“Φτάσε όπου δεν μπορείς”. Με αυτή τη φράση, ο Καζαντζάκης - στο βιβλίο του “Αναφορά στον Γκρέκο” - προτρέπει να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας και τους φόβους, που μας κρατάνε στάσιμους. Η φράση αυτή χαρακτηρίζει τον τρόπο ζωής ενός συνανθρώπου μας.
Ο Άγγελος Πατσιάς, θα μπορούσε να είναι απλά ένας εργαζόμενος σε κάποιο σχολείο της χώρας. Επιλέγοντας να παραλαμβάνει κάθε τέλος του μήνα τo μισθό του, έχοντας εκτελέσει κατά γράμμα τις συμβατικές του υποχρεώσεις. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο.
Ο Άγγελος, όμως, έκανε κάτι εντελώς διαφορετικό. Πριν από μερικά χρόνια, έφτασε σε ένα σχολείο στο ορεινό σύμπλεγμα του Ρεθύμνου. Εκεί, αφού ταλαιπωρήθηκε για αρκετή ώρα μέχρι να εντοπίσει τον προορισμό του - δεν υπήρχαν ταμπέλες -, τελικά έφτασε στο σωστό μέρος....Και, αντί να περιμένει το τέλος του μήνα, ξεκίνησε από τις αρχές του. Βάζοντας χρήματα από την τσέπη του και προσωπικό χρόνο, έχτισε το όνειρό του.
“Βρεθήκαμε τρεις άνθρωποι στο Φουρφουρά. Το ορεινό χωριό του νομού Ρεθύμνου. Και οι τρεις δάσκαλοι, νέοι σε ηλικία. Συντονιστήκαμε στον τρόπο, που θέλαμε να κατασκευάσουμε και να διορθώσουμε το σχολείο, στο οποίο είχαμε πρωτοδιοριστεί. Ήταν θέμα χρόνου να γίνουν όλα. Καταβάλαμε πολύ προσωπικό χρόνο και προσπάθεια. Αγοράσαμε ακόμα και χρώματα και το βάψαμε για να μπορέσει να γίνει αυτό, που είναι σήμερα”, περιγράφει ο νεαρός δάσκαλος στο δημοτικό του Φουρφουρά.
"Το επάγγελμα του δασκάλου θέλει τρέλα"
“Θέλαμε να φτιάξουμε το περιβάλλον μας. Ένα όνειρο και μία τρέλα μαζί. Το επάγγελμα του δασκάλου άλλωστε, θέλει και τρέλα”, συμπληρώνει ο Άγγελος.
"Το στοίχημα είναι να κατέβεις από το θρόνο του εκπαιδευτικού"
Ο ίδιος έβαλε ένα στοίχημα: Να κατέβει από το θρόνο του εκπαιδευτικού, που όλοι γνωρίζαμε. Του εργαζόμενου εκείνου, ο οποίος ήταν συνήθως αυστηρός και απρόσιτος στα περισσότερα παιδιά. Έτσι, μαζί με τους δύο συναδέλφους του, δημιούργησε ένα σχολείο διαφορετικό από τα άλλα.
“Θέλαμε το σχολείο να είναι ανοικτό στην κοινωνία. Να της διδάσκει και να διδάσκεται από αυτήν. Όλες οι δράσεις έπρεπε να είναι προσανατολισμένες προς τη φύση, κάτι που είχε εκλείψει από την εκπαίδευση. Ψάχναμε τρόπους, ώστε το κάθε παιδί να μπορέσει να αναπτύξει τα ενδιαφέροντά του και να αποκτήσουμε ένα σχολείο, όπου το παιχνίδι θα είναι θεμιτό και επιτρεπτό”.
Οι μαθητές έγιναν δημοσιογράφοι
Μία από τις καινοτομίες, που εφάρμοσε ο Άγγελος Πατσιάς, ήταν το μουσείο προφορικής ιστορίας. Τα παιδιά έκαναν συνεντεύξεις με κατοίκους, ως ανερχόμενοι δημοσιογράφοι, μαθαίνοντας στοιχεία για την ιστορία του τόπου.
“Συντηρήσαμε μία ιστορία, που θα χανόταν όταν πέθαιναν αυτοί οι άνθρωποι. Οργανώσαμε ένα δίκτυο σχολείων της περιοχής, κόντρα στην προκατάληψη ότι το σχολείο είναι ένας κλειστός χώρος. Για παράδειγμα, όλα τα σχολεία της περιοχής μπήκαν στη διαδικασία να μάθουν την τέχνη της σαπωνοποιίας”, λέει ο δάσκαλος.
