Οι σεισμοί, οι λιμοί, οι λοιμοί, οι καταποντισμοί και γενικότερα οι φυσικές καταστροφές και οι κακουχίες των ανθρώπων γεννούν θεούς οι οποίοι είναι ισχυροί, κριτές και ηθικοί νομοθέτες. Αυτό διαπίστωσε μια διεπιστημονική έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS).
Η μελέτη ερευνά την ανάγκη θρησκεύεσθαι μεταξύ των ανθρώπων και πώς μπορούν οι δύσκολες περιβαλλοντικές και κλιματολογικές συνθήκες να συνδέονται με την ανάδυση των θρησκευτικών πεποιθήσεων.
Στην έρευνα συμμετείχαν επιστήμονες από πολλά επιστημονικά πεδία όπως βιολόγοι, οικολόγοι, γλωσσολόγοι, ανθρωπολόγοι, θρησκειολόγοι, ψυχολόγοι.
Οι ερευνητές, αφού μελέτησαν κλιματολογικά, οικολογικά, εθνογραφικά, ιστορικά και κοινωνιολογικά στοιχεία για 583 παραδοσιακές κοινωνίες σε όλο τον κόσμο, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν σε ισχυρούς Θεούς, που είναι ηθικοί κριτές, στις περιόδους αυξημένων δυσκολιών και ακραίων καιρικών φαινομένων.
Στα συμπεράσματα της μελέτης αναφέρεται ότι το γεγονός αυτό φωτίζει πώς μονοθεϊστικές θρησκείες όπως ο ιουδαϊσμός, εμφανίστηκαν και γιατί τέτοια συμβάντα (λιμοί, αρρώστιες, κατακλυσμοί κ.α.) παίζουν κεντρικό ρόλο στις θρησκευτικές αφηγήσεις τους. Η πίστη σε έναν αυστηρό Θεό κριτή, που επιβάλλει μια σειρά από ηθικούς κανόνες, βοήθησε να διατηρηθεί η συνοχή των κοινωνιών που βρίσκονταν υπό πολλαπλή πίεση από το φυσικό περιβάλλον.
"Όταν η ζωή γίνεται δύσκολη ή αβέβαιη, οι άνθρωποι πιστεύουν σε μεγάλους θεούς. Η συνεκτική κοινωνική συμπεριφορά βοηθά τους ανθρώπους να τα βγάλουν πέρα σε σκληρά ή απρόβλεπτα περιβάλλοντα", δήλωσε ένας από τους ερευνητές, ο Ράσελ Γκρέι, καθηγητής του νεοζηλανδικού Πανεπιστημίου του Όκλαντ και διευθυντής του γερμανικού Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Ιστορία και τις Επιστήμες της Ιένας.
Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι και κάποια ζώα, πέρα από τον άνθρωπο, τείνουν να σχηματίζουν ομάδες και να αναπτύσσουν κοινωνική ζωή, όταν αντιμετωπίζουν περιβαλλοντικές δυσκολίες, με βάση την (ενστικτώδη) λογική "η ισχύς εν τη ενώσει".
Στη μελέτη τονίζεται πάντως ότι το φαινόμενο της θρησκείας είναι εξαιρετικά πολύπλοκο και με ποικίλες προεκτάσεις και δεν μπορεί να αποδοθεί εύκολα σε έναν παράγοντα καθώς και ότι, μετά την αρχική εμφάνιση, άλλοι παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εξάπλωσή της, όπως οι κατακτήσεις νέων εδαφών, οι εμπορικοί δεσμοί, η εξάπλωση μιας κοινής γλώσσας κ.α.
