Συνέντευξη στη Μαρία Θανοπούλου
Φωτογραφίες: Titus Nachbauer
Με σπουδές στο πιάνο και τη σύνθεση, το 2002 βρέθηκε για μεταπτυχιακές σπουδές στη σύνθεση στο Ωδείο του Άμστερνταμ. Σήμερα, η συνθέτρια και πιανίστρια Ασπασία Νασοπούλου όχι μόνο διαπρέπει στη χώρα της τουλίπας αλλά πρόσφατα έλαβε το πρώτο βραβείο και το βραβείο κοινού στο Διεθνή Διαγωνισμό σύνθεσης Keuris για το έργο της "Νανούρισμα".
Πώς νιώθετε για τη βράβευση σας στο Διεθνή Διαγωνισμό Keuris;
Το διπλό βραβείο επιτροπής και κοινού με ένα έργο πολύ λιτό στη μουσική του γλώσσα, ένα νανούρισμα εμπνευσμένο πάλι από την παράδοση μας ομολογώ ότι με εξέπληξε. Η μεγαλύτερη έκπληξη ήταν το βραβείο του κοινού και τα σχόλια τους μετά το αποτέλεσμα. Δεν περίμενα ότι ένα “εσωτερικό” κομμάτι θα συγκινούσε τόσο ένα κοινό που είναι συνηθισμένο σε πολύ εξωστρεφή έργα. Τα τελευταία χρόνια είχα και άλλες παρόμοιες εκπλήξεις περί αισθητικής αλλά και σύνδεσης της μουσικής μου με το κοινό που με έκαναν να δω και απτά κάτι που πίστευα πάντα. Aν είσαι απόλυτα ειλικρινής με τον εαυτό σου, όταν συνθέτεις, τότε είσαι σύγχρονος. Πέρα από μουσικές γλώσσες και τάσεις.
Πότε και πώς βρεθήκατε στην Ολλανδία;
Βρέθηκα στην Ολλανδία το 2002 για μεταπτυχιακές σπουδές στη σύνθεση. Ερευνώντας τις διάφορες χώρες από άποψη μουσικών σπουδών, η Ολλανδία συνδύαζε ένα ελκυστικό σύνολο ποιότητας, καλλιτεχνικής δράσης, ανοικτού αισθητικά χώρου. Επιπλέον, η μουσική συνάφεια με το δάσκαλο που επέλεξα τον Wim Henderickx έπαιξε καταλυτικό ρόλο. Στο Ωδείο του Άμστερνταμ έκριναν ότι είχα επαρκή ακαδημαϊκή κατάρτιση αλλά χρειαζόμουν να εξερευνήσω τις καλλιτεχνικές μου ανησυχίες δραστικότερα. Πολύ σοφή απόφαση, αφού ο ένας χρόνος στο τελευταίο έτος του πτυχίου -πριν γίνω δεκτή για Μάστερ- ήταν μια έκρηξη ιδεών, συνεργασιών και δημιουργικής παραγωγής. Συνέθεσα έξι άκρως διαφορετικά έργα σε διάστημα ενός χρόνου!
Πώς θα χαρακτηρίζατε τη ζωή σας εκεί;
Η καθημερινή πρακτική ζωή είναι αρκετά εύκολη. Ακόμα και μετά από δώδεκα χρόνια το Άμστερνταμ ως πόλη (ένα πολυεθνικό χωριό, όπως το ονομάζω) αλλά και ο κόσμος και η δυναμική που φέρει μπορεί να συνεχίζει να σε εκπλήσσει και να σε γοητεύει. Θα έλεγα λοιπόν ότι ο συνδυασμός χώρου αλλά και ανθρώπων που συναναστρέφομαι κοινωνικά και επαγγελματικά κάνει τη ζωή μου να είναι γεμάτη και σε συνεχή δυναμική κίνηση.
