Το όνομά του στους περισσότερους από εμάς δε λέει και πολλά (πιθανότατα τίποτα απολύτως), όμως ο Δεινοκράτης βρίσκεται αυτές τις μέρες στο επίκεντρο της διαμάχης που έχει ξεσπάσει στις τάξεις των αρχαιολόγων αναφορικά με το μνημείο της Αμφίπολης και τα ευρήματα των ανασκαφών.
Το όνομα του Δεινοκράτη έριξε στο τραπέζι η ίδια η επικεφαλής των ανασκαφών στην Αμφίπολη, Κατερίνα Περιστέρη, που σε πρόσφατες δηλώσεις της εκτίμησε ότι τόσο ο περίβολος όσο και ο τύμβος στην Αμφίπολη είναι δικά του έργα.
“Τα πλαϊνά του τάφου είναι μικρογραφία του περιβόλου και πάνω στις καρυάτιδες έχουμε γείσο και καταπληκτική ορθομαρμάρωση, που είναι και αυτή μικρογραφία του περιβόλου. Όλα αυτά ανήκουν στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα και μάλιστα μπορούμε να πούμε πως όπως είναι του Δεινοκράτη η περίβολος, είναι και σχεδιαστικά και ο τάφος του Δεινοκράτη”, ήταν η αναφορά της Κατερίνας Περιστέρη κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε την περασμένη εβδομάδα.
Ωστόσο, με την κ. Περιστέρη δε φαίνεται να συμφωνεί η καθηγήτρια Κλασσικής Αρχαιολογίας Όλγα Παλαγγιά, η οποία επιμένει πως το μνημείο δεν χρονολογείται από τα ελληνιστικά χρόνια, αλλά από τη ρωμαϊκή εποχή. Μάλιστα, μιλώντας την Τετάρτη στο Mega, άφησε αιχμές κατά την επικεφαλής των ανασκαφών ακριβώς για την αναφορά της στον Δεινοκράτη, σχολιάζοντας πως “πριν μπει στον τάφο η κ. Περιστέρη, χωρίς να έχει κανένα στοιχείο, δήλωσε ότι ήταν ο Δεινοκράτης ο δημιουργός του τάφου”.
Ποιος ήταν όμως ο περί ου ο λόγος Δεινοκράτης, και ποια είναι η σχέση του με την Αμφίπολη;
Ο Δεινοκράτης ο Ρόδιος ήταν αρχαίος Έλληνας αρχιτέκτονας και τεχνικός σύμβουλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που έζησε και μεγαλούργησε κατά τον 4ο αιώνα προ Χριστού. Η στενή σχέση του με τον Μέγα Αλέξανδρο λύνει εξαρχής την απορία για το πώς μπορεί να σχετίζεται ο Δεινοκράτης με την Αμφίπολη, καθώς το επικρατέστερο σενάριο μέχρι στιγμής για το πρόσωπο (ή τα πρόσωπα) που είναι θαμμένο στο μεγαλοπρεπές μνημείο φαίνεται να είναι ότι πρόκειται για κάποιο συγγενικό πρόσωπο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Μεταξύ των έργων για τα οποία είναι γνωστός ο Δεινοκράτης είναι ο σχεδιασμός της πόλης της Αλεξάνδρειας, καθώς ήταν ο υπεύθυνος της μελέτης για την κατασκευή της πόλης, κατόπιν εντολής του μεγάλου στρατηλάτη. Μάλιστα, ο Δεινοκράτης είχε αρχικά προτείνει να κατασκευαστεί η πόλη με το όνομα του Αλέξανδρου στο όρος Άθως, μια πρόταση όμως που απέρριψε ο Αλέξανδρος, διότι η περιοχή δεν ήταν γόνιμη και δεν εξασφάλιζε ικανοποιητικές συνθήκες διαβίωσης για τους κατοίκους.
Επιπλέον, ο Δεινοκράτης ήταν αυτός που σχεδίασε το νεκρικό μνημείο για τον στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου Ηφαιστίωνα, που πέθανε το 324 π.Χ. στη Βαβυλώνα. Ήταν χτισμένο από πέτρα και έμοιαζε με βαβυλωνιακό ναό, είχε 6 ορόφους και ήταν επιχρυσωμένο.
Τέλος, ο Δεινοκράτης ήταν ένας από τους αρχιτέκτονες που ανέλαβαν την ανακατασκευή του ναού της Αρτέμιδος, ο οποίος είχε καταστραφεί από τον Ηρόστρατο το 356 π.Χ..
Είναι λοιπόν μάλλον προφανές ότι ο Δεινοκράτης θα μπορούσε θεωρητικά να είναι ο “εγκέφαλος” πίσω από το μυστηριώδες μνημείο της Αμφίπολης – έζησε κατά την περίοδο που, σύμφωνα με την Κατερίνα Περιστέρη, χτίστηκε ο τάφος, και σίγουρα είχε τις τεχνικές γνώσεις για να φέρει σε πέρας ένα τόσο μεγάλο έργο. Το αν θα επιβεβαιωθεί η θεωρία αυτή, ωστόσο, μένει να το δούμε...
