Η Φινλανδία είναι γνωστή ανά τον κόσμο για το επιτυχημένο εκπαιδευτικό της σύστημα που της έχει χαρίσει τα πρωτεία στην έκθεση Pisa του ΟΟΣΑ. Αν και η εν λόγω έκθεση έχει δεχθεί πολλές επικρίσεις, κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει τα αποτελέσματά της. Μάλιστα, η επιτυχία της Φινλανδίας έχει προσελκύσει αντιπροσωπείες από άλλα κράτη που την επισκέπτονται με στόχο την κατάρτιση, άλλα και τη μελέτη του συστήματός της.
Ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας της εδράζεται στους εκπαιδευτικούς που μπορεί να μην είναι ακριβοπληρωμένοι - αφού ο μισθός τους φθάνει τα 31.500 ευρώ το χρόνο και είναι λίγο πάνω από το μέσο όρο - όμως χαίρουν της εκτίμησης της κοινωνίας. Λόγω της κοινωνικής αναγνώρισης η εισαγωγή σε μια καθηγητική σχολή θεωρείται "άθλος", καθώς μόνο το 10% των υποψηφίων το πετυχαίνει (6.600 υποψήφιοι διαγωνίστηκαν το 2010 για 660 θέσεις δασκάλων).
Το μεταπτυχιακό θεωρείται εκ των "ουκ άνευ" για τους Φινλανδούς καθηγητές και ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι στις εξετάσεις που διενεργήθηκαν από το πανεπιστήμιο του Ελσίνκι για την εισαγωγή 120 φοιτητών σε πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών για εκπαιδευτικούς συμμετείχαν 2.400 άτομα (ποσοστό επιτυχίας 5%). Η αφρόκρεμα λοιπόν των μαθητών εισάγεται σε σχολές που παράγουν εκπαιδευτικούς.
Το μυστικό δε βρίσκεται μόνο στην ποιότητα των εκπαιδευτικών. Σε αντίθεση με τους εκπαιδευτικούς στην Ελλάδα, οι εκπαιδευτικοί της Φινλανδίας έχουν την ελευθερία στο να διαλέξουν τον τρόπο διδασκαλίας άλλα και το υλικό που θα δώσουν στους μαθητές τους. Όπως αναφέρει η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι Kristiina Kumpulainen, "η ελευθερία των εκπαιδευτικών περιορίζεται μόνο από τους μαθητές". Η διδασκαλία δεν είναι δουλειά, τονίζει η κα Kumpulainen, άλλα επιστήμη και γι' αυτό οφείλει ο κάθε εκπαιδευτικός να κάνει τη δικιά του έρευνα προκειμένου να διαπιστώσει ποιες διδακτικές μεθόδους οφείλει να ακολουθήσει για μια επιτυχημένη διδασκαλία.
Όμως εκτός από τους εκπαιδευτικούς, ελευθερία έχουν και οι μαθητές, καθώς δεν πιέζονται από τους βαθμούς και τις εξετάσεις. Τα διαγωνίσματα στη Φινλανδία δεν έχουν ως στόχο να κατατάξουν τους μαθητές σε επίπεδα, αλλά να εντοπίσουν οι εκπαιδευτικοί ποιοι είναι οι μαθητές που έχουν αδυναμίες και φυσικά το είδος των αδυναμιών τους. Για όσους δεν τα καταφέρνουν τους παρέχεται πρόσθετη βοήθεια με εξατομικευμένη διδασκαλία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μαθητές στη Φινλανδία τα πρώτα έξι χρόνια της εκπαίδευσή τους δεν βαθμολογούνται, ενώ την πρώτη τους σημαντική εξέταση τη δίνουν στο τελευταίο έτος του γυμνασίου. Ο ειδικός σε θέματα εκπαίδευσης Mikko Myllykoski υποστηρίζει ότι πολλές χώρες δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στις γραπτές δοκιμασίες σε, αντίθεση με τη Φινλανδία. Το μυστικό, υποστηρίζει, είναι η ελευθερία.
Εκτός από τη βαθμοθηρία, και η αποστήθιση δεν έχει θέση στο εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας. Άλλωστε, επιτρέπεται στους μαθητές κατά τη διάρκεια μιας δοκιμασίας να έχουν μαζί τους τις σημειώσεις τους, πράγμα ανήκουστο για την Ελλάδα.
Η επιτυχία του συστήματος αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι το ποσοστό των μαθητών που ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση στη Φινλανδία φθάνει το 93% και είναι πάνω από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ. Παράλληλα, το 66% των μαθητών πετυχαίνει την εισαγωγή του στα πανεπιστήμια.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το κοινωνικό-οικονομικό υπόβαθρο των οικογενειών έχει μικρότερη επίδραση στις επιδόσεις των Φινλανδών μαθητών συγκριτικά με άλλες χώρες, ενώ η διαφορά μεταξύ αδύναμων και καλών μαθητών είναι από τις μικρότερες στον κόσμο.
Όσον αφορά στο χρόνο που απαιτείται για την προετοιμασία; Ένας Φινλανδός μαθητής διαθέτει 30 περίπου λεπτά για την προετοιμασία των μαθημάτων της επόμενης μέρας στο σπίτι του, σε αντίθεση με τους Έλληνες μαθητές που είναι από τους πιο σκληρά εργαζόμενους.
Η ελευθερία, λοιπόν, μαθητών και εκπαιδευτικών είναι βασικός παράγοντας του εκπαιδευτικού θαύματος των Φινλανδών. Ελευθερία που δυστυχώς δεν παρέχεται στους ‘Έλληνες μαθητές και εκπαιδευτικούς.
