Του Γιώργου Λαμπίρη
To 1900, όταν μια ομάδα σφουγγαράδων από τη Σύμη βουτούσε στο βυθό των Αντικυθήρων, κανείς δεν μπορούσε τότε να φανταστεί τη σημασία των αρχαιολογικών ευρημάτων που ανακαλύφθηκαν σε ναυάγιο στην περιοχή μεταξύ των Κυθήρων και της Κρήτης. Το νησί που κατά την αρχαιότητα ήταν γνωστό ως Αίγιλα, αποτελούσε την είσοδο στο Αιγαίο. Τόπος στρατηγικής σημασίας και ορμητήριο των πειρατών από την αρχαιότητα. Στο βυθό του περάσματος του μικρού αυτού νησιού βρέθηκε ο περίφημος Έφηβος και ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων.
(ΦΩΤΟ: Ο περίφημος Μηχανισμός των Αντικυθήρων)
Στην ίδια περιοχή, 114 χρόνια μετά την πρώτη βουτιά των σφουγγαράδων που έφερε στο φως τα σπουδαία αυτά ευρήματα, η ιστορία ξαναγράφεται. Μια ομάδα επιστημόνων επιστρέφει στο σημείο με όπλο την τεχνολογία και με ελπίδες ότι μπορεί να φέρει στην επιφάνεια νέα στοιχεία.
Όλα αυτά στον απόηχο - θα μπορούσε κανείς - των συνεχών αρχαιολογικών ανακαλύψεων στον τύμβο της Αμφίπολης.
Το news.gr επικοινώνησε με την επικεφαλής της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, Αγγελική Σίμωσι, αναζητώντας περισσότερες λεπτομέρειες ενόψει του σημαντικού αυτού εγχειρήματος.
-Γιατί επιλέγετε τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή για να πραγματοποιήσετε νέες έρευνες στο σημείο και πώς φτάσαμε στο κατώφλι νέων ερευνητικών δραστηριοτήτων στην περιοχή;
«Το θέμα των Αντικυθήρων δεν είχε κλείσει οριστικά, έπρεπε να βρεθεί η ευκαιρία και να συνεχιστεί η έρευνα. Έτσι, το 2012 έγινε η πρώτη επιστροφή στο νησί.
Κατά την έρευνα του 2012 ανελκύστηκαν τα μολύβδινα στελέχη μιας ξύλινης άγκυρας και ένας αμφορέας χαρακτηριστικός του φορτίου του.
Όμως δεν αρκεστήκαμε στα ευρήματα αυτά, δεν γνωρίζαμε μάλιστα εάν ανήκουν στο ίδιο ναυάγιο ή σε ένα δεύτερο πλησίον αυτού.
Το 2013 επιστρέψαμε για λίγες μόνο μέρες και τότε κατεβήκαμε σε βαθύτερα νερά. Ένα πλάτωμα στον απότομο κρημνό του βράχου κινεί την προσοχή μας, πρέπει εδώ να σκάψουμε να δούμε τι κρύβεται κάτω από την άμμο».
-Ποιοι θα συμμετάσχουν στη συγκεκριμένη αποστολή και γιατί επιλέγει ένας αμερικανικός φορέας να αναμειχθεί στις έρευνες;
«“Επιστροφή στα Αντικύθηρα”, είναι ο τίτλος, που δίδεται στη νέα ερευνητική αρχαιολογική εκστρατεία της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης.
Πρόκειται για την συνέχιση των επίπονων προσπαθειών μας, που ξεκίνησαν από το 2012 ώστε να εντοπιστεί εκ νέου το φημισμένο ναυάγιο, του πλοίου, που μετέφερε σημαντικά γλυπτά αλλά και τον σε όλους μας γνωστό μηχανισμό».
