Υπάρχουν πολλοί λόγοι που τα ελληνικά δάση είναι ευάλωτα στις πυρκαγιές -τα παρατεταμένα θερμά και ξηρά καλοκαίρια, οι ήπιοι χειμώνες (χαρακτηριστικοί του Μεσογειακού κλίματος), οι δυνατοί άνεμοι, το έντονο ανάγλυφο των δασικών εδαφών και η εύφλεκτη ξηροφυτική βλάστηση. Όταν σε αυτούς τους παράγοντες προστεθεί και η έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα, η ελλιπής διαχείριση των εύφλεκτων αυτών δασών και η επικράτηση της αντίληψης ότι η προστασία από τις δασικές πυρκαγιές ταυτίζεται με την δασοπυρόσβεση, αυξάνεται ο αριθμός των πυρκαγιών, όπως και οι δασικές εκτάσεις που αυτές καταστρέφουν. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι κατά τη δεκαετία του ΄90 ο μέσος όρος των καμένων εκτάσεων προσέγγισε τα 500.000 στρέμματα, ενώ μόνο κατά την διάρκεια του καλοκαιριού του 2007 το σύνολο των καμένων εκτάσεων ξεπέρασε τα 2,5 εκ. στρέμματα.
Ας δούμε, όμως λίγο πιο αναλυτικά το θέμα των πυρκαγιών και πώς μπορούμε να αποτρέψουμε την πιθανότητα πυρκαγιάς, καθώς και να δώσουμε πρακτικές συμβουλές προς τον κάθε πολίτη προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος πυρκαγιάς.
Η πρόληψη των δασικών πυρκαγιών προβλέπεται στα άρθρα 265 και 266 του ποινικού κώδικα που τιμωρεί τον εμπρησμό των δασών από δόλο ή και από αμέλεια. Ειδικότερα, απαγορεύεται, με εξαίρεση τα προβλεπόμενα στην υπ΄αριθμ. 9/2000 Πυροσβεστικής Διάταξης :
• Να ανάβεται και να διατηρείται για οποιοδήποτε σκοπό φωτιά στην ύπαιθρο.
• Να ανάβεται και να διατηρείται για οποιοδήποτε σκοπό φωτιά εντός κατοικιών, ξενοδοχείων, εργαστηρίων, καλυβιών, ποιμνιοστασίων,
σκηνών, αυλών ή περιφραγμένων ακάλυπτων χώρων, που βρίσκονται εντός δασών και δασικών εκτάσεων και μέχρις απόσταση 300 μέτρων.
• Να τοποθετούνται, φυλάσσονται ή εγκαταλείπονται εύφλεκτες ύλες ή άχρηστα είδη ή απορρίμματα εντός των δασών ή δασικών εκτάσεων και
μέχρις αποστάσεως 300 μέτρων από αυτές.
• Η δημιουργία χώρων απόρριψης και η καύση απορριμμάτων εντός των δασών ή δασικών εκτάσεων και μέχρις αποστάσεως 500 μέτρων από
αυτές.
• Η εντός δασών και δασικών εκτάσεων και μέχρις αποστάσεως 100 μέτρων από αυτές καύση ανθρακοκαμίνων, όπως και η εγκατάσταση εργαστηρίου
ή τεχνικού συγκροτήματος που λειτουργεί με καύσιμη ύλη.
• Η εντός δασών και δασικών εκτάσεων θήρα με όπλα, που έχουν βύσμα από ύλη, από την οποία μπορεί να μεταδοθεί φωτιά.
• Το κάπνισμα μελισσών.
• Η καύση αγρών ή αγροτικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων.
• Η απόρριψη αναμμένων τσιγάρων - σπίρτων και άλλων υλών.
Για τις ρυθμίσεις της 9/2000 διάταξης, όποιος σκοπεύει να προβεί σε οποιαδήποτε από τις παραπάνω πράξεις, οφείλει να έρχεται σε επαφή με την πλησιέστερη Πυροσβεστική Υπηρεσία για τη λήψη ειδικής αδείας.
Για την αποφυγή της μετάδοσης μια δασικής πυρκαγιάς σε σπίτια ή άλλα Κτίρια που βρίσκονται μέσα ή κοντά σε δάσος θα πρέπει να ακολουθούνται οι παρακάτω βασικές αρχές:
• Η εξωτερική κατασκευή του οικοδομήματος πρέπει να είναι από ανθεκτικά στη φωτιά υλικά. Δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται στο εξωτερικό μέρος
του οικοδομήματος υλικά όπως το πισσόχαρτο, πλαστικό κλπ. Τα ξύλινα εξωτερικά μέρη θα πρέπει να επαλείφονται ή να εμποτίζονται με κατάλληλο
αντιπυρικό υγρό που επιβραδύνει την ανάφλεξη.
