Αλλαγές στην ύλη και στο πρόγραμμα από Νηπιαγωγείο ως και Λύκειο
Πρώτη ημέρα της νέας σχολικής χρονιάς σήμερα, ενώ μεγάλες είναι οι αλλαγές σε όλες τις βαθμίδες τις πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που αλλάζουν το τοπίο.
Φωτογραφίες: Γιάννης Κέμμος
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά στο νηπιαγωγείο, τρεις είναι οι σημαντικότερες αλλαγές που θα ισχύσουν. Τα 5.394 νηπιαγωγεία σε όλη τη χώρα θα λειτουργήσουν με το Πρόγραμμα του Ενιαίου Τύπου Ολοήμερου Νηπιαγωγείου, 13.373 νηπιαγωγοί θα έχουν πλέον διδακτικό ωράριο όπως όλοι οι εκπαιδευτικοί και οι εγγραφές στο νηπιαγωγείο θα γίνονται από τον Μάιο μήνα για την επόμενη σχολική χρονιά.
Ο Νέος Ενιαίος Τύπος Ολοήμερου Νηπιαγωγείου προσφέρει, σύμφωνα με το υπουργείο, «ίσες ευκαιρίες μάθησης σε όλα τα νήπια-προνήπια, καταργώντας την ύπαρξη διαφορετικών τύπων νηπιαγωγείων (κλασικά και ολοήμερα) και αμβλύνοντας τις ανισότητες που υπήρχαν μέσα στην ίδια σχολική μονάδα, η οποία λειτουργούσε με δύο (2) διαφορετικά τμήματα και με δύο (2) διαφορετικά προγράμματα».
Έτσι, σύμφωνα πάντα με το υπουργείο, «εξασφαλίζεται η δημιουργία τμημάτων με ισόρροπη κατανομή των μαθητών ως προς το φύλο, την ηλικία και τις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες τους, ενώ πριν η κατανομή γινόταν με βάση τις ανάγκες των γονέων για κλασικό ή ολοήμερο τμήμα».
Με το Ενιαίο Τύπο Ολοήμερου Νηπιαγωγείου, όλα τα νηπιαγωγεία γίνονται εν δυνάμει ολοήμερα και λειτουργούν με βάση ένα ενιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα, το οποίο αρχίζει στις 8:20 και τελειώνει στις 13:00.
Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα απογευματινού προαιρετικού ολοήμερου προγράμματος μετά τις 13:00 και μέχρι τις 16:00 για τα παιδιά των εργαζομένων, ανέργων και ευπαθών κοινωνικά ομάδων, με μείωση του ελάχιστου αριθμού εγγραφέντων νηπίων-προνηπίων από 14 σε 5 στα μονοθέσια, 10 στα διθέσια καθώς και λειτουργία πρωινής ζώνης από τις 7:45 μέχρι τις 8:30, με ελάχιστο αριθμό μαθητών 5 (νήπια - προνήπια) και όχι όπως παλιά που ήταν μόνο για νήπια. Το προηγούμενο ωράριο της πρωινής ζώνης κρίθηκε αντιπαιδαγωγικό καθώς δεν είναι εφικτό για ένα παιδί αυτής της ηλικίας να βρίσκεται στο χώρο του σχολείου από τις 7:00 μέχρι της 16:00 με δεδομένο ότι ούτε στο δημοτικό, ούτε ακόμα και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ένα παιδί δεν παραμένει τόσες ώρες στο σχολείο.
Όσον αφορά στο δημοτικό, 3.555 δημοτικά σε όλη τη χώρα θα λειτουργήσουν με το Πρόγραμμα του Ενιαίου Τύπου Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου. Η δημιουργία και η λειτουργία του, εδράζεται, σύμφωνα με το υπουργείο, στη συνταγματική δέσμευση για παροχή ίσων ευκαιριών στην εκπαίδευση για όλους τους μαθητές της ίδιας βαθμίδας.
Οι δύο πυλώνες στήριξης του Ενιαίου Τύπου είναι οι αρχές της παιδαγωγικής Ποιότητας και Ισότητας για όλους τους μαθητές της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης.
