Του Γιώργου Λαμπίρη
To 1985 ένας πανέξυπνος μεν, παντελώς άγνωστος δε επιχειρηματίας, o Tommy Hilfiger, χρησιμοποιεί ένα επικοινωνιακό τρικ, το οποίο του προσφέρει ταχύτατη αναγνώριση. Το κόλπο ήταν απλό και ταυτόχρονα άκρως δελεαστικό. Το μόνο που έκανε ήταν να εξάψει την περιέργεια του εκάστοτε αναγνώστη. Η πρόταση στη διαφήμιση έγραφε: “Ποιος διάολο είναι αυτός ο Tommy Hilfiger”(Who the hell is T....H.....?).
Υποκινώντας την περιέργεια του κόσμου, ο οποίος ήθελε να μάθει ποιος στην ευχή είναι αυτός ο Hilfiger, κατάφερε αυτό που ίσως θα χρειαζόταν πολλά εκατομμύρια δολάρια διαφημιστικής δαπάνης για να πετύχει, και μάλιστα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Η επικοινωνιακή δύναμη της συγκεκριμένης πρότασης ήταν αρκετή για να προκαλέσει αναταράξεις στον χώρο της μόδας και να καθιερώσει τον διάσημο σχεδιαστή στη συνείδηση και τις ενδυματολογικές συνήθειες εκατομμυρίων ανθρώπων. Και φυσικά στο στερέωμα της παγκόσμιας αγοράς ειδών ένδυσης.
Χρόνια μετά, το 2004, ο Μαρκ Ζάκεμπεργκ, ιδρύει το 'βιβλίο των προσώπων', το διάσημο facebook, δημιουργώντας έναν παγκόσμιο τεχνολογικό και οικονομικό κολοσσό με ανυπολόγιστη επιρροή σε διάστημα πολύ μικρότερο από το αναμενόμενο.
Γιατί σας τα λέω όλα αυτά; Γιατί ένα μικρό “πείραμα”, ήταν αρκετό για να μου δείξει τη δύναμη του μέσου που λέγεται facebook, και το ποσοστό επιρροής που μπορεί να έχει. Το παράδειγμα πολύ απλό, διασκεδαστικό ίσως στην αρχή, στη συνέχεια όμως τρομακτικό, αν κανείς αναλογιστεί τη δύναμή του.
Κάποιος, με περισσή δόση χιούμορ, ίσως περισσή δόση κακόβουλης σκέψης ή ακόμα και διάθεση να πειραματιστεί με ανθρώπους, δημιούργησε έναν ηλεκτρονικό σύνδεσμο στο facebook. Ο ίδιος σύνδεσμος βρέθηκε και στα δικά μου χέρια. Και έκανε το εξής απλό: Αν για παράδειγμα εγώ έγραφα στην προσωπική μου σελίδα,“Δείτε ποιος είναι ο μεγαλύτερος απατεώνας της χώρας: www.fb.com/profile.php?=75876879 “, αυτομάτως παρέπεμπα με αυτή τη διεύθυνση, κάθε φορά στο πρόσωπο που έκανε το... λάθος να πατήσει τον ενεργό σύνδεσμο. Δηλαδή πίσω από αυτή την ανάρτηση κρυβόταν κάθε φορά ο εκάστοτε αναγνώστης της ανάρτησης.
Έτσι, πέρασα από τη διαδικασία της σκέψης στην πράξη. Ανέβασα μια ανάρτηση στο προφίλ μου, γράφοντας “Αυτός είναι ο άνθρωπος, τον οποίο πρέπει ο καθένας να αποφεύγει: www.fb.com/profile.php?=75876879”. Σε λίγη μόλις ώρα έλαβα δεκάδες παράπονα, αλλά και τηλεφωνήματα στο κινητό μου. Πίσω από κάθε παράπονο ή μήνυμα βρισκόταν ένας 'φίλος' μου στο facebook, ο οποίος έβλεπε να τον προσβάλω – εικονικά – αφού στην πραγματικότητα όποιος και αν διάβαζε την ανάρτηση θα έβλεπε πίσω από την υποτιθέμενη προσβολή τον εαυτό του.