Τι νοσταλγείτε πιο πολύ από την Ελλάδα;
Νοσταλγώ χωρίς καμία αμφιβολία τις μυρωδιές της φύσης στις διάφορες εποχές του χρόνου, τα χρώματα και τη μοναδική μνήμη και ενέργεια που εκπέμπουν κάποιοι χώροι.
Είσαστε καθηγήτρια πιάνου στο British School of Amsterdam...Τι σας ρωτάνε οι μαθητές σας όταν μαθαίνουν ότι είσαστε ελληνίδα; Τι γνωρίζουν για τη χώρα μας;
Οι μαθητές του συγκεκριμένου σχολείου καλώς ή κακώς ταξιδεύουν πολύ οπότε δεν εκδηλώνουν κάποια ιδιαίτερη αντίδραση στην εθνικότητα ενός ατόμου. Επειδή όμως χρησιμοποιώ πολλά παραδείγματα από την Ελλάδα όταν διδάσκω, πάντα υπάρχει πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και ρωτάνε για τους αρχαίους φιλοσόφους και για την ελληνική μυθολογία. Όσο και να φαίνεται περίεργο, διδάσκονται πάρα πολλά για την κεραμική τέχνη, για το αρχαίο θέατρο και φυσικά για την ελληνική μυθολογία.
Ποια είναι η πηγή έμπνευσης σας;
Η έμπνευση είναι μια πολυχρησιμοποιημένη αλλά και παρεξηγημένη λέξη. Εικόνες, εντυπώσεις, ιδέες, και ήχους συγκεντρώνω καθημερινά ηθελημένα είτε ακούσια. Όταν έρχεται η ώρα της σύνθεσης όλο αυτό το υλικό εμφανίζεται επεξεργασμένο, μεταμορφωμένο ή και αυτούσιο και παίζει ρόλο μούσας ή ακόμα και ρόλο δομικού στοιχείου της μουσικής μου. Όλα αυτά τα χρόνια όμως, έχω ανακαλύψει κάποιες προσωπικές συνδέσεις της σκέψης μου και των συναισθημάτων μου με δύο άλλες μορφές τέχνης-την ποίηση και το χορό- που έχουν παίξει καταλυτικό ρόλο κατά τη συνθετική διαδικασία και που επανέρχονται μέσα στο χρόνο επαναληπτικά και έτσι μπορώ να πω ότι παίζουν και αυτά ρόλο πηγής έμπνευσης. Τα τελευταία οκτώ χρόνια ασχολούμαι πολύ εντατικά με τη σχέση ποίησης μουσικής. Περιέργως συχνά, πολύ ενδιαφέρον ποιητικό υλικό παρουσιάζεται στο δρόμο μου εντελώς τυχαία προερχόμενο από διαφορετικές εποχές και από γνωστούς μέχρι εντελώς ανεξερεύνητους ποιητές.
Πώς θα χαρακτηρίζατε τη μουσική σας;
Δε νομίζω ότι μπορεί ο ίδιος ο συνθέτης να απαντήσει σαφώς σ’αυτή την ερώτηση γιατί η διαδικασία και το αποτέλεσμα είναι απόλυτα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Ίσως χρησιμοποιώντας τεχνικούς όρους να προσπαθούσε να πει κάτι που ουσιαστικά όμως θα περιέγραφε μόνο το περίγραμμα της δουλειάς του. Θα μπορούσα να δώσω μια απάντηση στην ερώτηση σας επαναλαμβάνοντας λόγια συναδέλφων συνθετών, μουσικών, συνεργατών και κριτικών για την εμπειρία που είχαν ακούγοντας τη μουσική μου. Κάποιοι από τους χαρακτηρισμούς μπορούν να συνοψιστούν στο ότι η μουσική μου έχει σύγχρονο λυρισμό και εσωτερική δυναμική που κάνει οικείο κάτι άπιαστο.