Με το ισχύον καθεστώς πολυτυπίας σχολείων μέχρι πέρυσι, στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση προέκυπτε το εξής δεδομένο: να προσφέρονται πλουραλισμός γνωστικών αντικείμενων μόνο σε 1337 σχολικές μονάδες. Στα υπόλοιπα Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία (2.218 σχολικές μονάδες) δεν προσφέρονταν τα νέα διδακτικά αντικείμενα. Ταυτόχρονα, οι μαθητές της Α΄ και Β΄ τάξεις ολοκλήρωναν τα μαθήματα 2 διδακτικές ώρες νωρίτερα (στις 12:25).
Ο νέος Ενιαίος Τύπος Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου διατηρεί τα θετικά στοιχεία του ΕΑΕΠ, που όμως προβλέπονταν μόνο για 1337 12/θέσια ολοήμερα δημοτικά σχολεία, εξασφαλίζοντας τον εμπλουτισμό και την επέκταση των προσφερόμενων νέων διδακτικών αντικειμένων των ΕΑΕΠ στους μαθητές όλων των τύπων σχολείων από 4/θέσια και πάνω. Το νέο Ενιαίο Πρόγραμμα συντελείται με αναπροσαρμογή και εξισορρόπηση των ωρών των διδακτικών αντικειμένων μεταξύ των σχολείων με ΕΑΕΠ (1337 σχολικές μονάδες) και τους άλλους τύπους σχολείων (2218 σχολικές μονάδες).
Η λήξη του υποχρεωτικού προγράμματος γενικεύεται για όλες τις τάξεις στις 13:15 καταργώντας την αντιπαιδαγωγική, για παιδιά αυτής της ηλικίας, 7ης ώρας. Ταυτόχρονα, εξασφαλίζει τη δημιουργία ζώνης, ανάμεσα στο διδακτικό (8:00-13:15) και εργασιακό ωράριο(13:15-14:00) των εκπαιδευτικών ώστε να διασφαλιστεί η δυνατότητα πραγματοποίησης των συναντήσεων του Συλλόγου διδασκόντων όσο συχνά κρίνεται αναγκαίο και χωρίς να επηρεάζεται η λειτουργία του διδακτικού προγράμματος.
ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σχετικά με το ολοήμερο πρόγραμμα, η έναρξή του προαιρετικού ολοήμερου προγράμματος ορίζεται στις 13:15 και η λήξη του στις 16:00 με μειωμένο τον απαιτούμενο ελάχιστο αριθμό σε 14 μαθητές άνω των 6/θεσίων και τους 10 μαθητές σε 4/θέσια-5/θέσια, αντί για 15 που ίσχυε μέχρι σήμερα στα ΕΑΕΠ.
Ταυτόχρονα, αναβαθμίζεται το Πρόγραμμα του Ολοημέρου, αφού εξασφαλίζεται και γενικεύεται σε όλα τα σχολεία η ώρα Μελέτης-Προετοιμασίας με εκπαιδευτικό του κλάδου ΠΕ 70, ώστε οι μαθητές να απαλλάσσονται, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, από τον φόρτο προετοιμασίας των μαθημάτων και των εργασιών της επόμενης ημέρας. Στη τρίτη ώρα του ολοήμερου προγράμματος προσφέρεται ένα σύνολο από επιλογές διδακτικών αντικειμένων (ΤΠΕ, Αγγλικά, Αθλητισμός, Εικαστικά, Θεατρική Αγωγή, Μουσική, Πολιτιστικοί Όμιλοι Δραστηριοτήτων) που δίνουν την ευκαιρία στην πολύπλευρη ανάπτυξη των ψυχοκινητικών και γνωστικών δεξιοτήτων των μαθητών.
Τέλος, δύναται να λειτουργήσει Τμήμα Πρόωρης Υποδοχής μαθητών (7:00-8:00) των οποίων οι γονείς είναι εργαζόμενοι, άνεργοι ή ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, με ελάχιστο αριθμό αιτήσεων 7 μέχρι τα 8/θέσια και 10 από 9/θέσια και άνω.
Εξάλλου, όσον αφορά στο γυμνάσιο, το ωρολόγιο πρόγραμμα έχει ελαφρυνθεί κατά τρεις ώρες, οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν, ανάλογα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών/τριών για ενισχυτική διδασκαλία ή ομίλους ενδιαφερόντων ή προγράμματα περιβαλλοντικά κ.τ.λ.