Σε όλα αυτά, βέβαια, είχε άξιο συμπαραστάτη τον εαυτό του. Και, φυσικά, τους συναδέλφους και κατοίκους της περιοχής του.
"Μάθαμε να ασβεστώνουμε μόνοι το σπίτι μας"
“Οι γιαγιάδες μετά την κατοχή έφεραν ως σημάδι υπερηφάνειας να ασβεστώνουν το σπίτι μόνες τους κι ας είχε γίνει μακελειό γύρω τους. Επίσης, φρόντιζαν να είναι καθαρός ο δρόμος μπροστά από το σπίτι τους. Δεν περίμεναν ποτέ να το κάνει κάποιος άλλος για εκείνες. Πάντα, προσπαθούσαν να ασβεστώσουν το σπίτι μόνες τους. Έτσι ακριβώς κάναμε κι εμείς εδώ”, σημειώνει εμφατικά ο Άγγελος.
“Το γυρίσαμε στην κοινοτική επιχειρηματικότητα, ψάχνοντας τρόπους να αρωματίσουμε το λάδι και να του δώσουμε ξεχωριστή αξία. Το αρωματίσαμε, το συσκευάσαμε και το χαρίσαμε στους χωριανούς, δίνοντάς του αξία, με την προσθήκη ενός βοτάνου και μίας ευπαρουσίαστης συσκευασίας”.
Στο δημοτικό του Φουρφουρά, υπάρχει χώρος για πολύ θέατρο, πολλή μουσική, ενταγμένα στην καθημερινότητα των μαθητών και των δασκάλων. “Έχουμε τον μπαξέ μας, τις κότες μας, το μετεωρολογικό μας σταθμό. Μάλιστα, ορισμένα κομμάτια μαθημάτων έχουν μεταφερθεί στην πράξη, μαθαίνοντας να παρατηρούμε τα καιρικά φαινόμενα”.
Θέλοντας να αλλάξει τον αποστειρωμένο, όπως τον χαρακτηρίζει, χώρο του σχολείου, ο Άγγελος Πατσιάς έφτιαξε μαζί με όλα τα άλλα και ένα πειρατικό νησί. Εκεί, όπου τα παιδιά μπορούν να παίξουν, να δημιουργήσουν και να εκφραστούν. Φτιάχνοντας κατασκευές με υλικά, που βρίσκουν στη φύση.
Βέβαια, όπως κάθε καινούργια και καινοτόμα προσπάθεια, έτσι κι αυτή, συνάντησε τη συνεσταλμένη αντιμετώπιση των κατοίκων. Στην αρχή τουλάχιστον...
“Κάποιοι ήταν λίγο επιφυλακτικοί. Όταν ξεκινούσαμε τη διαδικτυακή τηλεόραση, έρχονταν οι γονείς και με ρωτούσαν τι είναι αυτό. Ενδιαφέρονταν να μάθουν, δεν το απέρριπταν όλο αυτό. Τώρα, όμως, υπάρχει μια ισχυρή σχέση εμπιστοσύνης και ξέρουν όλοι τα τα κίνητρά μας, και ότι αγαπάμε τα παιδιά”.
“Η σχέση μας μαζί τους είναι πολύ ισότιμη. Τους συμπεριφερόμαστε με ευγένεια και μας συμπεριφέρονται με ευγένεια. Τους συμπεριφερόμαστε με τρέλα, μας συμπεριφέρονται με τρέλα. Μιλάμε μαζί τους με τα μάτια τώρα πια. Στο πλαίσιο της ισότιμης αυτής σχέσης, κάναμε φέτος ένα summer hill, συζητώντας για ό,τι αφορά το σχολείο. Κανόνες και θέματα, παρεμβάσεις για το σχολείο τέθηκαν σε ψηφοφορία”, λέει ο Άγγελος.
Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι η ψήφος όλων είναι η ίδια. Του δασκάλου και ενός μαθητή της πρώτης δημοτικού. Τα παιδιά μπορούν με την ψήφο τους να αλλάξουν όλη τη λειτουργία του σχολείου. “Επαναφέρουμε δραστηριότητες, που είχαμε καταργήσει, και μαθήματα επιλογής, τα οποία είχαμε αλλάξει με άλλα, καθώς βλέπουμε ότι τα παιδιά ζητούν να γίνει και είναι κάτι, που τα ευχαριστεί”.
