Οι προειδοποιήσεις στα πακέτα των τσιγάρων λειτουργούν αρκεί…

Η συζήτηση για το κατά πόσο αποτελεσματική ή όχι είναι η αναγραφή προειδοποιητικών μηνυμάτων περί υγείας πάνω στα πακέτα των τσιγάρων, δεν έχει κοπάσει. Κι αυτό, μολονότι 60 χώρες στον κόσμο σήμερα φαίνεται να ακολουθούν αυτή την υποχρεωτική για τις εταιρείες καπνού στρατηγική, προκειμένου να προστατέψουν τη δημόσια υγεία. Μάλιστα στην Αυστραλία, το Μπρουνέι, τον Καναδά, τη Σρι Λάνκα και την Ουρουγουάη, είναι υποχρεωτική δια νόμου η κάλυψη του 75% των πακέτων με σχετικά μηνύματα. Επιπλέον, κάποιες κυβερνήσεις έχουν φθάσει στο σημείο να εμφανίζουν στα πακέτα σοκαριστικές εικόνες προσβεβλημένων ιστών και οργάνων, από ασθενείς καπνιστές, προκειμένου να λειτουργήσουν αποτρεπτικά για τους υπόλοιπους. Τώρα, φαίνεται πως οι πρακτικές αυτές έχουν αποτελεσματικότητα, αρκεί τα προειδοποιητικά μηνύματα να εμφανίζονται στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας.

Στην εν λόγω έρευνα, που διεξήχθη στο Ηνωμένο Βασίλειο, συμμετείχαν πάνω από 1000 εθελοντές, στο ηλικιακό φάσμα από 11 έως 16 ετών. Η έρευνα έγινε σε δύο φάσεις-το 2008 και το 2011. Το 2008 τα πακέτα των τσιγάρων που πωλούνταν στη Βρετανία εμφάνιζαν προειδοποιητικά μηνύματα τόσο στο μπροστινό, όσο και στο πίσω μέρος της συσκευασίας. Το 2011, στο πίσω μέρος των συσκευασιών προστέθηκαν και αποτρεπτικές εικόνες. Τα 2/3 των εθελοντών που συμμετείχαν στην έρευνα δεν είχαν καπνίσει ποτέ, ενώ το 1/5 είχε δοκιμάσει να καπνίσει περιστασιακά. Τέλος, ένα 10% ήταν "τακτικοί" καπνιστές, που κάπνιζαν τουλάχιστον ένα πακέτο τη βδομάδα.

Όλοι ρωτήθηκαν αν θυμόντουσαν το κείμενο ή την εικόνα, καθώς και ποιο από τα δύο θεωρούσαν πιο αποτελεσματική αποτροπή από το κάπνισμα. Οι συχνότερες απαντήσεις, περίπου το 50%, αφορούσαν τις προειδοποιήσεις που βρίσκονταν στο μπροστινό μέρος του πακέτου. Αντίθετα, οι λεπτομερέστερες προειδοποιήσεις στο πίσω μέρος της συσκευασίας, δεν είχαν παραμείνει παρά στη μνήμη ελαχίστων-μόνο το 1% δήλωσε πως τις θυμόταν. Όσο για τις εικόνες, οι οποίες βρίσκονταν ούτως ή άλλως μόνο στο πίσω μέρος, λιγότερο από ένα 10% μπορούσε να τις ανακαλέσει. Μόνη εξαίρεση, κάποιες πολύ σοκαριστικές εικόνες από όργανα χρόνιων καπνιστών με σχετιζόμενες με το κάπνισμα παθήσεις. Οι εικόνες φάνηκε να έχουν τη μεγαλύτερη επιρροή σε όσους δεν είχαν καπνίσει ποτέ ή σε όσους κάπνιζαν περιστασιακά.

Στους τακτικούς καπνιστές, η επίδραση ήταν αμελητέα. Καθίσταται λοιπόν σαφές σύμφωνα με την έρευνα, πως αφού στόχος των εικόνων είναι να αποτρέψουν τους καπνιστές απ’ το να συνεχίσουν τη βλαβερή συνήθεια, είναι σημαντική η τοποθέτηση των εικόνων στα πακέτα. Επίσης, επισημαίνεται ότι λόγω της εξοικείωσης των καταναλωτών με τις ίδιες εικόνες και τα ίδια μηνύματα επί μεγάλα χρονικά διαστήματα, η αποτελεσματικότητα της αποτροπής μειώνεται κατακόρυφα. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπάρχει σχετική οδηγία η οποία προβλέπει την κάλυψη του 35% του πακέτου εμπρός και του 50% πίσω.

Τέλος, υπάρχει η δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε δύο βασικές και δεκατέσσερις λεπτομερείς αποτρεπτικές επιγραφές στα πακέτα, ενώ επιπλέον οι εταιρείες υποχρεούνται να διαλέξουν από ένα σύνολο 42 εικόνων για το πίσω μέρος της συσκευασίας.