Ο διδακτικός χρόνος χωρίζεται σε τετράμηνα αντί σε τρίμηνα. Έτσι τα υποχρεωτικά ωριαία διαγωνίσματα θα διενεργούνται με μεγαλύτερη άνεση, εφόσον διπλασιάζεται το διαθέσιμο χρονικό διάστημα (το 1ο τετράμηνο έως 20 Ιανουαρίου και το 2ο έως 31 Μαΐου). Παράλληλα, οι εκπαιδευτικοί θα έχουν περισσότερο χρόνο στη διάθεσή τους, ιδίως στο 1ο τετράμηνο, ώστε να σχηματίσουν γνώμη σχετικά με την επίδοση των μαθητών/τριών τους. Επίσης, στο 2ο τετράμηνο οι εκπαιδευτικοί θα μπορούν να επιλέξουν αντί διαγωνίσματος την ανάθεση μιας συνθετικής-δημιουργικής εργασίας.
Μετατοπίζεται η εστίαση από την εξεταστική διαδικασία στη διδακτική-μαθησιακή. Τα γνωστικά αντικείμενα στα οποία οι μαθητές/τριες θα εξετάζονται γραπτώς στο τέλος του σχολικού έτους περιορίζονται από δώδεκα-δεκατέσσερα (12-14) σε τέσσερα (4): α) η Νεοελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, β) Μαθηματικά, γ) Φυσική, δ) Ιστορία. Με αυτόν τον τρόπο είναι εφικτή η παράταση των μαθημάτων έως 31 Μαΐου.
Η ενισχυτική διδασκαλία επεκτείνεται και μετά τη λήξη του έτους: Το σχολείο θα προσφέρει τον Ιούνιο εντατικά μαθήματα σε όσους/ες μαθητές/τριες δεν προαχθούν σε κάποιο μάθημα, και στη συνέχεια θα εξετάζονται στα τέλη του Ιουνίου. Στόχος είναι το σχολείο να υποστηρίζει τους/τις μαθητές/τριες που δεν επέτυχαν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα και να μην τους/τις υποχρεώνει να καταφύγουν σε βοήθεια επί πληρωμή ή -αν δεν έχουν τέτοια δυνατότητα- να τα βγάλουν πέρα μόνοι/ες τους για να εξετασθούν τον Σεπτέμβριο.
Επίσης, θεσπίστηκε η «Ημέρα Επαγγελματικού Προσανατολισμού»: Σε κάθε σχολική μονάδα θα πραγματοποιηθεί από ειδικούς, κατά τη διάρκεια μιας σχολικής ημέρας, αναλυτική ενημέρωση για τις εναλλακτικές επιλογές εκπαίδευσης που προσφέρονται μετά το γυμνάσιο καθώς και σχετικές βιωματικές δραστηριότητες για τους μαθητές και τις μαθήτριες της Γ΄ τάξης.
Στη συνέχεια, από το σχολικό έτος 2016-17, το ΕΠΑΛ αποκτά μια νέα δομή με την οποία αποφεύγεται η πρόωρη ειδίκευση και, σύμφωνα με το υπουργείο, «εξασφαλίζεται η παροχή στέρεων γενικών και τεχνολογικών γνώσεων και δημιουργείται ένα ενιαίο μοντέλο επαγγελματικού σχολείου, ώστε να παρέχονται περισσότερες επαγγελματικές και εκπαιδευτικές διέξοδοι στους αποφοίτους».
Το νέο ΕΠΑΛ θα έχει την εξής δομή: Α΄ ΤΑΞΗ με ενιαίο πρόγραμμα, Β΄ ΤΑΞΗ με διαχωρισμό σε τομείς τεχνικο-επαγγελματικών σπουδών και Γ΄ ΤΑΞΗ με διαχωρισμό των τομέων σπουδών σε επιμέρους ειδικότητες.
- Στους απόφοιτους. χορηγείται, απολυτήριο Λυκείου, ισότιμο του Γενικού Λυκείου και Επαγγελματικό Πτυχίο ειδικότητας επιπέδου 4.
