Η έρευνα στην Ελλάδα φαντάζει για πολλούς από εμάς κάτι σχεδόν άγνωστο και - σε πολλές των περιπτώσεων - δεν είναι λίγοι εκείνοι, οι οποίοι δεν γνωρίζουν ούτε τη βασική λειτουργία των ελληνικών ερευνητικών κέντρων και τη σημασία, που έχει η ύπαρξη επιστημονικών δημοσιεύσεων άμεσα συνδεδεμένη με την επιχειρηματικότητα.
Τα στοιχεία, που πρόσφατα είδαν το φως της δημοσιότητας, προερχόμενα από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, και αφορούν στο διάστημα 1996 έως και 2010, δείχνουν ότι οι επιστημονικές δημοσιεύσεις, ενώ μέχρι και το 2009 κινούνταν ανοδικά, ξαφνικά – και με επίσημη ερμηνεία την οικονομική κρίση – το 2010 μειώθηκαν κατά 276. Δηλαδή, από 12.162, που ήταν το 2009, έφτασαν σε 11.886 το 2010.
Το news.gr, προχωρώντας ένα βήμα ακόμα και εξετάζοντας πίνακα του Reuters, ο οποίος εμφανίζει ακόμα μεγαλύτερη πτώση για το 2011, κάνοντας λόγο για μόλις 9.451 επιστημονικές δημοσιεύσεις, επικοινώνησε με το διευθυντή του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, Ευάγγελο Μπούμπουκα.
“Υπάρχει μία πτώση. Δεν είναι η αρχή ενός κατήφορου και τα πράγματα δεν είναι καταστροφικά. Την έρευνα την κάνει κάποιος με την ψυχή του. Είναι περισσότερο κλίμα και όχι χρήματα. Όταν αρχίζεις και χάνεις τους ανθρώπους σου, που είναι αμόλυντοι – τα φρέσκα μυαλά -, και πάνε στο εξωτερικό, σημαίνει ότι σε 10 χρόνια δεν θα μπορείς ούτε να παρακολουθήσεις την έρευνα. Κι αυτό, διότι ο συγκεκριμένος τομέας έχει δύο δρόμους. Ο ένας είναι ότι οι επιστήμονες παρακολουθούν τι γίνεται στον κόσμο και το δεύτερο είναι ότι δεν θα μπορούν να συμβάλλουν στην πρόοδο, καθώς δεν φαίνεται να υπάρχει ανανέωση”, σημειώνει ο διευθυντής του ΕΚΤ.
Ο κύριος Μπούμπουκας κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην προσαρμογή των επιχειρήσεων σε αυτό, που ονομάζουμε έρευνα. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πολύ λίγα χρήματα, όπως λέει, “πηγαίνουμε καλά στη χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση”. Παρουσιάζει μια σχέση αμφίδρομη, αυτή της επιστημονικής δημοσίευσης και της χρηματοδότησης, εξηγώντας πως - όταν υπάρχει η έρευνα - έρχονται και τα χρήματα.
Όπως επισημαίνει, “η επιχειρηματικότητα μπορεί να πηγαίνει μπροστά με διάφορους τρόπους. Το να κόψεις τη γραμμή παραγωγής σου, όμως, και να εντάξεις μία καινοτόμο ιδέα σε αυτήν, είναι δουλειά αυτού που έχει την επιχείρηση για να συμβαδίζει και να ξεπερνάει τον ανταγωνισμό, κάτι που δεν συμβαίνει”.
“Παρά το γεγονός ότι η επιχειρηματικότητα από πλευράς καινοτομίας είναι μηδενική γιατί κάποιοι φροντίζουν να αντιγράφουν πατέντες χωρίς να επενδύουν στην ανανέωση, τα ερευνητικά κέντρα σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκονται αρκετά ψηλά. Δεν διαψεύδω το γεγονός ότι υπάρχει πτώση, αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο απογοητευτικά όσο νομίζεται ή όσο φαίνεται”, προσθέτει.
Σε ό, τι αφορά την πτωτική πορεία των ερευνών, όπως αυτή εμφανίζεται από τα στοιχεία, ο κύριος Μπούμπουκας αναφέρει ότι μπορεί να μην αυξηθούν πολύ οι επιστημονικές εργασίες, αλλά θα σταματήσουν τα ερευνητικά κέντρα να χάνουν ανθρώπους. “Πάμε προς σταθεροποίηση με προοπτική ανάκαμψης. Αυτές είναι υποδομές, οι οποίες δεν είναι ανοίγω – κλείνω. Το να στήσεις ένα καλό ερευνητικό κέντρο δεν σημαίνει ότι γίνεται σε μία ημέρα. Το να ξαναστήσεις ένα πανεπιστήμιο δεν είναι εύκολο. Χτίζεται πετραδάκι – πετραδάκι”, σημειώνει ο διευθυντής του Κέντρου Τεκμηρίωσης.
Ο ρόλος του κράτους
Αναφερόμενος στο ρόλο του κρατικού μηχανισμού, υποστηρίζει ότι το κράτος έχει υποχρέωση να βρει τις διαδικασίες και το περιβάλλον, “ώστε να μην καταστραφεί ο τομέας της έρευνας”. Μιλώντας για τον τρόπο, με τον οποίο η ερευνητική διαδικασία θα παραμείνει ζωντανή, λέει ότι “πρέπει το εθνικό δίκτυο έρευνας και τεχνολογίας, το οποίο διατηρούμε και συνδέει τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια με τα δικά μας, να συνεχίσει να υπάρχει. Μόνο ένα κράτος μπορεί συντηρήσει αυτές τις υποδομές και οφείλει να τις εξασφαλίσει. Πρέπει να υπάρχει δημοκρατικότητα στην πρόσβαση. Γιατί ακόμα κι εκεί, που υπάρχει δημοκρατικότητα, σε αποκλείουν οι συνθήκες”.
Ο διευθυντής του ΕΚΤ εύλογα αναρωτιέται γιατί δεν πριμοδοτείται η εξαγωγή έρευνας από το κράτος και επιδοτείται η εξαγωγή παπουτσιών. “Το κράτος πρέπει να κάνει πολιτικές για να εξασφαλίζει τη συμμετοχή στις εξελίξεις. Ήταν και παραμένει υπεύθυνο, το ίδιο με το αν ζει κάποιος ή αυτοκτονεί αύριο το πρωί”.
Φέρνει μάλιστα στο προσκήνιο το παράδειγμα της Αμερικής, λέγοντας ότι “εκεί η έρευνα γίνεται από βιομηχανίες, το κράτος χρηματοδοτεί τα πανεπιστήμια και τους ζητάει, για παράδειγμα, να φτιάξουν καλύτερες βόμβες. Το κράτος σπρώχνει την τεχνολογική κυριαρχία μέσα από το καινούργιο και το καινοτόμο”, καταλήγει ο κύριος Μπούμπουκας.
