Αφροδίτη του Willendorf και η Αφροδίτη του Hohle Fels
Λογικά, η διατροφή της παλαιολιθικής εποχής θα είχε σαν αποτέλεσμα αδύνατα αλλά ισχυρά σώματα, πραγματικές πολεμικές μηχανές των σπηλαίων, όπως επέβαλλαν οι εξαιρετικά τραχιές και απαιτητικές συνθήκες επιβίωσης της εποχής. Όμως το ερώτημα είναι τι είδους γυναικεία σώματα έλκυαν τους τριχωτούς άρρενες μακρινούς προγόνους μας;
Η απάντηση ίσως βρίσκεται στην τέχνη τους-και μάλλον δεν είναι η αναμενόμενη. Το πιο γνωστό –και από τα παλαιότερα- γυναικείο άγαλμα είναι η Αφροδίτη του Willendorf στην Αυστραλία. Πρόκειται για μια εμφανώς παχύσαρκη φιγούρα, με υπερμεγέθη στήθη, προτεταμένη κοιλιά, τεράστιους γοφούς και οπίσθια. Η δε ανατομική ακρίβεια των αναλογιών του σώματος, αποκλείει την περίπτωση λάθους: το αγαλματίδιο απεικονίζει εσκεμμένα τόσο έντονες καμπύλες και είναι σχεδόν βέβαιο πως πλάστηκε ενώπιον αντίστοιχων πραγματικών μοντέλων.
Με λίγα λόγια, η Αφροδίτη του Willendorf αποτελεί το ιδανικό της Παλαιολιθικής εποχής όσον αφορά την ομορφιά. Και μια μοναδική ευκαιρία να αντλήσουμε από τα σωζόμενα αγαλματίδια, πολύτιμες πληροφορίες για την αισθητική των πολύ παλαιών κοινών μας προγόνων.
Λοιπά αγαλματίδια που έχουν κατά καιρούς βρεθεί σε διάφορες περιοχές του κόσμου, δεν απέχουν πολύ από το συγκεκριμένο πρότυπο. Από τη Σιβηρία μέχρι την Ιβηρική χερσόνησο, οι αναπαραστάσεις γυναικείων σωμάτων αυτού του τύπου παραμένουν αξιοσημείωτα ίδιες, ενώ το μόνο που ποικίλλει είναι τα μαλλιά και το υλικό κατασκευής. Το παλαιότερο είναι η Αφροδίτη του Hohle Fels από τη Γερμανία, ηλικίας 35.000 ετών.
Αυτού του τύπου τα ευρήματα δε θα έπρεπε να μας ξαφνιάζουν καθόλου. Σε εποχές εξαιρετικά δύσκολες για την επιβίωση του ανθρωπίνου είδους, τα αδύνατα έως πολύ αδύνατα σώματα θα συγκέντρωναν σχεδόν μηδενικές πιθανότητες επιβίωσης-ειδικά σε περίπτωση λοιμού. Εξ ου και περισσότερα από τα μισά ανακαλυφθέντα αγαλματίδια που απεικονίζουν γυναικείες μορφές, αποτυπώνουν παχύσαρκες, εξαιρετικά καμπυλώδεις φιγούρες.
Ακόμα και σήμερα, ένα (υπερ)χυμώδες γυναικείο σώμα θεωρείται στη Σαμόα ως ενδεικτικό πλούτου, υγείας και λόγος περηφάνιας-ενίοτε και κομπασμού. Επί τη βάσει της δαρβινικής αρχής της επιβίωσης εκείνου που προσαρμόζεται αποτελεσματικότερα στο περιβάλλον και τις συνθήκες, μια γυναίκα με μεγαλύτερα αποθέματα λίπους θα ήταν πιθανότερο να είναι γόνιμη. Πρόσφατες έρευνες προς επίρρωση αυτού, αποδεικνύουν πως κάποια συσσώρευση λίπους στους γλουτούς και τα οπίσθια σχετίζεται στατιστικά με υψηλότερη πιθανότητα σύλληψης.
Στα χρονικά καθ’ ημάς, το πρότυπο για το γυναικείο σώμα μεταλλάχθηκε πολύ κατά τη διάρκεια των τελευταίων εκατό ετών. Η εποχή του 19ου αιώνα με τα πληθωρικότατα μοντέλα που έμοιαζαν βγαλμένα από πίνακες του Ρούμπενς, έδωσε τη θέση της σε μια απότομη μεταστροφή, ειδικά μετά τη δεκαετία του ’60. Η διαφήμιση και ο μιμητισμός, έχουν μεταλλάξει άρδην το κυρίαρχο γυναικείο αισθητικό πρότυπο μέχρι τις μέρες μας.
Πάντως, υπάρχει και η ακριβώς αντίθετη άποψη που εκφράζεται από μια μερίδα επιστημόνων: η παχυσαρκία ήταν άγνωστη κατά την περίοδο των παγετώνων, όταν οι άνθρωποι της εποχής είχαν αποτραβηχτεί σε εκτάσεις αρόσιμης γης ανάμεσα στους παγωμένους όγκους που κατέκλυζαν το μεγαλύτερο μέρος της γήινης επιφάνειας. Συνεπώς, τα εν λόγω αγαλματίδια ίσως αντιπροσώπευαν ένα ιδανικό συμβολικού χαρακτήρα για μια εποχή όπου ο φόβος του λοιμού δε θα ήταν τόσο επιτακτικός σε καθημερινή βάση. Όπως και να’ χει και ασχέτως ερμηνειών, αυτά τα εκπληκτικά έργα τέχνης προσφέρονται για αναστοχασμό και (γιατί όχι) πρωτότυπη έμπνευση.
