ρεφάρει τις απώλειες, ποντάροντας αυτή τη φορά στη ραγδαία ανάκαμψη του δείκτη Nikkei, όμως αυτή δεν ήρθε ποτέ.

Στις 23 Φεβρουαρίου του 1995, ο Λίσον άφησε στο γραφείο του στη Σιγκαπούρη ένα λιτό σημείωμα με τις λέξεις «I’m sorry» (Λυπάμαι) και εγκατέλειψε τη χώρα με προορισμό τη Μαλαισία. Οι απώλειες είχαν πια φτάσει το αστρονομικό ποσό των 827 εκατομμυρίων λιρών, όπως αποκαλύφθηκε εκείνη τη μέρα. Τρεις μέρες αργότερα, στις 26 Φεβρουαρίου, η Barings κήρυξε πτώχευση.

Ο Λίσον επιχείρησε να διαφύγει μέσω Μαλαισίας στην Ταϊλάνδη και έπειτα στη Γερμανία, όπου τελικά παραδόθηκε και έπειτα εκδόθηκε στη Σιγκαπούρη για να δικαστεί για απάτη και πλαστογραφία, κατηγορίες για τις οποίες δεν αρνήθηκε την ενοχή του. Η ποινή που του επέβαλε το δικαστήριο ήταν φυλάκιση 6,5 ετών, όμως το 1999 αποφυλακίστηκε, αφού είχε διαγνωστεί με καρκίνο του εντέρου.

Σήμερα, ο Νικ Λίσον ζει στην Ιρλανδία με τη δεύτερη σύζυγό του, Λιόνα Τόρμεϊ (η πρώτη σύζυγός του τον παράτησε όσο ήταν στη φυλακή) και το 2005 έκανε ένα δυναμικό comeback όταν ανέλαβε τη θέση του γενικού διευθυντή της ποδοσφαιρικής ομάδας Γκάλγουεϊ Γιουνάιτεντ, ενώ το 2007 έγινε διευθύνων σύμβουλος της ομάδας, από την οποία αποχώρησε το 2011.

Η ιστορία του έγινε ταινία το 1999, με τον γνωστό ηθοποιό Γιούαν Μακ Γκρέγκορ να υποδύεται τον Λίσον. Ο τίτλος αυτής, Rogue Trader...

Επίσης, το 2013 εμφανίστηκε στην εκπομπή Celebrity Apprentice, ενώ τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται στη χρηματιστηριακή αγορά – αυτή τη φορά με τα δικά του λεφτά...