• Να μην υπάρχουν γύρω από το οικοδόμημα σε θέσεις που μπορεί να επηρεασθούν από την πυρκαγιά εύφλεκτα υλικά όπως σκουπίδια, ξύλα,
δεξαμενές πετρελαίου κλπ. Τα υλικά αυτά θα πρέπει να βρίσκονται μέσα σε πυράντοχη κατασκευή αντοχής τουλάχιστον 30 min.
• Να καθαρίζεται τακτικά, η αυλή και η στέγη του οικοδομήματος από πευκοβελόνες, ξερά φύλλα, χόρτα κλπ. Τα υλικά αυτά θα πρέπει να απομακρύνονται και αν αυτό δεν είναι δυνατό να θάβονται στο έδαφος και σε βάθος τουλάχιστον 20 cm.
• Τα δένδρα και οι θάμνοι γύρω από το σπίτι θα πρέπει να κλαδεύονται και να καθαρίζονται, τακτικά, από τυχόν υπάρχοντα ξερά κλαδιά. Κλαδιά που
εφάπτονται ή βρίσκονται πάνω από τη στέγη θα πρέπει να κόβονται.
• Να τοποθετηθεί μάντρα από άκαυστα υλικά πάνω από την οποία να υπάρχει συρματόπλεγμα με μικρό άνοιγμα βρόχων.
• Να υπάρχουν στην αυλή μια ή περισσότερες βρύσες με λάστιχο το μήκος του οποίου να μπορεί να καλύψει οποιοδήποτε σημείο της αυλής και του
οικοδομήματος.
• Όταν υπάρχει πισίνα ή άλλη δεξαμενή νερού να υπάρχει αντλία νερού που να κινείται από μηχανή εσωτερικής καύσης για τη χρήση του νερού στην
πυρόσβεση στην περίπτωση αυτή είναι καλό το περίβλημα του κτιρίου να καλύπτεται από σύστημα καταιωνιστήρων νερού (sprinkler).
• Εργοστάσια ή άλλα οικοδομήματα που καλύπτονται από μόνιμο υδροδοτικό πυροσβεστικό δίκτυο θα πρέπει να προβλέπουν πυροσβεστικές φωλιές στο
εξωτερικό του κτιρίου για την αντιμετώπιση μετάδοσης πυρκαγιάς από το εξωτερικό του κτιρίου.
• Τα ανοίγματα εξαερισμού κλπ που δεν είναι δυνατόν να κλείσουν να φράσσονται με χοντρό, πυκνό, μεταλλικό πλέγμα.
Για κατάσβεση πυρκαγιών μπορούν να χρησιμοποιηθούν φορητά εργαλεία. Φορητά εργαλεία είναι εκείνα που, πέραν από τον ατομικό εξοπλισμό προστασίας, μπορεί να φέρουν οι Πυροσβέστες για την κατάσβεση μιας πυρκαγιάς χωρίς τη χρήση πυροσβεστικών οχημάτων.
Τα εργαλεία αυτά είναι:
• κτυπήματος. Τα εργαλεία κτυπήματος είναι τα φτερά δασών, σάκοι από λινό, χλωρά κλαδιά δένδρων κ.α. και χρησιμοποιούνται για την κατάσβεση της φωτιάς ιδίως, στα πρώτα στάδια, δια κτυπημάτων. Τα εργαλεία αυτά είναι αποτελεσματικά σε μικρές έρπουσες πυρκαγιές ή μετά από ρίψεις αεροσκαφών ή ελικοπτέρων για το σβήσιμο των μικροεστιών που απόμειναν.
• κοπής. Τα εργαλεία κοπής χρησιμοποιούνται στη διάνοιξη ζωνών. Στα εργαλεία αυτά κατατάσσονται τα τσεκούρια τα πριόνια, τα
αλυσοπρίονα, οι σφήνες, οι τσάπες, οι τσουγκράνες, φτυάρια κλπ. Από τα εργαλεία αυτά τα φτυάρια, οι τσάπες και η τσουγκράνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην απ' ευθείας προσβολή της πυρκαγιάς.
• υδροφόρα. Στα υδροφόρα φορητά εργαλεία κατατάσσονται οι υδρίες, οι δύο τύποι επώμιων ψεκαστήρων και οι μικρές φορητές αντλίες με
πτυσσόμενες δεξαμενές, σωλήνες και αυλούς προσβολής.
Ποια είναι όμως τα κυριότερα κατασβεστικά υλικά των πυρκαγιών;
Για την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών τα συνηθέστερα χρησιμοποιούμενα κατασβεστικά υλικά είναι τα εξής:
• χώμα που ρίχνουμε με φτυάρια ή με μηχανήματα στο μέτωπο της
πυρκαγιάς διότι την αποπνίγει στερώντας της το οξυγόνο.
• Το νερό αποτελεί, όπως είναι γνωστό, τον αποτελεσματικότερο παράγοντα
ψύξης καθώς επίσης αυξάνει την περιεχόμενη στα καύσιμα υγρασία.
• Οι επιβραδυντές.
• Τα διαβρεκτικά.
• Τα βελτιωτικά ροής
• Τα πηκτικά.
