«Καταραμένα και ευλογημένα χαρτιά» είναι ο τίτλος της αλληλογραφίας του Γιάννη Ρίτσου και της Μέλπως Αξιώτη, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις 'Αγρα και παρουσιάζεται απόψε στις 8.30 στο βιβλιοπωλείο Ιανός (Σταδίου 24).
Το άγνωστο αυτό υλικό καλύπτει το διάστημα 1960-1966 και η μερίδα του λέοντος ανήκει στον Ρίτσο: 65 δικά του γράμματα και 18 της Αξιώτη. Κάτω από ποιες, όμως, συνθήκες γράφουν ο ένας στον άλλον και τι ακριβώς αντιπροσωπεύει η επικοινωνία τους; «Όντας εξόριστη στο Ανατολικό Βερολίνο, η Αξιώτη ζητάει από τον Ρίτσο να γίνει ο φύλακας άγγελος για την έκδοση των βιβλίων της στην Ελλάδα», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Μαίρη Μικέ, καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του ΑΠΘ, που επιμελήθηκε την αλληλογραφία και έχει γράψει την εισαγωγή: «Παρακολουθούμε εδώ τον Ρίτσο σε μιαν από τις δημιουργικές του φάσεις, με την έννοια ότι ζει ελεύθερος στην Αθήνα την ώρα που η Αξιώτη έχει φύγει από την Ελλάδα τον Μάρτιο του 1947 και δεν θα επιστρέψει στην πατρίδα πριν από τον Δεκέμβριο του 1964.
Την αλληλογραφία εγκαινιάζει η Αξιώτη τον Απρίλιο του 1960 και ο Ρίτσος συζητάει μαζί της ό,τι δουλεύει ή ξαναδουλεύει εκείνο τον καιρό: το "Κοντραμπάντο", τα "Θαλασσινά", τη μετάφραση της "Κυρίας με το σκυλάκι" του Τσέχωφ, τις
"Δύσκολες νύχτες", των οποίων ετοιμάζεται η δεύτερη έκδοση, όπως και την "Καινή Διαθήκη", που θα λάβει αργότερα τον οριστικό τίτλο "Το σπίτι μου". Ο Ρίτσος καταθέτει παράλληλα τις απόψεις του για την αναγκαιότητα της τέχνης σε δύσκολους καιρούς ή για τη θαυματουργική ικανότητα της ποίησης να προσφέρει νηπενθή φάρμακα. Ταυτοχρόνως ο ποιητής δεν θα αποδειχθεί στις επιστολές μόνο ο "πρακτικός άνθρωπος", όπως τον χαρακτηρίζει η Αξιώτη, που θα τη βοηθήσει με τα βιβλία της. Θα γίνει και ο πρώτος κριτής τους, εκφράζοντας πάντοτε την αγωνία και τη λαχτάρα του για την επιστροφή της στην Ελλάδα».
Και η Αξιώτη; Τι φρονεί και πώς αντιδρά από την πλευρά της; «Στις επιστολές της Αξιώτη καταγράφονται η ασφυξία της υπερορίας, η επιτακτική ανάγκη για διάλογο και κυρίως ο πόθος της να ακούσει ξανά ζωντανή την ελληνική λαλιά και να αποτινάξει το αίσθημα της αχρησίας. Ενταγμένα στην ιστορική τους προοπτική τα γράμματα του Ρίτσου και της Αξιώτη αποτυπώνουν, πέρα από το χρονικό μιας φιλίας, τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται το ήθος της εξορίας. Και έτσι θα καταλάβουμε καλύτερα και τον τίτλο του βιβλίου "Καταραμένα και ευλογημένα χαρτιά" (από μια φράση του Ρίτσου).
Καταραμένα για την απόγνωση του εγκλεισμού και ευλογημένα για την ευφροσύνη και την αγαλλίαση που προσφέρουν η συντροφική επαφή και η δοξολογία της τέχνης».
Πώς εργάστηκε η Μ. Μικέ για την έκδοση των επιστολών; «Πρόκειται για επιστολικά τεκμήρια που συγκεντρώνονται για πρώτη φορά και προέρχονται από διαφορετικά αρχεία, ιδιωτικά και δημόσια. Για τα πρόσωπα και τους τόπους στους οποίους αναφέρονται ο Ρίτσος και η Αξιώτη, παρέχονται στον αναγνώστη όλες οι πληροφορίες που θα τον βοηθήσουν να εξοικειωθεί με τα δίκτυα των επαφών τους ή να παρακολουθήσει εκ του σύνεγγυς τη διαδικασία γένεσης των έργων τους.
Στην εισαγωγή, πάλι, αναδεικνύονται τα ιστορικά, τα πολιτικά και τα πολιτισμικά συμφραζόμενα της χρονικής περιόδου της αλληλογραφίας».
Η έκδοση «Καταραμένα κι ευλογημένα χαρτιά. Γιάννης Ρίτσος-Μέλπω Αξιώτη. Σπαράγματα αλληλογραφίας (1960-1966)», με εισαγωγή, φιλολογική επιμέλεια και σημειώσεις της Μαίρης Μαίρη Μικέ, παρουσιάζεται το βράδυ στις 8.30 στο βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟS (Σταδίου 24). Ομιλητές θα είναι οι Μαρία Κακαβούλια, αναπληρώτρια καθηγήτρια Υφολογίας, Ρητορικής και Αφηγηματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Πόπη Πολέμη, ιστορικός, Γιάννης Παπαθεοδώρου, αναπληρωτής καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, και Μ. Μικέ.
