Ο «πατέρας» του περίφημου Τεστ Παπ
Αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές, όσον αφορά την πρόληψη, ιατρικές εξετάσεις για τις γυναίκες. Το Τεστ Παπ είναι ο απαραίτητος έλεγχος για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας που πρέπει να κάνει μία φορά το χρόνο κάθε γυναίκα. Μια εξέταση στην οποία οφείλουν τη ζωή τους εκατομμύριες γυναίκες. Πίσω από την σπουδαία αυτή ιατρική εξέταση υπάρχει η ιστορία ενός Έλληνα γιατρού ο οποίος έκανε αυτό το δώρο στις γυναίκες αποτελώντας έναν πραγματικό θρύλο της σύγχρονης ιατρικής επιστήμης. Ο λόγος, βέβαια, για τον Γιώργο Παπανικολάου.
Η ζωή του Γιώργου Παπανικολάου, του σπουδαίου γιατρού πίσω από το Τεστ Παπ ξεκινά από την Κύμη της Εύβοιας και στην αρχή τίποτα δεν προμηνύει την λαμπρή καριέρα και τα σπουδαία επιτεύγματα που θα πετύχει στην ιατρική μιας και ο ίδιος αγαπώντας τη θάλασσα, είχε σκεφτεί πολλές φορές να γίνει ναυτικός. Γεννημένος το 1883, ήταν το τρίτο παιδί του Νικολάου και της Μαρίας Παπανικολάου και μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον γεμάτο αγάπη και φιλομάθεια. Ο πατέρας του ήταν γιατρός και πολιτευτής και οι αναμνήσεις του Γιώργου Παπανικολάου από την παιδική του ηλικία ήταν πάντα γεμάτες αγάπη και νέες γνώσεις. Ο ίδιος είχε γράψει κάποτε σε μεγαλύτερη ηλικία: «Είναι διαρκής η ανάμνησις της παιδικής και νεανικής μου ζωής μέσα στο ζεστό πατρικό μας σπίτι».
Οι σπουδές και τα πρώτα βήματα στην ιατρική
Ο Γιώργος Παπανικολάου εξελίσσεται σε έναν πολύ καλό μαθητή που αγαπά επίσης την φιλοσοφία και την μουσική. Τελικά καταφέρνει να εισαχθεί Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών από την οποία αποφοίτησε το 1904. Λίγα χρόνια αργότερα, μετά από έρευνες και μελέτες η ανθρωπότητα θα υποδεχόταν μια από τις μεγαλύτερες ιατρικές εφευρέσεις. Ακόμη, βέβαια, κανείς δεν μπορούσε να το φανταστεί. Παρά τις συμβουλές του πατέρα του να γίνει στρατιωτικός γιατρός εκείνος αρνείται έχοντας άλλο όραμα για την πορεία και την προσφορά του στον κόσμο.
Η συνέχεια των σπουδών το στο εξωτερικό έμοιαζε μονόδρομος. Ξεκινά το 1907 από τη Γερμανία και συγκεκριμένα το Μόναχο. Ολοκληρώνει τις σπουδές του σε τρία Πανεπιστήμια και στο αντικείμενο της Βιολογίας και της Ζωολογίας έχοντας σπουδαίους καθηγητές ως μέντορες και καθοδηγητές. Εντωμεταξύ, το 1910 έχει γνωρίσει και παντρευτεί τη σύζυγό του, την Μάχη Μαυρογένη, η οποία τον στηρίζει πλέον σε κάθε του βήμα.
Η πορεία του στην ιατρική θα είναι στο μέλλον ακόμη πιο λαμπρή. Τότε που αποφασίζει να φύγει για την Αμερική και συγκεκριμένα το 1913 αφού εντωμεταξύ είχε επιστρατευτεί και πολεμήσει στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-1913. Σίγουρα αυτό το γεγονός έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την απόφασή του να φύγει στην Αμερική μιας και τότε είχε γνωρίσει πολλούς μετανάστες της Αμερικής οι οποίοι είχαν έρθει για να πολεμήσουν και του μετέφεραν τα σύγχρονα μέσα και πόσα θα μπορούσε να επιτύχει στον Νέο Κόσμο.
