Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Συντάγματος 1975/1986/2001
1.Oι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου.
2. Oι Έλληνες και οι Eλληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις.
3. Έλληνες πολίτες είναι όσοι έχουν τα προσόντα που ορίζει ο νόμος. Eπιτρέπεται να αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια μόνο σε περίπτωση που κάποιος απέκτησε εκούσια άλλη ιθαγένεια ή που ανέλαβε σε ξένη χώρα υπηρεσία αντίθετη προς τα εθνικά συμφέροντα, με τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία που προβλέπει ειδικότερα ο νόμος.
4. Mόνο Έλληνες πολίτες είναι δεκτοί σε όλες τις δημόσιες λειτουργίες, εκτός από τις εξαιρέσεις που εισάγονται με ειδικούς νόμους.
5. Oι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους.
6. Kάθε Έλληνας που μπορεί να φέρει όπλα είναι υποχρεωμένος να συντελεί στην άμυνα της Πατρίδας, σύμφωνα με τους ορισμούς των νόμων.
7. Tίτλοι ευγένειας ή διάκρισης ούτε απονέμονται ούτε αναγνωρίζονται σε Έλληνες πολίτες.
Σημαντική είναι η παράγραφος 7 του ανωτέρω άρθρου «τίτλοι ευγένειας ή διάκρισης ούτε απονέμονται ούτε αναγνωρίζονται σε Έλληνες πολίτες».
Κατά την έννοια που ανέκαθεν είχε η συνταγματική διάταξη, εκείνο το οποίο απαγορεύεται είναι όχι κάθε απονομή τιμής ή βαθμού, αλλά η απονομή ή η αναγνώριση υπαρχόντων (με οποιοδήποτε τρόπο, λ.χ. με κληρονομικό δίκαιο) προσωπικών ή οικογενειακών τίτλων ευγενείας ή διακρίσεως, όπως είναι οι γνωστοί σε άλλες χώρες από την κληρονομική συγκρότηση της αριστοκρατίας, είτε αντιστοιχούν σε αυτούς ορισμένα προνόμια ή δικαιώματα, είτε όχι.
Έτσι, δεν απαγορεύεται η αναγνώριση ή απονομή ακαδημαϊκών τίτλων («διδάκτωρ», «επίτιμος διδάκτωρ»), που συνδέονται και με το άρθρο 16 Σ/1975 και την απορρέουσα προαγωγή της έρευνας και της επιστήμης, χάριν της ηθικής δικαίωσης, ή τίτλων και αξιωμάτων σε διατελέσαντες λειτουργούς ή αξιωματούχους του Κράτους («ομότιμος καθηγητής», «επί τιμή», «εν αποστρατεία»), που πρέπει να θεωρηθούν περισσότερο ως ηθικές αμοιβές, ούτε υπαλληλικών και ιεραρχικών τίτλων, πολιτικών και στρατιωτικών, εφόσον αντιστοιχούν σε κατεχόμενη θέση ή λειτουργία ή υπηρεσία οργάνου του Κράτους.
Επίσης, δεν απαγορεύεται η απονομή παρασήμων σε στελέχη των ενόπλων δυνάμεων και πολίτες εν γένει ως αναγνώριση και επιβράβευση για εξαίρετες υπηρεσίες προς την πατρίδα ή για λαμπρές επιδόσεις σε κάποιο τομέα της δημόσιας ζωής, των γραμμάτων, τεχνών, επιστήμης και της οικονομίας• κατά τη ρητή διάταξη του άρθρου 46 παρ.2 Σ «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας απονέμει τα προβλεπόμενα παράσημα σύμφωνα με τις διατάξεις του σχετικού νόμου».
Η απαγόρευση απονομής και αναγνώρισης τίτλων ευγένειας ή διάκρισης εντάσσεται συστηματικά στο άρθρο 4 Σ που κατοχυρώνει τη γενική αρχή της ισότητας και ειδικότερες εκφάνσεις της, όπως η κοινωνική ισότητα.
Ο συντακτικός νομοθέτης του Σ 1975 συμπεριέλαβε ρητώς τη διάταξη αυτή στις κατ' άρθρο 110 παρ. 1 Σ μη αναθεωρήσιμες διατάξεις, όπως επίσης και σε αυτές που δεν μπορούν να ανασταλούν.
Η διάταξη αυτή μπορεί να στηριχθεί στις διατάξεις που κατοχυρώνουν τη δημοκρατική αρχή, τη λαϊκή κυριαρχία και την πρωταρχική θέση του πολίτη (άρθρα 1 και 2 Σ/1975), ενισχύεται και από την συνταγματική αναθεώρηση του 2001, η οποία εμπέδωσε στο άρθρο 25 την αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου. Ωστόσο, η διάταξη αυτή φαίνεται να απέκτησε με τη μεταπολίτευση του 1974 και την καθιέρωση της Προεδρευομένης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας έναντι της Βασιλευομένης νέα έννοια, αναγόμενη στη διασφάλιση της μορφής του πολιτεύματος.
Χρύσα Τσιώτση
Δικηγόρος
[email protected]