-Ποια σημαντικά ευρήματα μας έχει προσφέρει έως σήμερα το ναυάγιο των Αντικυθήρων;
«Ένα χάλκινο άγαλμα, ο λεγόμενος έφηβος των Αντικυθήρων, που ανασύρθηκε το 1900 από το ναυάγιο, εικονίζει ένα αθλητικό νέο, σφριγηλό και ευκίνητο με καλοχτισμένο και εύπλαστο σώμα. Δεν είναι βέβαιο τι κρατούσε στο υψωμένο δεξί χέρι∙ αν κρατούσε μήλο, όπως νόμιζαν μερικοί, τότε πρέπει να εικονίζει τον Πάρι και σε τέτοια περίπτωση δεν είναι απίθανο να πρόκειται για ένα γνωστό έργο του γλύπτη Εφράνορα το 340 π.Χ.
(ΦΩΤ: O έφηβος των Αντικυθήρων)
Xαρακτηριστική είναι η χάλκινη κεφαλή φιλοσόφου, που βρέθηκε στο ίδιο ναυάγιο μαζί με πολλά άλλα γλυπτά, έργα υψηλής τέχνης.
Εντυπωσιακή είναι η απόδοση των χαρακτηριστικών της κεφαλής αυτής, το οξύ και στοχαστικό βλέμμα, το ρυτιδωμένο πρόσωπο, η χοντρή μύτη, οι αυλακώσεις δίπλα στα ρουθούνια, το πλαδαρό πρόσωπο και τα άτακτα μαλλιά και γένια δίνουν στο πορτραίτο ένα έντονο ρεαλιστικό χαρακτήρα έργο του 240 π.Χ.
Μαζί με αυτά τα χαρακτηριστικά έργα που κοσμούν σήμερα το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ανασύρθηκαν και άλλα πολλά το 1900.
Σας θυμίζω ότι συστηματική έρευνα έγινε στην περιοχή ύστερα από πολλά χρόνια ,το 1976, από τον Κουστώ με την βοήθεια του βαθυσκάφους όπου διαπιστώθηκε ότι ο πυθμένας κρύβει και άλλα αντικείμενα αλλά και έργα τέχνης».
-Σε μία περιοχή όπου ανακαλύφθηκαν σπουδαία ευρήματα, όπως ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, υπάρχουν αυτή τη στιγμή ενδείξεις για δεύτερο ναυάγιο, το οποίο μπορεί να μας δώσει νέα στοιχεία, και ίσως επιπλέον κομμάτια του Μηχανισμού;
Tο κέρδος θα είναι μεγάλο, εάν αποκαλυφθούν και άλλα έργα τέχνης, εάν έρθει στο φως μέρος του ξύλινου σκαριού του πλοίου. Είμαστε γεμάτοι αγωνία για τα αποτελέσματα των ερευνών μας αλλά μας κυριαρχεί και μεγάλη αισιοδοξία.
Η στολή υψηλής τεχνολογίας που θα συμβάλει στις έρευνες
Την αισιοδοξία των αρχαιολόγων έρχεται να ενισχύσει η χρήση νέων τεχνολογικών μέσων, τα οποία θα συμβάλουν στην έρευνα. Η εντυπωσιακή στολή Exosuit, κατασκευάστηκε από την καναδική εταιρεία Nuytco Research.
(ΦΩΤ: H υψηλής τεχνολογίας στολή Exosuit)
Σε πολλούς μάλιστα θυμίζει στοιχεία του παρελθόντος, παραπέμποντας στα σκάφανδρα που φορούσαν οι Σύμιοι σφουγγαράδες στις αρχές του 20 αιώνα, όταν και ανακάλυψαν το περίφημο ναυάγιο.
Ο συγκεκριμένος τύπος στολής έχει το εξής σημαντικό πλεονέκτημα: Αφενός επιτρέπει στους δύτες να παραμείνουν αρκετή ώρα σε μεγάλο βάθος, το οποίο φτάνει ακόμα και τα 300 μέτρα.
Αφετέρου δίνει τη δυνατότητα άμεσης επιστροφής στην επιφάνεια χωρίς την υποχρέωση στάσεων, καθώς δεν χρειάζεται η διαδικασία της αποσυμπίεσης.
Η “Επιστροφή στα Αντικύθηρα” θα ξεκινήσει στις 15 Σεπτεμβρίου και αναμένεται να διαρκέσει περίπου ένα μήνα.