Η πρωτοποριακή μέθοδος Παπανικολάου που έσωσε εκατομμύρια γυναίκες
Τα πρώτα χρόνια στην Αμερική δεν ήταν εύκολα και ο Γιώργος Παπανικολάου αναγκάστηκε να κάνει διάφορα άλλα επαγγέλματα για να ανταπεξέλθει οικονομικά. Ποτέ όμως δεν το έβαλε κάτω και πάντα έψαχνε την ευκαιρία να μπει στην επιστημονική κοινότητα και να συνεχίσει την ιατρική του έρευνα. Το 1914 τελικά κατάφερε και προσελήφθη στο τμήμα Ανατομίας του Πανεπιστημίου Cornell, κοντά στον καθηγητή Stockard. Ήταν τότε που ξεκίνησε εντατικά έρευνες και έκανε την πρώτη του εργασία σχετικά με την μεταβίβαση των εκφυλιστικών αλλοιώσεων στους απογόνους των θηλαστικών τα οποία είχαν κάνει κατανάλωση αλκοόλ.
Η επόμενη δεκαετία ήταν καθοριστική για την παγκόσμια ιατρική. Άρχισε να κάνει τις πρώτες κλινικοεργαστηριακές μελέτες για τη διαγνωστική αξία της κυτταρολογικής εξέτασης του κολπικού επιχρίσματος στις γυναίκες. Το 1923 κατάφερε και επινόησε τη σωτήρια πλέον μέθοδο της πρόληψης του καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Πρόκειται την πρώτη τεχνική γυναικολογικού προσυμπτωματικού ελέγχου η οποία έδινε τη δυνατότητα να ανιχνεύει προκαρκινικές αλλοιώσεις και να αντιπαρατίθεται μαζί τους πριν εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Αυτή η πρωτοποριακή κυτταροδιαγνωστική μέθοδος του Γιώργου Παπανικολάου αρχικά σε υγιείς γυναίκες και έγινε γνωστή ως «Pap smear» (επίχρισμα Παπανικολάου) και «Pap Test» (δοκιμασία Παπανικολάου). Έπειτα δοκιμάστε σε καρκινοπαθείς του «Women's Hospital» της Νέας Υόρκης (1925). Η Μέθοδος Παπανικολάου άλλαξε ριζικά τον τρόπο της διάγνωσης και της πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Χρειάστηκαν, βέβαια, χρόνια για να γίνει αποδεκτή καθολικά από την ιατρική κοινότητα. Η Μέθοδός του αμφισβητήθηκε, κρίθηκε αλλά τελικά στα μέσα της δεκαετίας του '40 έγινε παγκοσμίως αποδεκτή ως η πλέον πρωτοποριακή και σωτήρια. Ακόμη και τότε, βέβαια, το τεστ Παπ δεν μπορούσε να είναι διαθέσιμο σε όλες τις γυναίκες και ακόμη σημειώνονταν θάνατοι ακόμη και σε νεαρές ηλικίες.
Το 1954 ο Παπανικολάου εξέδωσε τον «Άτλαντα της Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας» στον οποίο περιγράφονταν οι αλλοιώσεις, καλοήθεις, προκαρκινικές και κακοήθεις, των αποφολιδωμένων κυττάρων, σε σύγκριση με τις αντίστοιχες ιστολογικές του γυναικολογικού συστήματος. Ο ίδιος είχε γράψει γι' αυτόν: «Αποτελεί μία από τις τελευταίες συνεισφορές μου στην Επιστήμη. Ευχαριστώ το Θεό που μου χάρισε μακροζωία και μου έδωσε την δύναμη να τη φέρω εις αίσιον πέρας».
Το τέλος της ζωής του
Ο Dr Papanicolaou τιμήθηκε και διακρίθηκε δεκάδες φορές στην ζωή του για το έργο του. Το 1961 αποδέχθηκε την πρόταση που του έγινε να αναλάβει την διεύθυνση ενός Ινστιτούτου Έρευνας για τον Καρκίνο στο Μαϊάμι της Φλόριντα στο οποίο δόθηκε το όνομά του («Papanicolaou Cancer Research Institute»).
Ωστόσο, δεν πρόλαβε τελικά να δει τα εγκαίνιά του μιας και στις 19 Φεβρουαρίου του 1962 φεύγει από τη ζωή από καρδιακή προσβολή στο σπίτι του στο Μαϊάμι. Ο θάνατός του ήταν μεγάλη απώλεια για την ιατρική κοινότητα αλλά άφησε πίσω του τη σπουδαιότερη μέθοδο πρόληψης που έχει σώσει μέχρι σήμερα εκατομμύρια γυναίκες.