Η αιματηρή ελληνοτουρκική αερομαχία της 23ης Ιουλίου 1974 και οι πρωταγωνιστές της σήμερα

Όσα μας είπαν για την ζωή τους αλλά και όσα μας επεσήμαναν για την κατάρριψη που κράτησε τους Τούρκους 8 χρόνια μακριά από το Αιγαίο

Την εβδομάδα που μας πέρασε, πριν 45 χρόνια, διεξήχθη η δεύτερη φάση της εισβολής στην Κύπρο, γνωστότερη ως «Αττίλας 2», ολοκληρώνοντας την πολεμική σύγκρουση του καλοκαιριού του 1974, τα αποτελέσματα της οποίας ταλανίζουν ακόμα την Μεγαλόνησο.

Του Μαρίνου Γκασιάμη

Την περίοδο του «Αττίλα 1» και «Αττίλα 2» σημειώθηκαν γεγονότα και πράξεις που χαρακτηρίστηκαν από προδοσίες, ανικανότητες αλλά και ηρωισμούς και στρατιωτικά επιτεύγματα.

Ειδικά από ελληνικής πλευράς είναι πολλές οι περιπτώσεις μεμονωμένων μονάδων αλλά και στρατιωτών και αξιωματικών που έκαναν όχι απλά το καθήκον τους ενώ η ηγεσία τους τους είχε προδώσει, αλλά που τα κατορθώματά τους μπορούν να ενταχθούν επάξια, πλάι σε εκείνα παλαιότερων γενεών.

Ένα από τα συμβάντα που σημειώθηκαν εκείνη την περίοδο και που εν πολλοίς παραμένουν άγνωστα στο ευρύ κοινό, είναι και η αερομαχία της 23ης Ιουλίου ανάμεσα σε ελληνικά και τουρκικά μαχητικά που είχε ως αποτέλεσμα η τουρκική πολεμική αεροπορία να απωλέσει δύο F-102 και τους πιλότους τους.

Οι δύο έλληνες πιλότοι, αυτής της αιματηρής εμπλοκής είναι οι δύο μοναδικοί έλληνες χειριστές που έχουν συμμετάσχει σε πραγματική αερομαχία με μαχητικά τζετ μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Δυστυχώς η Ελληνική Πολιτεία 45 χρόνια μετά έχει απλά παρασημοφορήσει...το ένα αεροπλάνο που συμμετείχε σε αυτή, αλλά όχι τους χειριστές. Δείγμα της «φαρσοκωμωδίας» που διέπει τις κυβερνήσεις αυτής της χώρας σε θέματα αξιοκρατίας.

Όχι μόνο δεν έχει καταγραφεί η αερομαχία αυτή και η επιτυχία στα επίσημα μητρώα τους αλλά δεν κλήθηκαν ποτέ να μεταδώσουν την εμπειρία τους στους νεότερους ιπτάμενους της χώρας και επιπλέον αυτών, αποστρατεύτηκαν και σχετικά νωρίς καθώς δεν θέλησαν να ενταχτούν σε κανένα πολιτικό «άρμα».

Ο λόγος για τον Ιωάννη Δινόπουλο που όταν έγινε η αερομαχία ήταν υποσμηναγός και επικεφαλής του ελληνικού ζεύγους και ο Θωμάς Σκαμπαρδώνης που τον καιρό εκείνο ήταν ένας νεαρός ανθυποσμηναγός.

Το news.gr έψαξε αυτούς τους δύο ανθρώπους για να μάθει που είναι τώρα και τί κάνουν με τις ζωές τους αλλά και τι θυμούνται πλέον από το περιστατικό εκείνο, που αν γινόνταν σε μια άλλη χώρα όπως οι ΗΠΑ, σήμερα θα ήταν γραμμένη με χρυσά γράμματα στην ιστορία και όχι καταχωνιασμένη…

Ο Γιάννης Δινόπουλος ζει πλέον στην Θεσσαλονίκη και δεν έχει μιλήσει ποτέ στο πλαίσιο συνέντευξης για την αερομαχία εκείνη στην οποία ήταν εκείνος που «καθάρισε» με τους πυραύλους του. Αρνήθηκε ευγενικά στις πιέσεις μας να σπάσει την σιωπή του λέγοντας μας απλά πως τα πράγματα έγιναν όπως τα έχει αναφέρει κατά καιρούς ο συμπολεμιστής του Θωμάς. Το μόνο που μας επεσήμανε ήταν πως η αερομαχία έγινε στις 23 Ιουλίου 1974 και όχι στις 22.