Διευρύνεται η δυνατότητα της πρόσβασης των αποφοίτων στα ΤΕΙ, ΑΣΠΑΙΤΕ, Στρατιωτικές σχολές, σχολές Αστυνομίας, Πυροσβεστικής, Εμπορικού Ναυτικού μέσω των ειδικών πανελλαδικών εξετάσεων, με ειδικό ποσοστό θέσεων. Τους δίνεται επίσης η δυνατότητα να εισάγονται σε σχολές και τμήματα των Πανεπιστημίων με ποσοστό επιπλέον θέσεων 1%.
Ξεκινά σταδιακά από τη σχολική χρονιά 2016-17, ο νέος θεσμός του προαιρετικού «Μεταλυκειακού Έτους-Τάξη Μαθητείας», με το οποίο δίνεται η δυνατότητα ασφαλούς ένταξης στην εργασία των αποφοίτων, υπό την εποπτεία του σχολείου, με πλήρη εργασιακά δικαιώματα, μισθό στο 75% του κατώτατου μισθού και ασφάλιση και συμπληρωματικής εργαστηριακής εκπαίδευσης στο σχολείο. Μετά από εξετάσεις πιστοποίησης απόκτηση πτυχίου επιπέδου 5.
Οι αλλαγές ξεκινούν σταδιακά, από το σχολικό έτος 2016-17 και θα λειτουργήσουν ως «γέφυρα» από τη υπάρχουσα στη νέα δομή των ΕΠΑΛ. Έτσι, το σχολικό έτος 2016-17 η Α΄ και η Β΄ τάξη θα έχουν νέα δομή και πρόγραμμα ενώ η Γ΄ (καθώς και η Δ΄ εσπερινών) θα ακολουθεί τη δομή του υπάρχοντος συστήματος.
Σημειώνεται, ότι υπογράφτηκαν ήδη όλες οι Υπουργικές Αποφάσεις με τις οποίες καθορίζονται όλες οι λεπτομέρειες για τη λειτουργία των ΕΠΑΛ. Με το ξεκίνημα των μαθημάτων θα είναι όλα έτοιμα, σε αντίθεση με όλες τις άλλες περιπτώσεις όπου οι προηγούμενοι νόμοι για την ΤΕΕ (2640/98, 3475/06, 4186/13) ψηφίστηκαν μόλις το Σεπτέμβρη και αιφνιδίασαν εκπαιδευτικούς και μαθητές.
Υπενθυμίζεται επίσης, η επαναλειτουργία σημαντικών τομέων και ειδικοτήτων, που είχαν καταργηθεί λόγω της διαθεσιμότητας 2500 εκπαιδευτικών της ΤΕΕ, από την προηγούμενη σχολική χρονιά 2015-16.
Όσον αφορά στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση, το υπουργείο εκτιμά ότι ξεκινά τη χρονιά ενισχυμένη, «με εκσυγχρονισμένο θεσμικό πλαίσιο προσανατολισμένο στην ενταξιακή και συμπεριληπτική εκπαίδευση».
Οι νέες δομές που προστίθενται στις υπάρχουσες και διευρύνουν τη δυνατότητα κάλυψης των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών των μαθητών σε κάθε γωνιά της χώρας, μετά από 8 χρόνια αδιαφορίας και απραξίας, είναι 531 Τμήματα Ένταξης (61 σε Νηπιαγωγεία, 344 σε Δημοτικά και 126 σε Γυμνάσια), 3 Ειδικά Νηπιαγωγεία, 6 Ειδικά Δημοτικά Σχολεία, 5 ΕΕΕΕΚ, 9 Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια και 12 Λυκειακές Τάξεις.
Η έκδοση δύο νέων Υπουργικών Αποφάσεων για τη λειτουργία των Τμημάτων ένταξης και την υλοποίηση προγραμμάτων Συνεκπαίδευσης ολοκληρώνουν τις αλλαγές του νομοθετικού πλαισίου και προωθούν την ενίσχυση των ενταξιακών θεσμών, ενώ ελαχιστοποιούν την περιθωριοποίηση μαθητών και εκπαιδευτικών και ενισχύουν θεσμικά τη συνεργασία των δομών γενικής και ειδικής εκπαίδευσης.
