Τι δείχνουν τα ευρήματα εξετάσεων σε μια γυναίκα παρά τον ισχυρό γενετικό κίνδυνο έφθασε 70 ετών παραμένοντας γνωστικά υγιής
H «αρχή του τέλους» για την νόσο του Αλτσχάιμερ μπορεί να σχετίζεται με μια γυναίκα, που δεν είχε ποτέ τη νόσο, καθώς όπως αναφέρει το περιοδικό Science δημοσιοποιώντας σχετική μελέτη, παρά τον ισχυρό γενετικό κίνδυνο η γυναίκα αυτή έφερε δύο αντίγραφα μιας σπάνιας γενετικής παραλλαγής που συνδέεται με όψιμη εμφάνιση Αλτσχάιμερ, που ονομάζεται APOE3 Christchurch και η οποία φάνηκε ανθεκτική στη γνωστική έκπτωση της νόσου.
Τώρα οι επιστήμονες παρατήρησαν, πώς ποντίκια με παρόμοιο σύνολο γενετικών μεταλλάξεων ανταποκρίθηκαν στην θεραπεία, για συμπώματα που μοιάζουν με το Αλτσχάιμερ. Παρομοίως με τον άνθρωπο, τα ποντίκια φάνηκε να έχουν λιγότερα νευρολογικά ελαττώματα, που σχετίζονται με προχωρημένα στάδια της νόσου, με βασικό παράγοντα τον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα καθαρισμού του εγκεφάλου (μικρογλοία) ανταποκρίνονται στην παθολογία της νόσου.
Αυτό δίνει νέα ελπίδα για την ανάπτυξη θεραπειών για τη νόσο του Αλτσχάιμερ που επικεντρώνονται στην πρόκληση αυτών των συγκεκριμένων απαντήσεων. Η ερευνητική ομάδα από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον λέει ότι αυτή η απάντηση βοηθά να σπάσει η σύνδεση μεταξύ του πρώιμου σταδίου του Αλτσχάιμερ χωρίς συμπτώματα και του όψιμου σταδίου της γνωστικής έκπτωσης.
Τόσο οι γενετικές -που ονομάζεται αυτοσωμική κυρίαρχη νόσος του Αλτσχάιμερ (ADAD)- όσο και οι μη γενετικές μορφές του Αλτσχάιμερ, χρειάζονται περίπου 30 χρόνια για να αναπτυχθούν. Δεν υπάρχουν συμπτώματα για τα πρώτα 20 περίπου χρόνια, καθώς το αμυλοειδές συσσωρεύεται αργά στον εγκέφαλο. Όταν τα επίπεδα αμυλοειδούς στον εγκέφαλο φτάσουν σε ένα κρίσιμο σημείο, πολλές καταστροφικές διεργασίες αρχίζουν να συνεργάζονται.
Μια πρωτεΐνη που ονομάζεται tau, αρχίζει να μπλέκεται και να εξαπλώνεται, επιβραδύνοντας τον μεταβολισμό του εγκεφάλου και προκαλώντας τη συρρίκνωση των ιστών, οδηγώντας σε γνωστική έκπτωση. «Ένα από τα μεγαλύτερα αναπάντητα ερωτήματα στον τομέα του Αλτσχάιμερ είναι γιατί η συσσώρευση αμυλοειδούς οδηγεί σε παθολογία tau», δήλωσε ο νευρολόγος Ντέιβιντ Χόλτσμαν. «Οποιοσδήποτε προστατευτικός παράγοντας είναι πολύ ενδιαφέρων, διότι μας δίνει νέα στοιχεία για το πώς λειτουργεί η νόσος», πρόσθεσε.
Πολλά μέλη της οικογένειας της Κολομβιανής γυναίκας είχαν διαγνωστεί με ADAD, με τα συμπτώματα να εμφανίζονται γύρω στα 40 χρόνια. Στην περίπτωση της συγκεκριμένης οικογένειας, η ασθένεια προκλήθηκε από μια μετάλλαξη σε ένα γονίδιο που ονομάζεται presenilin-1, το οποίο σχετίζεται με αυξημένη τάση σχηματισμού αμυλοειδικών πλακών, με τη συσσώρευση αμυλοειδούς να αρχίζει γύρω στην ηλικία των 20 ετών.
Ένα άτομο της οικογένειας πέτυχε αυτό που φαινόταν αδύνατο: Παρέμεινε γνωστικά υγιής μέχρι τα 70 της χρόνια, παρόλο που είχε κληρονομήσει τη μετάλλαξη presenilin-1. Όσοι συγγενείς της έφεραν μόνο ένα αντίγραφο της APOE3ch, εξακολουθούσαν να εμφανίζουν σημάδια γνωστικής επιδείνωσης σε νεότερη ηλικία. Η μελέτη του 2019 υπέθεσε ότι οι επιπλέον μεταλλάξεις της γυναίκας καθυστερούσαν τη διαδικασία επιβραδύνοντας την ταχεία εξάπλωση της πρωτεΐνης tau. «Η περίπτωση αυτής της γυναίκας ήταν πολύ, πολύ ασυνήθιστη γιατί είχε παθολογία αμυλοειδούς αλλά όχι παθολογία tau και πολύ ήπια γνωστικά συμπτώματα που εμφανίστηκαν αργά», εξήγησε ο Χόλτσμαν.
Δεδομένου όμως ότι το συγκεκριμένο σύνολο γενετικών μεταλλάξεων έχει καταγραφεί μόνο σε ένα άτομο στον κόσμο, ήταν αδύνατο να προσδιοριστεί αν εμπλέκονται άλλοι παράγοντες στην αξιοσημείωτη γνωστική της υγεία. Έτσι, ο Χόλτσμαν και οι συνεργάτες του μελέτησαν ποντίκια που είχαν τροποποιηθεί γενετικά ώστε να παράγουν περίσσεια αμυλοειδούς και εισήγαγαν ένα γονίδιο με τη μετάλλαξη APOE3ch. Στη συνέχεια τους χορήγησαν ενδοφλέβια μικρή ποσότητα tau – που αναμενόταν να προκαλέσει προβλήματα σε εγκεφάλους ήδη γεμάτους αμυλοειδές.
Στα μοντέλα ποντικών, όπως και στην περίπτωση της Κολομβιανής γυναίκας, το tau δεν εξαπλώθηκε όπως αναμενόταν. Ο λόγος ήταν τα μικρογλοία γύρω από τις πλάκες αμυλοειδούς ήταν εξαιρετικά ενεργά και αποτελεσματικά στον καθαρισμό της πρωτεΐνης. «Αυτά τα μικρογλοία προσλαμβάνουν το tau και το αποικοδομούν πριν η παθολογία του εξαπλωθεί αποτελεσματικά στο επόμενο κύτταρο», εξήγησε ο ερευνητής. «Αυτό μπλόκαρε ένα μεγάλο μέρος της μεταγενέστερης διαδικασίας- χωρίς παθολογία tau, δεν έχουμε νευροεκφυλισμό, ατροφία και γνωστικά προβλήματα», πρόσθεσε.
Οι προστατευτικές επιδράσεις της APOE3ch δεν είναι σαφείς στην όψιμη έναρξη της νόσου Αλτσχάιμερ και θα μπορούσαν να διαφέρουν ανάλογα με την καταγωγή ενός ατόμου ή αν εμπλέκονται άλλες γενετικές μεταλλάξεις. Αυτό είναι ένα σημαντικό πεδίο που πρέπει να μελετηθεί περαιτέρω, σύμφωνα με την ομάδα.