Ο Θωμάς Σκαμπαρώνης κινείται μεταξύ Αθήνας και λίμνης Πλαστήρα όπου έχει φτιάξει μια ξενοδοχειακή υποδομή για τα παιδιά του. Ευγενικός, λιτός, ταπεινός αλλά και καυστικός όπως κάθε άνθρωπος που έχει πολεμήσει πραγματικά.

«Ο Θωμάς ο Σκαμπαρδώνης είναι πλέον συνταξιούχος εδώ και είκοσι και πλέον χρόνια. Ζω στην Αθήνα και στην λίμνη Πλαστήρα όπου έχω κάνει για τα παιδιά μου ένα μικρό ξενοδοχείο. Περνάμε την ώρα μας ασχολούμενοι με το ξενοδοχείο κυρίως και φυσικά με την οικογένεια, τα εγγόνια, τα παιδιά» μας είπε στην αρχή της τηλεφωνικής μας επικοινωνίας.

«Αποστρατεύτηκα με τον βαθμό του Ταξιάρχου αλλά στην συνέχεια έκανα κάτι προσφυγές και πήρα και τον βαθμό του Αντιπτεράρχου.

Σαφώς μου έχει λείψει η Αεροπορία δεν επέλεξα εγώ να απομακρυνθώ από αυτήν στα 48. Δυστυχώς όμως έτσι ήταν η κατάσταση τότε καθώς και η πολιτική έπαιζε ρόλο. Αν δεν ήσουν ενταγμένος ή αν εθεωρείτο ότι ήσουν στην αντίπαλη πλευρά…

Έπρεπε να είσαι ενταγμένος σε κάποιο (πολιτικό) “άρμα”» πρόσθεσε όταν τον ρωτήσαμε αν του έχει λείψει η αεροπορία και κάτω από ποιές συνθήκες έφυγε.

Στην συνέχεια τον ρωτήσαμε αν του ζητήθηκε, πριν την αποστράτευσή του, να μεταφέρει την εμπειρία του στους νεότερους. «Δεν ζήτησαν ποτέ ούτε από εμένα ούτε από τον κ. Δινόπουλο. Δεν ελήφθει κάν υπόψη η κατάσταση εκείνη, η περίπτωση εκείνη που θα ήταν ένα δίδαγμα για τους νεότερους, το να την μεταφέρουμε στους επόμενους. Εντάξει βέβαια αργότερα αυτά γράφτηκαν από τα περιοδικά, από τους συναδέλφους. Όλοι πια την γνωρίζουν» μας απάντησε χωρίς κανένα ενδοιασμό.

Όταν του απευθύναμε το ερώτημα για το πως βλέπει την κατάσταση τώρα στο Αιγαίο με τις καθημερινές παραβιάσεις και εικονικές αερομαχίες μας είπε: «Κοιτάξτε όταν έγινε το περιστατικό εκείνο στο Αιγαίο, οι Τούρκοι μαζεύτηκαν και εμφανίστηκαν στο Αιγαίο μετά από περίπου 7-8 χρόνια πάλι.

Φοβούμενοι την αντίδρασή μας και νιώθοντας μειονεκτικά απέναντί μας, δεν τολμούσαν να βγουν στο Αιγαίο καθώς την θεωρούσαν μια ξένη περιοχή. Σιγά σιγά όμως την περίοδο του ΠΑΣΟΚ και με την ανοχή των υπουργών Άμυνας, γίνονταν οι αναχαιτίσεις και σιγά σιγά συνήθισαν και αυτοί τον χώρο του Αιγαίου. Έτσι άρχισαν οι εμπλοκές και μαζί μας εκπαιδεύονται».