Γενικεύεται η λειτουργία του Ηλεκτρονικού Μητρώου μαθητών ΑμεΑ και μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, η οποία λειτούργησε πιλοτικά την περασμένη σχολική χρονιά και για πρώτη φορά αναμένεται να υπάρξει μια κοινή βάση δεδομένων που θα έχει ως αποτέλεσμα τον ακριβή προσδιορισμό του πραγματικού αριθμού μαθητών που χρήζουν ειδικής εκπαιδευτικής υποστήριξης και να λειτουργήσει ως εργαλείο στήριξης αυτών, είτε στα πλαίσια Ενός Σχολείου που αγκαλιάζει όλα τα παιδιά χωρίς διακρίσεις, είτε στα ειδικά εκπαιδευτικά πλαίσια.
Για την Ειδική Επαγγελματική Εκπαίδευση το σχολικό έτος 2016-17 αποτελεί, όπως αναφέρει το υπουργείο, «σταθμό» ως ένα μεταβατικό έτος λειτουργίας, το οποίο «σηματοδοτεί τον εκσυγχρονισμό των δομών της και προετοιμάζει τη μετάβαση στην καθολική εφαρμογή, του Ενιαίου Ειδικού Επαγγελματικού Γυμνασίου-Λυκείου, κατά το σχολικό έτος 2017-18». Με το νέο τύπο σχολείου η φοίτηση διαρκεί 4 χρόνια στο γυμνάσιο και 4 χρόνια στο λύκειο. Στο γυμνάσιο εφαρμόζεται το πρόγραμμα του γενικού γυμνασίου, προσαρμοσμένο στις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών, εμπλουτισμένο με θεωρητικά και εργαστηριακά μαθήματα προ-επαγγελματικής ετοιμότητας. Στο λύκειο εφαρμόζεται το πρόγραμμα του Εσπερινού Επαγγελματικού Γυμνασίου προσαρμοσμένο στις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών. «Αυτές οι αλλαγές θέτουν τέλος αφενός στο άναρχο νομοθετικό πλαίσιο, υπό το οποίο λειτουργούσαν ως τώρα αυτές οι δομές και αφετέρου τερματίζουν την άκαιρη, άσκοπη και αναιτιολόγητη πρόωρη εξειδίκευση των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες», επισημαίνει το υπουργείο.
Τέλος, αλλαγές υπάρχουν σε όλες τις βαθμίδες στη διδακτέα ύλη, ενώ θα εφαρμοστεί πιλοτικά και η περιγραφική αξιολόγηση. Πιο συγκεκριμένα, για όλα τα γνωστικά αντικείμενα δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου δημιουργήθηκαν στο ΙΕΠ επιτροπές που εργάστηκαν για τον εξορθολογισμό της διδακτέας ύλης, στοχεύοντας στα εξής: η διδακτέα ύλη να είναι αντίστοιχη των δυνατοτήτων των μαθητών/τριών κάθε ηλικίας, και εφικτό να ολοκληρωθεί εντός των ωρών που διατίθενται, η έκταση της διδακτέας ύλης και η ποσότητα των πληροφοριών να περιορισθεί, ώστε να εξασφαλισθεί χρόνος για διερευνητική, βιωματική μάθηση, η διδακτέα ύλη να επικεντρώνεται στα σημαντικά τμήματα/έννοιες και να επιδιώκεται εμβάθυνση σε αυτά, ενώ τα υπόλοιπα στοιχεία να προσεγγίζονται συνοπτικά.
Σήμερα προωθούνται στα σχολεία αναλυτικές οδηγίες διαχείρισης της διδακτέας ύλης ανά γνωστικό αντικείμενο και τάξη (που περιλαμβάνουν συμπληρωματικό υποστηρικτικό υλικό και προτάσεις δραστηριοτήτων) και έχει ήδη ξεκινήσει ανά ειδικότητα σχετική ενημέρωση των σχολικών συμβούλων, οι οποίοι θα αναλάβουν άμεσα την ενημέρωση και την υποστήριξη των εκπαιδευτικών στην εφαρμογή της πρότασης εξορθολογισμού.
Επίσης, σε σχολεία αντιπροσωπευτικά των διαφόρων περιοχών και τύπων σχολείων της υποχρεωτικής εκπαίδευσης θα εφαρμοστεί πιλοτικά η περιγραφική αξιολόγηση, η οποία θα συνοδεύει την αριθμητική αξιολόγηση.
