Κανονικά οι χελώνες του γλυκού νερού δεν έχουν καμία δουλειά στη θάλασσα. Όμως μια συγκεκριμένη χελώνα φαίνεται πως… δεν κάθεται στα αυγά της, αλλά τολμά να διασχίζει όλο το Αιγαίο, από την Ελλάδα έως την Τουρκία και αντίστροφα.
Μια διεθνής επιστημονική ομάδα, με επικεφαλής τον καθηγητή Ούβε Φριτς, διευθυντή του γερμανικού Ινστιτούτου Ερευνών Σένκενμπεργκ και του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Δρέσδης, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό ζωολογίας "Zoologica Scripta". Από ελληνικής πλευράς συμμετείχε ο βιολόγος Πέτρος Λυμπεράκης του Πανεπιστημίου και του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Κρήτης.
Οι ερευνητές μελέτησαν την ευρέως εξαπλωμένη χελώνα του γλυκού νερού Mauremys rivulata, που δεν ξεπερνά σε μήκος τα 24 εκατοστά (πολύ μικρότερη από τις θαλάσσιες χελώνες) και η οποία ζει σε λίμνες και ποταμάκια σε διάφορες χώρες της ανατολικής Μεσογείου (ακτές Αδριατικής, Ελλάδα, Τουρκία, Λίβανο, Συρία, Ισραήλ κ.α.), αλλά επίσης σε νησιωτικές περιοχές, όπως η Κρήτη, πολλά άλλα νησιά του Αιγαίου και η Κύπρος.
Αυτό που εντυπωσίασε τους επιστήμονες, είναι ότι, παρά την μεγάλη γεωγραφική διασπορά τους, οι εν λόγω χελώνες εμφανίζουν μεγάλες γενετικές ομοιότητες, πράγμα που υποδηλώνει ότι έχουν καταφέρει από το παρελθόν -και μέχρι σήμερα- να διασχίζουν εκατοντάδες χιλιόμετρα θάλασσας.
Όπως είπε ο Ούβε Φριτς, «λόγω των πολλών γεωγραφικών εμποδίων, ιδίως του Αιγαίου, υποθέσαμε πως θα υπήρχαν γενετικά διαφοροποιημένοι πληθυσμοί χελώνων στη δυτική και την ανατολική πλευρά του πελάγους, με βάση το σκεπτικό πως δεν είναι δυνατό να υπάρχει ανταλλαγή γονιδίων ανάμεσα σε γεωγραφικά απομονωμένες χελώνες, που τους χωρίζει η θάλασσα».
Όμως, όπως αποδείχτηκε, προς μεγάλη έκπληξη των επιστημόνων, κάθε άλλο παρά διαφοροποίηση υπάρχει στο DNA των «ελληνικών» χελώνων από τις αντίστοιχες «τουρκικές». Οι ερευνητές ανέλυσαν 340 δείγματα από 63 τοποθεσίες της ανατολικής Μεσογείου και διαπίστωσαν, όπως είπε ο επικεφαλής της έρευνας καθηγητής, πως «είναι εντυπωσιακό ότι ακόμα και χελώνες που ζουν σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους, για παράδειγμα στην νοτιοανατολική Ευρώπη και στην ασιατική Τουρκία, εμφανίζουν σχεδόν ταυτόσημη γενετική σύνθεση».
Έτσι, οι χελώνες ζουν στις δύο πλευρές του Αιγαίου, χωρίς να εξελίσσονται σταδιακά σε δύο διαφορετικά είδη (όπως θα περίμενε κανείς με βάση τη λογική του Δαρβίνου, ο οποίος είχε παρατηρήσει κάτι τέτοιο να συμβαίνει στα νησιά Γκαλαπάγκος).
Η πιθανότητα να έχουν μεταφέρει οι άνθρωποι τις χελώνες, απορρίφθηκε. Όπως ανέφερε η ερευνήτρια Μελίτα Βαμπέργκερ, «αντίθετα με άλλες χελώνες, η Mauremys rivulata ποτέ δεν ήταν δημοφιλής ως τροφή, επειδή βρωμάει τρομερά. Συνεπώς δεν υπάρχει προφανής λόγος γιατί να έχουν μεταφερθεί αυτές οι χελώνες σε τόσο μεγάλους αριθμούς».
Έτσι, μένει μόνο μια εύλογη εξήγηση, σύμφωνα με τους ερευνητές. Η χελώνα, αν και του γλυκού νερού, κολυμπάει και διασχίζει μόνη της το Αιγαίο! Μερικές φορές, μπορεί να το κάνει κατ’ ανάγκη, όταν τα παράκτια ενδιαιτήματά της σαρώνονται από καταιγίδες και οι χελώνες παρασύρονται στη θάλασσα. «Προφανώς», δήλωσε η Μελίτα Βαμπέργκερ, «μπορούν να επιβιώσουν για πολύ καιρό στη θάλασσα, αρκετά ώσπου να καταλήξουν στην απέναντι ακτή - και αυτή η περιστασιακή ανταλλαγή είναι αρκετή».
Προς επιβεβαίωση αυτής της εικασίας, πρόσφατα μια τέτοια χελώνα του γλυκού νερού πιάστηκε στα δίχτυα ψαράδων στα ανοιχτά της Κύπρου. Ο Ούβε Φριτς μάλιστα δεν απέκλεισε ότι και άλλα είδη χελώνων του γλυκού νερού μπορεί να διασχίζουν τις θάλασσες.