Μιας και αναφερθήκαμε στις εικονικές αερομαχίες του σήμερα αν και δεν θέλαμε να εστιάσουμε εκεί τον ρωτήσαμε να μας πει δυο πράγματα που θυμάται ακόμα έντονα από την αερομαχία εκείνου του Ιουλίου.

«Κοιτάξτε εμείς ακολουθώντας το γράμμα του νόμου και επειδή η κατάσταση ήταν δύσκολη αποφασίσαμε, αποφάσισε ο αρχηγός δηλαδή να απογειωθούμε ενώ δεν είχαμε ασύρματο μεταξύ μας. Ο νούμερο 1 (σ.σ Δινόπουλος) δεν είχε επαφή ούτε με εμένα ούτε με τα ραντάρ. Έτσι ανέλαβα εγώ την αρχηγία. Εκείνος παρακολουθούσε από ψηλά και εγώ φυσικά δεν τον έβλεπα.

Ήταν πολλά τα ίχνη των Τούρκων στο Αιγαίο. Συναντηθήκαμε, παρότι μου δίνανε αποστάσεις από άλλα ίχνη (σ.σ. τα ραντάρ), βρεθήκαμε αντιμέτωποι με δύο F-102. Εγώ το ανέφερα στο ραντάρ ότι είναι δύο F-102 και ότι είναι τουρκικά, για μένα ήταν μια συνηθισμένη αναγνώριση-αναχαίτιση. Έστρεψα να επιστρέψω πίσω και ξαφνικά το σκέφτηκα και έστριψα πάλι για να δω τί κάνουν και είδα ότι με ακολουθούσαν από το πλάι, γιατί ευτυχώς αντέδρασα αμέσως. Από εκεί και πέρα άρχισα ελιγμούς αποφυγής. Αυτοί εξαπέλυσαν κάποια βλήματα εναντίον μου τα οποία αστόχησαν καθώς δεν τους άφησα εγώ περιθώριο να με σκοτώσουν».

Αναπόφευκτα τον ρωτήσαμε πως ένοιωσε εκείνη την στιγμή καθώς αλλιώς είναι να το διαβάζεις κι αλλιώς να σου το λέει ο ίδιος ο «παθών».

«Εκείνη την στιγμή το μόνο που σκεφτόμουν ήταν να αποφύγω τα πυρά τους και αν ήταν δυνατόν να τους ρίξω εγώ. Τα βλήματά μας, τους διακόπτες τους τούς είχαμε στο «off». Δεν ήταν ενεργοποιημένα τα βλήματά μας.

Ο Δινόπουλος όμως που παρακολουθούσε από ψηλά και είδε την όλη κατάσταση και αφού είδε ότι μου έριξαν, έβαλε και αυτός το κεφάλι του μέσα, έβαλε τους διακόπτες των βλημάτων του στο «on» και προσπάθησε, δεν τον είδαν καθόλου αυτοί, τους μπήκε από πίσω και έριξε τον πρώτο πύραυλο αλλά δεν είχε ζεσταθεί ακόμα για να του δώσει επαφή με το εχθρικό αεροπλάνο για αυτό και έφυγε προς την θάλασσα.

Το δεύτερο όμως συντονίστηκε και πήγε κατευθείαν πάνω στον Τούρκο, ο οποίος κατέπεσε και εγώ τον είδα να πέφτει. Είδα το «παφ» στη θάλασσα που φάνηκε παρά το γεγονός ότι είχε πολύ κακή ορατότητα εκείνη την ημέρα. Εν τω μεταξύ ο άλλος σάστησε έχασε τον προσανατολισμό του και έβαλε πορεία προς την ηπειρωτική Ελλάδα. Έφτασε μέχρι την Κόρινθο. Εκεί κατάλαβε που βρισκόταν και γύρισε πίσω αλλά στον γυρισμό έμεινε από καύσιμα και μάθαμε εκ των υστέρων ότι πήγε να προσγειωθεί σε ένα δρόμο αλλά τσακίστηκε το αεροπλάνο και αυτός τραυματίστηκε βαριά και πέθανε».