• Οι πυροσβεστικοί αφροί χαμηλής διόγκωσης.
Όσον αφορά στην αναγγελία των δασικών πυρκαγιών μπορεί να γίνει από πολίτες ή από σύστημα έγκαιρης εντόπισης (παρατηρητήρια - επιτήρηση).
Ειδικά για την έγκαιρη εντόπιση της πυρκαγιάς, θα πρέπει απαραίτητα να δίδονται τα παρακάτω στοιχεία:
• Η θέση της πυρκαγιάς.
• Το μέγεθός της.
• Το είδος του καιγόμενου υλικού (θάμνοι, δάσος, λιβάδι, δασικά ή γεωργικά
είδη κλπ).
• Οι οδοί πρόσβασης και η βατότητά τους.
• Η απόσταση ανεφοδιασμού με νερό των επιγείων δυνάμεων.
• • Οι θέσεις υδροληψίας αεροσκαφών ή ελικοπτέρων.
• Η πλησιέστερη θέση για προσγείωση ελικοπτέρου.
• Η ταχύτητα και η κατεύθυνση του πνέοντος ανέμου καθώς και η επίδραση
που έχει αυτός στην πυρκαγιά.
• Ο ρυθμός εξάπλωσής της και η πιθανή εξέλιξή της.
Ορισμένες, προτεινόμενες λύσεις για την αποφυγή πυρκαγιάς:
• Διάνοιξη αντιπυρικής ζώνης: Η διάνοιξη αντιπυρικής ζώνης είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος καταπολέμησης των δασικών πυρκαγιών.
• Αεροπυρόσβεση: Η χρήση αεροσκαφών και ελικοπτέρων στην καταστολή
των δασικών πυρκαγιών βοηθά πολύ τα επίγεια τμήματα. Θα πρέπει όμως να
έχουμε πάντοτε υπόψη μας ότι τα παραπάνω είναι μέσα ελέγχου της πυρκαγιάς και όχι πλήρους κατάσβεσης. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις μια δασική πυρκαγιά σβήνει μόνο με εναέρια μέσα.
Η πρόληψη των πυρκαγιών όμως συνδέεται με τις αιτίες που τις προκαλούν και βέβαια η αποφυγή τους αφορά στον καθένα. Είναι ανάγκη λοιπόν πέρα από τα προληπτικά μέτρα που λαμβάνει η Πολιτεία, ο καθένας από εμάς να προσπαθεί προκειμένου να μη γίνει ποτέ πρόξενος πυρκαγιάς.
Ο κάθε πολίτης, θα πρέπει κυρίως:
• Να μην ανάβει ή να διατηρεί φωτιά για οποιοδήποτε σκοπό στο ύπαιθρο και μέσα σε δάση ή δασικές εκτάσεις ή πλησίον τους και μέχρι απόσταση τριακοσίων μέτρων.
• Να μην πετά αναμμένα τσιγάρα μέσα στα δάση και στις δασικές εκτάσεις.
• Να μην καίει αγρούς ή αγροτικές εκτάσεις ή χορτολιβαδικά εδάφη όταν βρίσκονται μέσα σε δάση ή δασικές εκτάσεις ή κοντά τους και μέχρις απόστασης τριακοσίων μέτρων κλπ. Γενικά δεν πρέπει να γίνεται χρήση της φωτιάς στο ύπαιθρο.
• Να μην τοποθετεί ή να εγκαταλείπει εύφλεκτες ύλες, άχρηστα είδη και απορρίμματα μέσα σε δάση ή δασικές εκτάσεις και μέχρις απόστασης τριακοσίων μέτρων
Όταν είστε στο δάσος πρέπει να θυμάστε:
• Μια σπίθα φωτιάς μπορεί να φέρει την καταστροφή.
• Το πέταμα αναμμένου τσιγάρου ή το απρόσεκτο άναμμα φωτιάς μπορεί να γίνουν αιτία πυρκαγιάς.
• Έχετε υποχρέωση να εμποδίσετε κάθε ενέργεια που μπορεί να γίνει αιτία πυρκαγιάς.
Με λίγη προσοχή μπορείτε να σώσετε τα δάση από την καταστροφή.
Υπό αυτό το πρίσμα, όταν δείτε φωτιά σε δάσος έχετε υποχρέωση:
• Να μη φύγετε αδιαφορώντας, γιατί γίνεσθε συνυπαίτιος.
• Να προσπαθήσετε να τη σβήσετε προτού επεκταθεί (με κλαδιά, χώμα κλπ.).
• Να ειδοποιήσετε και άλλους να βοηθήσουν στην κατάσβεση, αν δεν μπορείτε μόνοι σας.
• Να μην απομακρυνθείτε αν δε σβήσει τελείως η φωτιά.
• Να ειδοποιήσετε το Κέντρο Δασοπυρόσβεσης στο τηλ. 199 και να βοηθήσετε στο έργο της.
Χρύσα Τσιώτση
Δικηγόρος
[email protected]
