Τι μας διδάσκουν
Υπάρχουν διάφορα είδη παραισθήσεων. Μπορεί να είναι οπτικές, ακουστικές, οσφρητικές, γευστικές ή ακόμα και απτές. Για κάθε αίσθηση, υπάρχει και η αντίστοιχη παραίσθηση. Πρόκειται για «αισθήσεις φαντάσματα» – αντιλήψεις ερεθισμάτων ενώ υπάρχει απουσία πραγματικών εξωτερικών ερεθισμάτων.
Συχνά, όταν σκεφτόμαστε για παραισθήσεις, τις συσχετίζουμε με διαταραχές, όπως σχιζοφρένεια ή με νευρογνωστικές νόσους, όπως η άνοια. Σχετίζονται όμως και με τη χρήση ναρκωτικών ουσιών, όπως το LSD και το DMT.
Όμως, οι παραισθήσεις δεν οφείλονται πάντα σε ψυχωσικές διαταραχές ή ψυχεδελικά φάρμακα. Ορισμένες φορές, εμφανίζονται φαινομενικά από το πουθενά όπως αναφέρει το enallaktikidrasi.com. Τι εξηγεί λοιπόν τις παραισθήσεις, πόσο συχνές είναι και τι μπορούν να μας μάθουν για τον εαυτό μας;
Πιο συχνές απ’ όσο νομίζουμε
Έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2017 στο British Journal of Psychiatry συμπεραίνει ότι οι παραισθήσεις είναι πολύ πιο συχνές απ’ όσο πίστευαν μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν πληροφορίες για την ψυχική υγεία 7.403 ανθρώπων 16 ετών και άνω για 1 ολόκληρο χρόνο. Βρήκαν ότι οι οπτικές και ακουστικές παραισθήσεις ήταν το ίδιο συχνές σε συμμετέχοντες με οριακή προσωπικότητα και σε άτομα που δεν είχαν κάποια ψυχική διαταραχή.
Οι ερευνητές δήλωσαν πως οι παραισθήσεις είναι συχνότερες απ’ όσο συνειδητοποιούμε. Καθώς όμως είναι τρομακτικές εμπειρίες, λίγοι άνθρωποι μιλούν ανοιχτά γι’ αυτές. Η έρευνα αυτή είναι πολύτιμη επειδή μας δείχνει ότι όσοι έχουν παραισθήσεις δεν είναι μόνοι και ότι τα συμπτώματα αυτά δεν σχετίζονται αποκλειστικά και μόνο με κάποια ψυχική διαταραχή. Το ταμπού σπάει. Συμπληρωματικά, μια άλλη έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2018 στο JAMA Otolaryngology — Head & Neck Surgery έδειξε ότι οι ακουστικές παραισθήσεις είναι το πιο συνηθισμένο είδος.
Εκπληκτικοί μηχανισμοί
Οι ερευνητές προσπαθούν εδώ και χρόνια να αντιληφθούν πληρέστερα τους βιολογικούς μηχανισμούς πίσω από τα διαφορετικά είδη παραισθήσεων. Το 2019, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Oregon διεξήγαγαν μία έρευνα σε ποντίκια για να καταλάβουν πώς δημιουργούνται στον εγκέφαλο.
Τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τα ποντίκια που είχαν παραισθήσεις εμφάνιζαν λιγότερα σήματα ανάμεσα στους νευρώνες του οπτικού φλοιού, την περιοχή εκείνη που σχετίζεται με την ερμηνεία των οπτικών πληροφοριών. Παρά την αρχική έκπληξη, οι επιστήμονες δήλωσαν ότι είναι λογικό οι οπτικές παραισθήσεις να εμφανίζονται με αυτό τον τρόπο.
Για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στον κόσμο, χρειάζεται να έχουμε ισορροπία ανάμεσα στη λήψη πληροφοριών και στην ερμηνεία τους. Αν βάλουμε λιγότερο βάρος στο τι συμβαίνει γύρω μας και μετά υπερ- ερμηνεύσουμε, αυτό θα μπορούσε να οδηγεί σε παραισθήσεις.
Τι μας διδάσκουν οι παραισθήσεις
Πολλές από τις παραισθήσεις που βιώνουμε είναι συνηθισμένα είδη. Για παράδειγμα, μια ασαφή αίσθηση ότι ακούσαμε το τηλέφωνο να χτυπά, ενώ τελικά κανείς δεν μας κάλεσε ή η αντίληψη μιας σκιάς πίσω μας ενώ κανείς δεν στέκεται εκεί.
Σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε το 2018 στο World Psychiatry, αναφέρεται ότι οι παραισθήσεις μπορεί να εμφανίζονται λόγω ενός εσφαλμένου συνδυασμού ανάμεσα στις προβλέψεις που κάνει ο εγκέφαλός μας για την αντιλαμβανόμενη πραγματικότητα και την αντικειμενική πραγματικότητα.
Άλλοι επιστήμονες σε άλλο άρθρο τους αναφέρουν πως όταν πλοηγούμαστε στον κόσμο, δεν λαμβάνουμε απλώς παθητικά αισθητηριακά ερεθίσματα μέσω των ματιών και των αυτιών μας. ουσιαστικά χτίζουμε ένα μοντέλο στο νου μας για το τι περιμένουμε να αντιληφθούμε. Όταν τελικά οι προσδοκίες μας δεν πραγματοποιούνται, αυτό ορισμένες φορές μεταφράζεται σε παραίσθηση.
Όμως σημασία έχει πώς ωφελούμαστε τελικά οι άνθρωποι από αυτές τις παραισθήσεις. Σε έρευνα του 2017 δημοσιευμένη στο Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, οι επιστήμονες, αφού εξέτασαν άτομα με ψυχολογικά προβλήματα που βίωναν ακουστικές παραισθήσεις, συμπέραναν ότι ο τρόπος που αυτοί οι άνθρωποι αντιδρούσαν στις φωνές που πίστευαν ότι άκουγαν έκανε σημαντική διαφορά στο πώς αυτές τελικά υποβοηθούσαν ή εμπόδιζαν τα άτομα στην καθημερινότητά τους.