Λίγη ώρα αργότερα, μετρώντας τη δύναμη της εξαπάτησης ή απλά τη δύναμη επιρροής του μέσου και τι μπορεί αυτό να προκαλέσει, κατέβασα την ανάρτηση. Στην αρχή γέλασα με την ψυχή μου δοκιμάζοντας αυτό το... πείραμα. Λίγη ώρα μετά όμως, όταν το ξανασκέφτηκα, όπως κάποιος που αποκτά δεύτερες σκέψεις, κατέβασα την ανάρτηση.
Σημειωτέον, στα 20 λεπτά που άφησα ενεργή την ανάρτηση “ Αυτός είναι ο άνθρωπος, τον οποίο πρέπει ο καθένας να αποφεύγει”, χρειάστηκε να εξηγήσω στους παραπονούμενους που με ρωτούσαν 'με ποιο δικαίωμα τους προσβάλω', ότι δεν πρόκειται παρά για μία “φάρσα” του δημοφιλούς μέσου.
Καταλαβαίνετε τις παρεξηγήσεις που μπορεί ένα τέτοιο post να δημιουργήσει από τη μία στιγμή στην άλλη, με φίλους, γνωστούς, αλλά και άγνωστους, οι οποίοι από περιέργεια πατούν να διαβάσουν πάνω σε αυτό που έχω γράψει και με έκπληξη βλέπουν τον ίδιο τους τον εαυτό. Να ανακηρύσσεται απατεώνας, ο νεκρός της Αμφίπολης, ο έρωτας της ζωής μου ή οτιδήποτε άλλο μου περνούσε από το μυαλό.
Πού θέλω να καταλήξω; Το κάθε μέσο και δη το διαδίκτυο έχει τον τρόπο του να επιβάλει και να διαμορφώνει αντιλήψεις. Αυτό που χρειάζεται, εκτός από προσεκτική διαχείριση του μέσου, είναι σε κάθε περίπτωση σεβασμός όλων όσων μπορεί να σχετίζονται με αυτό.
Ας μην ξεχνάμε ότι πολύ πρόσφατα, η δημοφιλής σελίδα κοινωνικής δικτύωσης, κατηγορήθηκε για την προσπάθειά της να καθορίσει και να κατευθύνει τα συναισθήματα μεγάλης μερίδας χρηστών. Τι θα μπορούσε λοιπόν να σταθεί εμπόδιο σε κάποιον, που θέλει να φέρει τα πάνω κάτω για λίγες ώρες, να το κάνει, απλά και μόνο με μία πλασματική ηλεκτρονική διεύθυνση.
Σε κάθε περίπτωση, εγώ ήμουν ο κακός που έπρεπε να εξηγεί και όλοι οι υπόλοιποι που διάβαζαν αυτό που είχα γράψει, εκείνοι που έχασαν το φυσιολογικό τους χρώμα, με διακυμάνσεις που ξεκινούσαν από την ώχρα της παγωμάρας και κατέληγαν σε βαθύ κόκκινο θυμού και αγανάκτησης για τον ξεδιάντροπο που τους εξέθετε.
Δοκιμάζοντας έτσι απλά τη δύναμη του μέσου. Ικανή για το καλύτερο και για το χειρότερο. Ικανή να χωρίσει και να ενώσει, να πληροφορήσει και να παραπληροφορήσει. Να αποπλανήσει και να κατευθύνει. Να προσβάλει και να εκθειάσει. Να σε κάνει τον ήρωα της στιγμής ή τον μισητό εχθρό ακόμα και κάποιου εντελώς άγνωστου το αμέσως επόμενο λεπτό.