Ποιο από τα έργα σας ξεχωρίζετε και γιατί;
Όλα τα κομμάτια είναι σαν παιδιά μου και είναι πολύ ξεχωριστό το καθένα για τη συγκεκριμένη στιγμή που δημιουργήθηκε. Γιατί κατά τη διαδικασία έχω δώσει το εκατό τοις εκατό της συγκέντρωσης μου και ακόμα όταν μετέπειτα κρίνω το αποτέλεσμα με κριτήρια τεχνικά και δημιουργούνται αμφιβολίες, το έργο παραμένει όντως ξεχωριστό. Αλλά αν θα έπρεπε οπωσδήποτε να αναφέρω ένα έργο, θα έλεγα το τελευταίο έργο μου ‘Nachtwerk” (Νυχτερινή δουλειά) για το DoelenKwartet και αφηγητή τον πολυδιάστατα ταλαντούχο –μαέστρο, ποιητή και συνθέτη- Μicha Hamel. Και αυτό, γιατί ένα πράγματι πολύ δύσκολο γλωσσικά και μεγάλης διάρκειας έργο, γράφτηκε αμέσως μετά τη γέννηση της κόρης μου σχεδόν κατά μαγικό τρόπο. Αυτή τη στιγμή είναι σε τουρνέ σε όλη την Ολλανδία.
Τι θα λέγατε για τη μουσική ζωή στην Ελλάδα;
Η Ελλάδα έχει παράδοση στη μουσική δημιουργία. Σήμερα δυστυχώς όπως μαθαίνω ένα πολύ υψηλής ποιότητας σύνολο ανθρώπων της μουσικής στη χώρα μας παλεύει να βρει διεξόδους. Είμαι όμως αισιόδοξη βλέποντας ότι κόντρα στις πολύ μεγάλες δυσκολίες εμφανίζονται πολύ ενδιαφέρουσες και πρωτότυπες μουσικές πρωτοβουλίες.
Τι είναι για εσάς η μουσική;
Η μουσική για μένα πέρα από είδη, εποχές και κοινωνικά πλαίσια είναι μια άμεση επικοινωνιακή δύναμη που ταυτόχρονα μπορεί να ενεργοποιήσει το μυαλό και τον ψυχικό κόσμο κάθε ατόμου.
Ποια είναι η φιλοσοφία της ζωής σας;
Να προσεγγίζεις και τελικά να ανακαλύπτεις την ουσία και την απλότητα πραγμάτων και καταστάσεων.
Στα σχέδια σας υπάρχει η Ελλάδα;
Eίμαι σε επαφή με καλούς συναδέλφους συνθέτες και μουσικούς που επικοινωνούμε καλλιτεχνικά και κάθε χρόνο προσπαθούμε να έχουμε κάποιες προτάσεις για τη μουσική σκηνή στην Ελλάδα. Έργα μου έχουν παιχτεί σε διάφορες πόλεις και καλοκαιρινά φεστιβάλ (Πάτρα, Σύρο, Κρήτη) και αναμένεται την επόμενη χρονιά η πρεμιέρα του "in the forest of the lunar grapefruits", ένα μικρό θεατρικό ντουέτο βασισμένο σε κείμενα του Φ.Γ.Λόρκα για τη σοπράνο Μάιρα Μηλολιδάκη και τον ακορντεονίστα Κωνσταντίνο Ράπτη. Επίσης, δουλεύω με την ομάδα Ραφή και τον ποιητή Θοδωρή Ρακόπουλο μια μουσική παράσταση για παιδιά -και όχι μόνο- πάνω στο "Moon whales and other moon poems" του Ted Hughes.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρό σας;
Δεν έχω μεγάλα όνειρα. Να είμαι καλά όπως και οι αγαπημένοι μου και να συνεχίσω το ταξίδι της ζωής κρατώντας όσο μπορώ ζωντανή την περιέργεια ενός παιδιού. Φυσικά με πολύ μουσική συνοδεία!