Επειδή σε κάθε περίπτωση μιλάμε για δύο θανάτους ανθρώπων του θέσαμε το σχετικό ερώτημα και η απάντηση ήταν η εξής: «Κοίταξε κάθε Έλληνας νομίζω αισθάνεται «αντίπαλος» των Τούρκων. Δεν νομίζω ότι τρέφουμε και φιλικά αισθήματα παρότι μετά πήγα στο ΝΑΤΟ και συνυπηρετούσα με Τούρκους αξιωματικούς. Μάλιστα ένας από αυτούς με προκάλεσε λέγοντας ότι το ‘74 μας κατέρριψαν.

Εγώ πήγα στο ΝΑΤΟ το ‘88. Του είπα «αν νομίζετε ότι εγώ είμαι ο καταρριφθής τότε είμαι ένα φάντασμα. Συνέβη το αντίθετο ακριβώς». Το βούλωσε τότε και δεν ήξερε τί να κάνει».

Κατόπιν ζητήσαμε να μας πει αν διατηρεί επαφές με τον Δινόπουλο. «Ναι φυσικά. Ο Δινόπουλος βέβαια δεν ασχολείται πλέον με αυτό το θέμα και ούτε μια συνέντευξη δεν έχει δώσει. Εμένα με προσέγγισαν πιο εύκολα επειδή ήμουν στην Αθήνα. Αυτός είναι στη Θεσσαλονίκη. Κατά καιρούς με προσέγγιζαν για συνεντεύξεις σχετικά με το περιστατικό. Έγινε γνωστό το περιστατικό και συνάδελφοι που το διαβάσανε είπαν πως κακώς συνέβη η αποστρατεία του Δινόπουλου και μετά η δική μου και το να μην εγγραφεί στο φάκελό μας το περιστατικό. Το αστείο είναι πως παρασημοφόρησαν το αεροπλάνο του Δινόπουλου αλλά όχι τον χειριστή. Συμβαίνουν ευτράπελα στην χώρα μας» μας είπε.

Κλείσαμε την σύντομη τηλεφωνική συνομιλία μας ρωτώντας τον για το πως βλέπει την κατάσταση με τα ελληνοτουρκικά γενικότερα αλλά και το πώς βλέπει την κατάσταση στην Πολεμική Αεροπορία του σήμερα. Μας απάντησε ως εξής: «Η κατάσταση είναι πραγματικά δύσκολη. Η θέση μας είναι επίσης δύσκολη γιατί με την κρίση πήγαν πίσω οι εξοπλισμοί, τα αεροπλάνα μας δεν είναι στην καλύτερη κατάσταση, δεν είναι ετοιμοπόλεμα όλα. Αυτό πρέπει να το δουν σύντομα οι αρμόδιοι και να κάνουν και μια καινούργια προμήθεια που θα μας δώσει το πάνω χέρι με τους Τούρκους οι οποίοι και αυτοί στα κακά τους χάλια είναι τους χειριστές τους τούς έχουν διώξει τους περισσότερους. Δεν έχουν χειριστές για τα αεροπλάνα τους.

Η δική μας εκπαίδευση είναι αρκετά καλή αλλά υστερεί λίγο στον χρόνο πτήσης. Δηλαδή στις εξόδους που πρέπει να βάλει ένας χειριστής για να γίνει ετοιμοπόλεμος. Αυτό πρέπει να το δει η ηγεσία. Τους λείπουν ώρες πτήσεις. Όταν δεν υπάρχουν διαθέσιμα αεροπλάνα αναλογικά πέφτει και η εκπαίδευση. Σαφώς πρόκειται για αποτέλεσμα της κρίσης και κανένας δεν έδωσε σημασία, γιατί δεν μπορεί να έχουν αεροπλάνα 30 χρόνων, έπρεπε να έχουν αναβαθμιστεί τα υπάρχοντα αεροπλάνα, τώρα κάτι πάει να γίνει αλλά παίρνει χρόνο. Χρειαζόμαστε δε ένα καινούργιο μαχητικό».