Ο Άγγελος, όπως μας είπε, δεν είχε ποτέ στο μυαλό του να γίνει δάσκαλος. Μικρός ήθελε να γίνει... παπάκι (!), αργότερα παπάς. Κι όταν ήρθε η ώρα να αποφασίσει, στο λύκειο πια, κατάλαβε...
“Ο πατέρας μου ήταν καθηγητής στη Δράμα. Μου άρεσε πάρα πολύ, γιατί είχε το πρότυπο του αντισυμβατικού εκπαιδευτικού. Ασυναίσθητα, μου δημιουργήθηκε κι εμένα μία τέτοια επιθυμία, να γίνω σαν αυτόν. Έτσι κι έγινε”.
Σήμερα, στα 28 του, ζει μόνιμα στο Φουρφουρά. Εκεί γνώρισε τη γυναίκα του, διορισμένη κι εκείνη σε χωριό των Ζωνιανών. Λίγο αργότερα, ήρθε στον κόσμο το παιδί τους. Κι όπως λέει ο ίδιος, δεν του λείπει τίποτα. “Είναι σημαντικό να είσαι χαρούμενος κάτω από οποιαδήποτε συνθήκη. Υπάρχει μία ισορροπία μέσα μου. Τώρα, με το μωρό, θα ήθελα να πάω στη Δράμα, όπου μεγάλωσα. Δεν ξέρω αν θα το κάνω. Για την ώρα νιώθω ότι έχω δύο σπίτια και δύο πατρίδες και η ψυχή μου είναι μοιρασμένη στα δυο”.
Κι αν επιλέξαμε να μιλήσουμε με τον Άγγελο, δεν το κάναμε μόνο επειδή είναι ένας ξεχωριστός δάσκαλος. Ο δάσκαλος, που ίσως οι περισσότεροι θα θέλαμε να έχουμε στα παιδικά μας χρόνια. Είναι κι επειδή ο άνθρωπος αυτός έπεσε στη χύτρα της αισιοδοξίας, όντας ακόμα μικρός. Είναι επειδή έχουμε ανάγκη να ακούσουμε κάποιον με θετική θεώρηση των πραγμάτων. “Παρά τα προβλήματα, ανεβαίνουμε το βουνό και πάμε. Δεν μένουμε πίσω. Φέτος, είμαστε πέντε δάσκαλοι. Όλοι έχουμε οικογένεια και το χωριό στηρίζει την προσπάθειά μας. Είμαστε μια φουρφουροοικογένεια . Όχι μόνο με τους συγχωριανούς, αλλά και με τα γύρω χωριά. Υπάρχουν άνθρωποι, που σταθερά μας παρακολουθούν και θα πουν έναν καλό λόγο. Παραδέχεται, βέβαια, πως τίποτα δεν θα είχε γίνει χωρίς το διαδίκτυο. “Δεν θα μπορούσαμε να πετύχουμε πολλά από αυτά που πετύχαμε. Γίναμε γνωστοί σε πολύ μικρό χρόνο και υπήρξαν άνθρωποι, που έσπευσαν να μας βοηθήσουν. Εντυπωσιακό το πόσο γρήγορα έγινε, αλλά και επικίνδυνο”.
Κι όμως, ο Άγγελος Πατσιάς πίστεψε σε κάτι, που αγαπούσε και το έκανε πράξη. Με τα θετικά και τα αρνητικά. Βρίσκοντας μπροστά του και προβλήματα, αλλά ποτέ ανυπέρβλητα. Άλλωστε, η στάση ζωής του συμπορεύεται απόλυτα με τη ρήση του Καζαντζάκη: “Φτάσε όπου δεν μπορείς”, έλεγε... Κι εκείνος φτάνει κάθε μέρα έως εκεί, που δεν μπορεί. Αόριστο θα πείτε... Μα, έτσι είναι. Η ανθρώπινη φύση δεν έχει όρια. Αρκεί να καταλάβει ο καθένας από εμάς ότι μπορεί να τα ξεπεράσει...
Μπορείτε να απολαύσετε στο βίντεο που ακολουθεί μία σύντομη περιγραφή από τον ίδιο τον Άγγελο στο πλαίσιο του TEDX Θεσσαλονίκης
